What has been your biggest achievement in the field of acting?

Mikel Dusi:  The feature film Mikey Boy. I’m the Lead actor in a demanding production that was shot across 5 countries and 7 different US states. We just recently had our World Premiere at the AMC EMPIRE 25 on 42nd street in NYC. Opening day we were the highest grossing movie in the theater and that theater that is the world’s highest grossing movie theatre.

How did you get your first brake? What was your first film?

Mikel Dusi: A casting director Cynthia Huffman casted me in a feature film that took me to Mexico to shoot a film called “Desert of Blood”. That was my very first time on a feature film set acting on a professional level.

What is your best quality as an actor?

Mikel Dusi: I’ve got lots of great qualities lol. But if I had to choose one, I would say its my ability to do physical comedy.  I’m trained in comedy, and humor comes naturally to me but unique to me because of my martial arts background I can take a beating and keep on going.

How did you get involved in acting? 

Mikel Dusi: Acting was always just something around for a little while until I met my acting coach Joe Palese thru a very good actor friend Jeremy Luke. Once Jeremy introduced me to Joe, it was full speed ahead and no looking back.

Where did you study or get your training?

Mikel Dusi: Joe Palese at the Actors space in Los Angeles helped me take my natural born energy and channel it into a positive controllable format in order to take the stage. He helped sharpen  skills in all aspects of acting in order to perform for the stage and for film.

In what films have you performed up to now? 

Mikel Dusi: Desert of blood, Amy Alyson fans, Alls Faire In Love, Hit & Run, Mikey Boy Ect..

What projects are you currently working on?

Mikel Dusi: I have a few feature comedies in the works. All of them have the same qualities about them. My character is very comedically physically active and always action oriented.

What can the audience expect for this new film?

Mikel Dusi: A lot of Physical comedy and extremely action oriented. I like to keep the energy up and the audience engaged.

What roles have you performed in your career? 

Mikel Dusi: Cops, Detectives, Gangsters, Lawyers, College Frat Brothers. Boyfriend. Ect..

Tell us about some of your favorite characters and your method for developing them.

Mikel Dusi: I love being a gangster, it’s just so much fun being bad. Anytime you can create a character that walks into a room and everyone looks over and knows that guys up to no good. That he’s someone you don’t want to mess with, it’s a lot of fun putting the fear of god into people. Everyone like a good bad guy. 

Which one has been your favorite movie you stared in? 

Mikel Dusi: Mikey Boy, hands down. It’s a one of a kind film that takes you on a wonderful adventure and gives you laugh out loud gags, jokes the whole way through.

What have you learned from the directors that you have worked with throughout your career?

To get out of my own head and to trust my instincts. Actors are always second guessing their performances and always want one more take, just like a painter can take one more pass on the canvas with the brush. Knowing when good enough is good enough and being happy with what you did is a big accomplishment while working with a director. If you’re not a happy actor, you’re not going to have a happy director.

Who is your ideal director or role model in the industry? 

Mikel Dusi: Ben Stiller and Adam Sandler are hands down the top role models for me. They produce, direct & star is their own projects. That’s what I’m striving for, to always work on projects you believe in and in whatever capacity you want.

Describe your dream role.

Mikel Dusi: Mikeyboy is my dream roll. I just completed something that I always wanted to do. Mikeyboy is something that no one is out there casting because they wouldn’t know what to do with that character type.

What is coming up for you?

Going to Albania Nov 22, Kosovo Dec 5th, & Macedonia Dec 11th for premieres and theatrical release of Mikey Boy. Plus I want to get some skiing in with some friends in the Albanian Alps in between work.

Your website / Facebook fan page 

www.mikeyboymovie.com

https://www.facebook.com/pages/Mike-Dusi/601081803290074?ref=hl#

Cili është projekti juaj i fundit që po merreni aktualisht? 
Zeqiri: Sapo kam përfunduar një projekt, këngë e video, kështu që po i kushtoj më shumë kohë që ta promovoj sa më mirë dhe t’ia ofroj publikut!

Cilat janë tre këngët tuaja më të preferuara për publikun?
Zeqiri: Sipas komenteve shihet që tre këngët më të pëlqyera janë “Në mes të Prishtinës”, “Pranë Saj” dhe kjo që doli tani, e cila po pëlqehet mjaft mirë, kënga “Fale”.

Cilat këngë do veçonit nga karriera juaj që konsideroni si më të sukseshmet? 
Zeqiri: Deri më tani balada “Pranë Saj” është ajo që ka pas një dëgjueshmëri të mirë dhe që më ka ofruar më shumë me publikun.

Si mund ta përshkruani stilin tuaj muzikor? 
Zeqiri: Pjesa më e madhe janë këngë që i përkasin stilit Pop dhe balada!

Si ka ndryshuar muzika juaj ndër vite? 
Zeqiri: Jam munduar që t’i qëndroj besnik zhanrit me të cilin kam filluar, por që kam provuar edhe me disa këngë ritmike, duke mos ikur shumë nga ajo çfarë unë bëjë në pjesën më të madhe të kohës.

Planet tuaja për ablumin e ardhshëm?
Zeqiri: Është një fatkeqësi e madhe që albumet thuajse po i kalojnë kohës së shkuar. Tashmë nuk nxjerren më albume. Por mendoj që kur të bëhen aq këngë sa i duhen një albumi të bëjmë një përmbledhje dhe t’ia ofrojmë publikut.

Gjatë kësaj kohe me çfarë jeni marrë?
Zeqiri: Pos këngës dhe lansimit të saj, me çfarë po merrem akoma, unë punoj dhe punë tjetër që s’ka të bëjë me muzikën e të cilën më duhet ta bëjë gjatë javës.

Raporti juaj me këngëtarë të tjerë dhe me cilët dëshironi të bashkëpunoni? 
Zeqiri: Raporte shumë të mira mes kolegësh. Pa dyshim që disa me kohë i bënë dhe miq. Kurse sa i përket bashkupunimeve, ato janë të mira dhe unë kohë më parë kam pas një bashkëpunim që u prit shumë mirë. Por, do të kisha dëshirë të bëjë një duet në të ardhmen me një nga zëerat më të mirë që kemi, Dafina Zeqiri.

Videoklipi juaj i fundit?
Zeqiri: Videoklipi të cilin e kam lansuar së fundmi është ai i këngës “Fale”.

A jeni duke përgaditur ndonjë videoklip të ri?
Zeqiri: Jo! Ende ka nevojë që t’i ipet kohë videos së fundit në mënyrë që të shikohet sa më shumë.

Çfarë ju frymëzon për temat që këndoni?
Zeqiri: Këngët e mia janë me temë dashurie, pra diçka që të frymëzon çdo ditë, ha-ha-ha! Por që në fakt s’kanë të bëjnë asgjë me jeten time personale.

Si do ta përshkruanit veten? 
Zeqiri: Gjëja më e vështirë është të flasësh për veten!

A shkruani vetë tektin e këngës? 
Zeqiri: Tekstet e këngëve nuk kam provuar t’i shkruaj, por që gjithmonë flasim me bashkëpuntorë dhe merremi vesh se çfarë duam. Bëjmë shumë punë për të nxjerr një tekst final.

Mesazhi juaj për fansat tuaj. 
Zeqiri: Mos ndaloni së bëri atë që dëshironi dhe mos hiqni dorë asnjëherë nga diçka që doni ta arrini!

Prishtina Press: What has been your biggest achievement in the field of acting?

Arban Përlala: My role as Tony at the film “Out of touch” 2011. Also my role as myself at the Tv Series “Deka lepta kirigma” 2000-.

Prishtina Press: How did you get your first break?

Arban Përlala: I don’t think there is such a thing as a first break in any professional career. I have been related to acting since early on in my life. I was 6-7 years old when I was first started to read books. At around 8-9 years old I was reading a lot of books compared to other kids my age. And I was only 10 years old when I performed during Christmas in front of a large crowed at a church, in my hometown in Albania. Then at 17 years old I first performed at a theater show in Athens, Greece. And from then on things kept happening very fast; from reading to writing, to theater, to rhyming, to rapping, to tv/ radio/newspapers and magazines, to acting, to shooting, to feature film.

Prishtina Press: What is your best quality as an actor?

Arban Përlala: My best quality as an actor is that I am not shy to try. I don’t spend time thinking that I might do it wrong and what then. I just do it. Again and again and again until I do it right and until the director is happy with it.

I have learned this from my career on audio recording studios as I have been executive producer in many projects. Many people involved, many of them without the necessary skills at the vocal recording. But when I need that song done and ready -for a commercial project- I don’t have the luxury to spend my time with shy people. The one who does it, does the job. Action!

Prishtina Press: How did you get involved in acting?

Arban Përlala: Acting has been important in my life for practical reasons. Acting saved my life. The year is 1995 and I had just turned 15 years old two days before. I was crossing the borders illegally from FYROM to Greece, with my father, my mom and my little brother who was 11. We were walking, and out of nowhere we hear noises and voices. All of a sudden the military is after us as we where in a such of area. Don’t know why but my little brother he decides to run and hide. At the time I thought he was very brave to ignore the ALT order (stop where you are) of the soldiers, but after many years he told me that he was just afraid. So my brother runs, my mom and dad run after him and I run after them. We all hide at some bushes, but we already know there is no hope to hide. In one minute the soldiers are there with lights and guns. That moment that those projectors light our faces, I decide to act. I raise my right hand and I do my cross. In to the name of the Father, the Son and the Holy Spirit. And I am not faking it. I am just showing it with concrete gestures in front of the soldiers, acting it. Because that moment there was nothing else to do. And I felt that I had to do something, I felt that I had to act before someone gets angry. The night after stayed at my cousin’s in Athens, Greece.

Prishtina Press: Where did you study or get your training?

Arban Përlala: I am not trained but I have learned about body language, face expressions and movements. When it comes to memorizing the script, it is natural to me. On this I have been training for more than 14 years of writing and performing Rap lyrics. I have been writing hundreds of lines and I remember most of them very well.

Prishtina Press: Tell us about some of your favorite characters and your method for developing them.

Arban Përlala: The most important to develop a character, in my opinion is to read the script. Read the script. Read it all. And read it again. Not just your part, all the script. This is a good start to be able to better understand and portray the role you are asked to play.

Prishtina Press: What have you learned from the directors that you have worked with throughout your career?

Arban Përlala: To read and listen.

Prishtina Press: Who is your ideal director or role model in the industry?

Arban Përlala: The ideal director or role model is an experienced director, who has done a lot of movies. They can give concrete advice and proper guidance.

Prishtina Press: Describe your dream role.

Arban Përlala: Dream roles are for script-writers and directors. Me as an actor I function more like a plug-in. “Do this”. Of course there are some roles that I will never consider.

Prishtina Press: What is coming up for you?

Arban Përlala: I have been living in Sweden for seven years now. It took me a while to feel comfortable. Now with the help of a friend of mine who works as a model here in Sweden, I am in touch with the film industry. I am involved in some projects now, but no release dates yet.

Nga: Prof. Murat Gecaj

publicist e studiues-Tiranë

1.-Dr. Sadete, gjejmë rastin që përsëri të bisedojmë bashkë, pas një periudhe kohore. Siç e dini edhe ju, ishte kënaqësi që, me bashkëshortin Gani Pllana, morët pjesë në Konferencën e Parë Mbarëkombëtare të Institutit të Integrimit të Kulturës Shqiptare, që u organizua në Tiranë, në shtator të vitit 2011. Me atë rast, të dy lexuat kumtesat tuaja interesante, të cilat janë botuar në librin voluminoz, me punimet e asaj Konference: “Një Komb, një shkollë, një kulturë” (Tiranë, 2012). Cilat janë përjetimet tuaja, nga ajo veprimtari e bukur dhe e paharruar?

Përgjigje: Së pari, ju falënderoj për kohën që keni ndarë për të biseduar me mua. Siç e dini edhe ju, Konferenca e Parë Mbarëkombëtare të Institutit të Integrimit të Kulturës Shqiptare (Tiranë, shtator 2011), ishte organizuar mjaftë mirë, me pjesëmarrës e kumtesa nga e tërë hapësira shqipfolëse. Diskutimet, që u bënë  pas leximit të kumtesave, ishin në nivel shkencor dhe mjaft të dobishme. Më tej, botimi i kumtesave, në një libër të veçantë, e ka rrumbullakuar punën e organizatorëve dhe të pjesëmarrësve. Shpresoj që do të vazhdojë puna e IIKSH dhe do të kemi tekste e vepra tjera të përbashkëta, me nivel shkencor europian e botëror, për tërë hapësirën shqiptare, me autorë nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia, Mali i Zi, Lugina Preshevës e Çamëria, çfarë ishte edhe ideja e pjesëmarrësve dhe ideologut kryesor të IIKSH, të ndjerit dr. Ibrahim Gashi.

Tani, kujtoj këtu se më parë, pra më 19 qershor 2009, me bashkashortin, Ganiun, kemi marrë pjesë në punimet e Konferencës Shkencore, me temë “Gjendja dhe zhvillimi i terminologjisë shqipe, probleme e detyra”, organizuar nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë dhe Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, ku dhe  lexova një punim timin, me këtë tematikë.

2.-Dhe ja, tani ju delni para lexuesve me librin: “Terminologjia bazë e mekanikës, në gjuhët shqipe dhe angleze”,  i cili është recensuar nga prof.dr.Agron Duro e prof.dr.Ilo Stefanllari. Me sa di unë, jeni e para studiuese e Republikës së Kosovës, që publikoni libër, në bashkëpunim me Qendrën e Studimeve Albanologjike të Shqipërisë. Përmbledhurazi, çfarë risishë përmban ky punim i veçantë, në llojin e vet?

Përgjigje: Me këtë rast, dua të theksoj dashamirësinë e punonjësve të QSA-së, e posaçërisht të prof. dr. Valter Memishës, aktualisht drejtor i Institutit të Gjuhësisë dhe Letërsisë, në Tiranë, i cili që nga kërkesa ime për botimin e monografisë më ka këshilluar e përkrahur, ka organizuar mbledhjet dhe takimet e nevojshme me Këshillin e Profesorëve, për miratimin e veprës së parashtruar për vlerësim dhe botim. U caktuan dhe dy recensues, prof. dr. Agron Duro e prof. dr. Ilo Stefanllari, të cilët i shkruan recensionet e tyre  pozitive. Pra, vepra ka kaluar nëpër të gjitha nivelet e duhura, derisa sa është miratuar për botim. Kuptohet, jam shumë e nderuar dhe krenare, si autore e parë nga Republika e Kosovës, siç e përmendët dhe ju më lart, që pata fatin të më miratohet dhe botohet punimi im, nga QSA, në Tiranë.

Monografia  në fjalë, ka si objekt  termat  bazë  të një fushe  të gjerë  dije, siç është  mekanika. Por, gjithësesi, duke u fokusuar  në dy  nënfusha  themelore, të cilat  nga ana e tyre qëndrojnë  në themel të fushës së mekanikës, siç janë:  Mekanika  teorike dhe Mekanika e zbatuar, në  shqip dhe Theory of Mechanics  e Applied Mechanics,  në anglisht. E rëndësishme  është të nënvizohet,  se terminologjia bazë e mekanikës, në shqip, vështrohet  në rrafshin  e një terminologjie tjetër, e cila ka një  histori dy-treshekullore, paraformimit të  po  të kësaj  terminologjie, në shqipe  dhe po shërben,  nga ana tjetër, si model  standardizimi  ndërkombëtar, siç  është terminologjia  angleze.

3.-Dëshirojmë t’i njohim lexuesit, në përgjithësi, edhe me përvojën tuaj profesionale e shkencore. Pra, cilat janë përfundimet e nxjerra në monografi?

Përgjigje: Përvoja ime prej njëzet vitesh, si mësimdhënëse e gjuhës angleze dhe asaj gjermane, si edhe veprimtaria praktike në përpunimin e teksteve teknike, sidomos në fushën e mekanikës, më kanë mundësuar të njihem jo vetëm me terminologjinë e kësaj fushe, me termat, por edhe me anën përmbajtësore, me konceptet. Kjo më ka shtyrë që, mbi bazën e njohurive përkatëse dhe të përvojës së fituar,  fillimisht, të ndërmerrja botimin e artikujve modestë, në revistën “Teknika” të Universitetit të Prishtinës,  në Republikën e Kosovës, për probleme të veçanta rreth terminologjisë, me të cilën unë merresha, si për sinoniminë, shqipërimin e përkthimin e termave etj. Më vonë, puna më çoi në thellimin e njohurive të mëtejshme në fushë të teorisë së terminologjisë, metodave të studimit dhe, përgjithësisht, praktikës terminologjike. Mbështetur në studimet e terminologëve të huaj  (Vyster, Sager, Felber) e shqiptarë ,  (F. Leka, H. Pasho, A. Duro, H. Çipuri, N. Caka, L. Susuri e G. Pllana), munda të përgatisja tezën për gradën shkencore “Master” (Tiranë, 2007) dhe për gradën shkencore “Doktor” i shkencave filologjike (Tiranë, 2010).

Nga përfundimet e nxjerra, në monografi janë dhënë rekomandime lidhur me domosdoshmërinë e hartimit të fjalorëve të nënfushave të veçanta të mekanikës, në bashkëpunim me specialistë e gjuhëtarë, si p.sh., fusha e automobilit, e termoteknikës etj. Po kështu, me interes të veçantë do të ishte hartimi i një fjalori sistemor themelor, me përkufizime të mekanikës, i ndërtuar mbi bazën e metodave kompjuterike.

Shpresoj që punimi në fjalë, si studim i plotë i termave bazë të një fushe të gjerë, siç është mekanika, do të ndihmojë për të hapur rrugën e studimit të terminologjive nga fusha të tjera të dijes, sidomos të fushave të reja, si informatikës e gjenetikës, duke i vështruar ato në rrafshin përqasës me terminologjitë e gjuhës angleze, si edhe me ato të gjuhëve të tjera, si të gjermanishtes, frëngjishtes, rusishtes etj., të cilat bëjnë pjesë në sistemin e terminologjive standarde botërore.

4.-Po vlerat praktike e zbatuese të punimit tuaj, cilat janë dhe cilët lexues janë të interesuar për atë?

Përgjigje: Studimi ka si qëllim ta vështrojë  këtë terminologji nga dy anë, nga ajo e formës dhe e përmbajtjes, si edhe  sesi  është  zhvilluar  ky leksik, qysh  nga format e thjeshta e deri  në ato  më komplekse, si një sistem i organizuar, homogjen dhe i qëndrueshëm.

Mbështetja  në rrugën  induktive  (nga shembujt,  tek argumentet e përfundimet) dhe  në atë  deduktive (nga  parakushtet e marra,  në argumentet dhe shembujt  konkretë) mbizotëron  në të gjithë  punimin.

Mendoj se kjo vepër  ka  edhe vlera  të mirëfillta  praktike. Disa  përgjithësime dhe zgjidhje  të  dhëna  në punim  mund të shtrihen edhe për terminologji të tjera, sidomos çështjet e standardizimit, sinonimisë, shqipërimit, huazimet etj. Po kështu, ka vlera  edhe  për veprimtarinë praktike terminologjike në procesin e përpunimit dhe hartimit  të  fjalorëve të terminologjisë, si nënfushave përkatëse, të fushës së terminologjisë.

Si i tillë, punimi në fjalë iu drejtohet një rrethi të gjerë të interesuarish për çështje të terminologjisë, në përgjithësi dhe të fushës së mekanikës, në veçanti. Ajo mund të  shfrytëzohet nga studiuesit, studentët, hartuesit e teksteve të specialitetit etj.

5.- Në vazhdim të bisedës sonë, dëshirojmë t’i njohim lexuesit, më shumë edhe me jetën tuaj. Pra, çfarë mund të na tregoni, për këtë gjë?

Përgjigje: U linda në Stamboll, më 27 shtator 1960. Babai im, Rushit Quqalla ishte detyruar që, për shkaqe politike,  ta braktiste vendlindjen, në vitin 1948. Në vitin 1957, është bashkuar në Stamboll me nënën dhe vëllanë, i lindur në Vushtrri. Pra, jam nga një familje e përndjekur, atdhedashëse dhe arsimdashëse e me mall larg Atdheut. Babai im, me familjen, e la Stambollin në vitin 1962 dhe u vendos në Gjermani. Shkollën nëntëvjeçare e kam mbaruar në Prot. Volksschule Sulzbachtal- Kreis Kaiserslautern dhe Volksschule Olsbrücken- Kreis Kaiserslautern, në atë shtet. Deshira e malli për vendlindjen nuk e lennin të qetë babain tim. Kur u krijuan disa rrethana lehtësuese në Kosovë, u kthyem në vendlindje, në vitin 1977. Gjimnazin e kam mbaruar në Vushtrri, në vitin 1980. Pas gjimnazit, vazhdova studimet në degën gjuhë  e letërsi angleze, në Universitetin e Prishtinës, të cilat i përfundova me sukses. Gjithashtu, po aty kreva  studimet në degën gjuhë e letërsi gjermane.

Pas përfundimit të studimeve të larta, vazhdova kualifikimin pasuniversitar, pranë Universitetit të Tiranës, Departamenti i Gjuhës Angleze. Aty mbrojta temën për gradën “Master”, në vitin 2007. Kurse, po në të njëjtin departament, mbrojta disertacionin, më 23 korrik 2010, duke fituar gradën shkencore “Doktore e shkencave filologjike”.  Ndërsa në Universitetin e Vjenës jam e regjistruar në studimet për doktoraturë, në Departamentin e Gjermanishtes, si gjuhë e huaj (Institut für Germanistik- Deutsch als Fremdsprache). Aty kam përfunduar provimet e nevojshme dhe jam duke e mbaruar disertacionin përkatës.

Jam bashkautore e librit të parë, në gjuhën shqipe në Kosovë, nga gjuha gjermane, “Doracak për mësimin e gjuhës gjermane për punëtorët shëndetësorë”, (Vushtrri, 1991). Ai u ka shërbyer shumë mjekëve, motrave mjekësore e më vonë edhe mjaft azilkërkuesve, në vendet gjermanofolëse. Kam punuar përthyese për gjuhë angleze dhe gjermane, që nga viti 1984, për firma të ndryshme dhe për nevoja të qytetarëve në Kosovë. Nga viti 2001, jam çertifikuar përthyese gjyqësore, pranë Gjykatës së Qarkut në Prishtinë, për gjuhët angleze dhe gjermane. Kam përthyer në gjuhën gjermane librin  ”Terrori i Serbisë pushtuese mbi shqiptarët, 1844 – 1999“ (në katër gjuhë), përgatitur nga Prof. ass. Nusret Pllana (Prishtinë, 2001).

Kam të publikuara, autore dhe bashkautore, 56 punime profesionale dhe shkencore, në Kosovë, Maqedoni, Bullgari, Shqipëri, Austri e Poloni.

6.- Në vazhdim të përgjigjeve tuaja, deshëm të dimë edhe për planet kërkimore, studimore e botuese, për të ardhmen. Pra, a mund ta zbuloni “sekretin”, në këtë drejtim?

-Përgjigje: Më së miri: të studiojmë, të veprojmë, të botojmë e pastaj të dalim me vepra të kompletuara. Vepra e ardhshme, nuk dua të them se është “sekrete”, besoj që do të jetë nga fushat e ngushta të ekonomisë, pasi jam pedagoge e rregullt, në Fakultetin Ekonomik të Universitetit “Hasan Prishtina”, në Prishtinë, për gjuhët angleze e gjermane.

7.-A keni ndonjë falënderim për njerëz, që ju kanë ndihmuar në karrierën tuaj profesionale dhe realizimin e studimeve e të monografisë?

Përgjigje: Ka shumë nga ata, që më kanë përkrahur dhe më kanë dhënë ndihmë, guxim e besim, si për studime themelore, pasdiplomike e doktoraturë, si dhe për botimin e monografisë, për të cilën folëm në biesedën tonë. Me këtë rast, i falenderoj nga zemra prindërit e mi, bashkëshortin tim, katër vajzat e mia, të cilat i kryenin punët e shtëpisë, kur skruaja monografin; profesorët e UP-së, prof. dr. Jashar Kabashin, prof. dr. Abdullah Karjagdiun, prof. dr. Shpresa Hoxhen  e prof. dr. Shukrane Pindukun. Po keshtu, u jam mirënjohëse, në Tiranë: Prof. dr. Gëzim Hadaj, prof. dr. Drita Hadaj, prof. dr. Viktor Ristani, prof. dr. Valter Memisha e dr. Elida Tabaku.

I falënderoj, në mënyrë të veçantë, për vërejtjet dhe këshillat e tyre, si edhe për ndihmën profesionale,  prof. dr. Agron Duron e prof. dr. Ilo Stefanllarin. Ata më kanë nxitur dhe më kanë mbështetur moralisht, për ta realizuar me sukses këtë punim monografik.

8.-Tani, kur morëm njohuri për jetën tuaj dhe për këtë botim të parë, me vlera shkencore, teorike e praktike, përzemërsisht ju urojmë që, në Vitin e Ri 2014, të keni: Shëndet të plotë, arritje në veprimtaritë tuaj të përditëshme, begati e mbarësi dhe gëzime e lumturi, vetjake e familjare!

-Shumë faleminderit, si për bisedën e përbashkët dhe urimet, që m’i bëni, i nderuari prof. Murat Gecaj!

Tiranë-Prishtinë, më 3 janar 2014

Intervistoi:Ramiz DËRMAKU

Mërgimi është një vend i huaj – “Pa derë e pa derman!”

Vjollcë Islami Koliqi është një veprimtare, atdhetare, aktiviste, një humaniste, një edukatore një Magjistre-e Gjuhës dhe Letërsisë shqipe, një intelektuale, një gazetare, një lektore (momentalisht mësuese) në shkollën shqipe ”SHQIPONJA” në Bruchsal, komunë e Karlsruhe-s, në Gjermani. Ajo, me seriozitetin më të madh, po edukon gjeneratat e reja të cilat po rriten në Diasporë; po ua mëson gjuhën, historinë, traditat, doket, zakonet, kulturën, po ua shton dashurinë ndaj prindërve dhe Atdheut, si dhe po i mbron fëmijët e mërgimtarëve tanë nga asimilimi. Kjo mësuese po bën atë që dikur bënin Rilindasit tanë. Ajo gjatë bisedës më tha: “Kjo është ajo që e brengos secilin mësimdhënës në Diasporë. Kjo është frika jonë dhe kjo do të duhej të ishte detyra patriotike dhe kombëtare e udhëheqësve tanë. Ata nuk mund të bëjnë vetëdijësimin e nivelit njerëzor në Diasporë, por mund të na japin mbështetjen dhe mbrojtjen shtetërore për të vazhduar më tutje me vullnet e dëshirë. Nëse nuk i kemi rrënjët e ku t’i marrim krahët!
Pra, ndjekja e mësimeve në gjuhën amtare sjell rezultate edhe te gjuha gjermane. Këtë e kanë dëshmuar prindërit e këtyre fëmijëve. A nuk është mrekulli kjo! Nëse në fillim nuk dinin të shqiptonin tingujt si duhej, tani ata lexojnë te librat e gjuhës, nëse në fillim belbëzonin fjalët, sot këta fëmijë përpiqen të shpjegojnë për atë që lexojnë. Nuk mund të sjell te lexuesi këtë ndjenjë të memecit, e pastaj të atij që rrëfen tregimin, sepse po nuk qe këtu nuk do ta kuptojë! Tani këta recitojnë vargje për festat e ndryshme kombëtare, këta bëjnë teatër në gjuhën shqipe, këta, madje, përpiqen të shkruajnë vargje vetë në gjuhën shqipe. Mendoj, ata fëmijë që janë të frymëzuar deri në atë masë sa të shkruajnë në gjuhën e nënës, nuk janë fëmijë që do të harrojnë lehtë kush janë! Të tillët mbrumen me kombëtaren, mbrumen me amtaren dhe nuk shqiten lehtë nga trungu, të tillët nuk kanë probleme as me identitet!

Pra, kjo punë është e lodhshme kur nuk ke përkrahje nga ata që synojnë “të ruajnë” rrënjët në Perëndim, kurse e këndshme kur sheh përparimin dhe ecjen tutje të fëmijëve – nxënësve tu. Në të ardhmen do të doja sa më shumë shkolla shqipe, sa më shumë vetëdijësim dhe sa më shumë nxënës – fëmijë shqiptarë nëpër shkolla. Do të doja të kishin rrënjë për t’i marrë krahët dhe për të mos e humbur trungun e tyre. Pra, të mos bëhemi indianë e të humbim trungun tonë, por shqiptarë me rrënjë e me krahë!”

Ramiz Dermaku: Biografia juaj ?
V.Islami Koliqi: Lindur dhe rritur në Prishtinë (13.11.1969). Shkollimi, deri te Magjistratura, po në Prishtinë. Paralelisht me studimet pasuniversitare edhe puna nëpër media: gazetare dhe lektore. E diplomuar me titullin Magjistër e Gjuhës Shqipe dhe shumë pak e aspak përvojë me mësimdhënie. Këtë përvojë do ta mësoj më vonë, në një vend tjetër, në një kohë tjetër! Kam bërë ecejake nëpër jetë, sikur edhe shoqet dhe shokët e mi. Asgjë më shumë! Vetëm përjetimi i situatave në të cilat hepoheshim dhe na servoheshin ishte ndryshe.
Ramiz Dermaku:: Keni lindur në kryeqytetin e Kosovës – Prishtinë. Kur ishit në moshën 11,12 vjeçare, për shkak të gjendjes së vështirë politike dhe asaj ekonomike, në të cilën jetonin, studionin, banonin nxënësit e studentët shqiptarë, mungesa e kuadrit shqiptar, mungesa e literaturës në gjuhën shqipe etj., në Universitetin e Prishtinës më 11, 26 dhe 30 mars e 1 prill, të vitit 1981, në Prishtinë dhe tërë Kosovën shpërthyen demonstratat. Ç’ju kujtohet nga ajo kohë?
V.Islami Koliqi: Kur thashë më lart bëra ecejaket nëpër jetë, kisha për qëllim pikërisht këto kohë të kaluara nëpër rrugë. Më kujtohet ajo ngjarje që më ka mbetur në kujtesë. E di se ishim në shkollë dhe e vendosëm të dilnim në demonstrata. E bëmë rrugën deri atje pa e ditur se ku po shkonim dhe ç’do të na gjente. Nuk e di në ç’vend ka qenë, por më kujtohet kur policia, atëherë ishte e përzier shqiptarë e serbë, na ndoqën deri te Shkolla e Mesme Teknike. E di se një student (ende ia mbaj mend fytyrën, që e kishte paksa të vrarë lie) më tërhiqte për dore për të më larguar nga masa që sa nuk po më shkilte.  Këtë mbaj mend nga ajo kohë.
Ramiz Dermaku:   Vini nga një familje qytetare, por përkushtuar për lirinë dhe çështjen kombëtare?
V. Islami Koliqi: Po, prindërit gjithmonë na thoshin:”Nëse doni të bëni diçka për atdheun, atëherë punoni e heshtni, se lavdatat u takojnë egoistëve!” Ata kishin të drejtë. Sepse, edhe sot ka shumë njerëz që më shumë flasin se punojnë! Patriotizëm më të madh sesa shkollimi i fëmijëve nuk ka, e prindërit tanë nuk kursyen asgjë për shkollim. Mirëpo, edhe prania jonë aty ku ishin të gjithë të tjerët! Më kujtohen demonstratat e viteve ’90-ta e tutje. Nëna na thoshte: “Ç’jeni mbyllur në shtëpi! Fëmijët e tjerë janë nëpër rrugë e ju në shtëpi!” Por, të tjerët kanë bërë edhe më shumë se ne…
Ramiz Dermaku:  Pas kryerjes së Fakultetit, ju vazhduat studimet pasuniversitare në Prishtinë?
V. Islami Koliqi: Ishte viti 1992 kur regjistrova studimet. Më kujtohet si sot. Në këtë vit filluan largimet e shqiptarëve nga puna, në mesin e tyre edhe babai im. Kur na tha se e kishin larguar u nemita! Ai ishte burimi prej nga do të financohesha! Më tha të mos mërzitesha, sepse do ta gjente zgjidhjen për mua. Nuk ishte lehtë në atë kohë të bëje studime. Kriza ekonomike, pasiguria qytetare, vullkani i mbledhur shekuj me radhë i shqiptarëve ndaj serbëve sa nuk po shpërthente e të tjera si këto na kishin bërë të pasigurt neve ambiciozëve, të eturve për të studiuar, po thjesht edhe optimistëve.
Ramiz Dermaku:  Ju një kohë punuat gazetare dhe lektore në disa media, ku punuat ?
V. Islami Koliqi: Për të ndihmuar babanë të më paguante studimet fillova të punoja në një shoqatë islamike, quhej “Bashkimi Paqësor” në Prishtinë. Aty punonin profesorë dhe ish të burgosur politikë. Vezir Ukaj, një ish i burgosur politik, më mësoi shenjat e korrekturës dhe pastaj u bëra bashkëlektore me prof. Isa Bajçincën te një libër që nxori kjo Shoqatë. Pastaj, ishte 1995-a kur për të parën herë filloi mbledhja e materialit për të botuar gazetën për të cilën ju sot punoni “Bota Sot”. Aty fillova si lektore. Milazim Krasniqi, për të cilin kam respekt të veçantë, më tha të provoja dhe gazetarinë, sepse do të isha e suksesshme. Dhe, kështu fillova nga “Bota Sot” me gazetari. Ishin pastaj ca revista të tjera, si te “Gazeta Shqiptare” punoja lektore, te “Ekskluzive” gazetare, te revista “Rrezja” që të dyja, pra edhe gazetare, edhe lektore, provova dhe në radio “Radio Prishtina 1″, radio e formuar nga nostalgjikët e ish- Radio Prishtinës, Mustafë Statovci (një njeri shumë i mirë), Fatmir Podrimja, Rabishe Muhaxhiri, Teuta Tmava etj., dhe te “Kosovarja” nja 7 vjet të mira. Edhe këtu punoja gazetare dhe lektore. (Ishin edhe disa revista të tjera, si ajo e Fakultetit të Mjekësisë, por shumicës, më vjen keq, ua kam harruar emrat). Por, kam bërë lekturën edhe të shumë librave të tjerë, të zhanreve të ndryshme etj.

Ramiz Dermaku:: Ju pak më parë deklaruat:Gjatë karrierës suaj keni kaluar nëpër shumë sfida, keni bërë një “luftë” me situatën dhe një përpjekje për të arritur në jetë, për të dalë nga kornizat, për të dalë nga klishetë. Zonja magjistre na tregoni disa nga sfidat në të cilat kaluat ju dhe populli shqiptar ?
V. Islami Koliqi: E tërë kjo që ju thashë më lart ishte një luftë dhe një përpjekje. Në Perëndim, kur dikush mbaron shkollimin e di se e pret edhe vendi i punës, e neve çfarë na priste! Na prisnin ditë më të vështira. Askush nuk e dinte kur do të plaste lufta dhe a do të jetonim të nesërmen. Gjithçka ishte e pasigurt. Jeta politike dhe ekonomike kishin detyruar shumë të rinj të lëshonin vendin. Ikja e tyre faktikisht kishte filluar shumë herët, qyshkur na i sillnin djemtë – ushtarët të vrarë nëpër arkivole. Ata që ishin të asaj gjenerate ’71, ’72, ’73 e që nuk i ishin përgjigjur thirrjes për ushtrinë jugosllave kërkoheshin dhe nuk u linin vend familjarëve. Pra, ishte një valë e madhe e ikjes së të rinjve. Këtë fat pati dhe vëllai im, i cili u detyrua të ikte për në Kroaci. Po as atje nuk e pati më mirë. E përfshiu lufta. E zuri dhe lufta e Bosnjës. Kur folëm me të na tha se Zoti deshi ta ruajë që të luftonte dhe për Kosovën. Deshi Zoti shpëtoi edhe nga lufta e Kosovës dhe ai sot jeton akoma në Kroaci. Pra, ky është vetëm një rrëfim i shkurtër, po ato nëna, ato motra që kanë përjetuar edhe më shumë, që kanë hequr të zitë e ullirit, që i kanë parë të dashurit e tyre të vrarë, të masakruar. Më rrëqethet trupi vetëm po t’i mendoj. Ose, kur demonstronim në sheshin e qytetit; apo te mensa e studentëve; pjesëmarrja nëpër demonstratat e qyteteve të tjera të Kosovës; apo atëherë kur isha anëtare e Forumit Rinor të LDK-së dhe kur në një nga protestat e organizuara nga ne u vra një person në Pejë dhe ne u desh të shkonim atje e të merrnim pjesë në varrimin e tij, etj. si këto! Kjo ishte njëra anë e luftës, tjetra ishte me mentalitetin, me njerëzit tanë… Unë, deshi Zoti arrita atë që desha, shkollimin, punën, karrierën dhe njerëzit e mirë dhe të dashur rreth meje. Kam patur fatin të njoh shumë njerëz të mirë. Kam njohur Nafije Latifin, një engjëll. Nehat Islamin, Rabishe Muhaxhirin, Mustafë Statovcin, Ibrahim Rexhepin, Ibrahim Osmanin, të ndjerin Shefki Morinën e shumë e shumë të tjerë, që fatkeqësisht nuk mund t’i permende.
Ramiz Dermaku:: Ku ishit gjatë luftës së fundit në Kosovë?
V.Islami Koliqi: Ne gjatë luftës vendosëm të mos dilnim, të rrinim në shtëpi, edhe pse kishte shumë rreziqe. Bëmë një zhvendosje të vogël, thamë të strehoheshim te halla ime, e pastaj, kur të qetësohej paksa situata, të ktheheshim në shtëpi. Mirëpo, te lagjja e hallës hyn paramilitarët dhe romët. Aty pashë tmerrin me sy, por aty pashë edhe mrekullin e Zotit. Pleqtë tanë thonë “Ia ka shkru Zoti me rrnu!” Vërtet, vëllezërit e mi më shpëtuan, fal Zotit!, ishte një tmerr. Ata dukeshin si të çmendur, nuk dinin çfarë të na bënin, të na vrisnin, të na plaçkisnin apo të na lëshonin. Ne patëm “ymër me rrnu!” edhe sot jetojmë. Kemi ndejur në Bllacë, ajo zona neutrale në mes të Kosovës dhe Maqedonisë, nja katër ditë e katër net. Shtroj e kishim tokën dhe mbuloj qiellin. Kurrë nuk e harroj. Binte shi pa pushim, të ftohtit të thante; zjarri nuk ndizej nga shiu, nxirrte vetëm një tym të zi; fëmijët, të sëmurët dhe pleqtë vdisnin nga të ftohtit. O Zot! Derisa nuk ndërhyn me zor shqiptarët e Maqedonisë për të na dhënë ushqim dhe mbuloj. Kush flinte vdiste në gjumë. Më besoni ose jo nënës sime iu thinjën flokët brenda natës. Në mëngjes aty-këtu i kishte mbetur një flokë i zi në kokë! Na hipën nëpër autobusë dhe askush nuk e dinte për ku po na çonin. Të nesërmen arritëm në stadiumin e Korçës. Ajo që më dhemb edhe sot ishte absurdi që na ndodhi atje. Në mesin e të gjithave, kulminacioni ishte kur në treg dëgjonim këngët e këngëtareve serbe. Sa herë jemi ngatërruar me ta. “Le ta bëjë greku Korçën si Milloshi Kosovën do t’ia jepja Korçën me të dy duart!”, – kështu na përgjigjeshin. Por, sigurisht dhe fatmirësisht njerëzit e tillë janë të paktë. Mirëpo, sërish them, familje të tjera kanë përjetuar edhe më shumë…
Ramiz Dermaku:: Gjatë kohës sa ju gjindeshit në Prishtinë, ju e gjetët princin e jetës?
V. Islami Koliqi: Po. Resmiu (tani burri im) ishte larguar kohë më parë nga Kosova. Dhe, pas luftës erdhi në Kosovë, u fejuam dhe u martuam. Kjo ishte edhe arsyeja pse unë jam sot në Gjermani.
Ramiz Dermaku:: Si e gjetët mërgatën tonë në Gjermani, unitetin, organizimin e saj dhe si ju pritën mërgimtarët tanë?
V. Islami Koliqi: Fatkeqësisht, këtu nuk ka ndonjë organizim. Shqiptarët si individë janë të pashoqë, si grup nuk funksionon. Pa dashur të nënçmoj askë, pa dashur të fyej askë, nga ku kisha ardhur – këtu ishte një diçka e pakapshme për trurin tim. Unë e njihja një botë tjetër… U futa e papërgatitur në një botë krejtësisht të paimagjinuar nga unë, të panjohur për mua… Kur erdha këtu erdha me një ambicie të tepruar, me një vullnet, me një optimizëm! Askush nuk më përkrahu, përveç burrit tim! Fatkeqësisht, njeriu intelektual këtu zor kuptohet!
Ramiz Dermaku:  Tashmë  bëhen 10 vjet që jetoni në Gjermani. Këtu thoni zhvillohet një jetë tjetër, një “luftë” tjetër, sepse ajo adrenalina e punës, e mbijetesës nuk është më. Në mërgim është një qetësi dhe një paqe me vetveten! Sa e keni kryer këtë detyrë që ia keni dhënë vetes – njohjen e vetes tuaj dhe atë që të rrethon?
V. Islami Koliqi: Po, e vërtetë. Të them të drejtën, për mendimin tim gjermanët janë robotër! Është një popull “i kurdisur”, janë njerëz që nuk ecin po vrapojnë, njerëz që duan përpikmërinë, njerëz që synimet e tyre janë materialja – se shpirtëroren ( me përjashtime) nuk e njohin. E kanë harruar qëmoti këtë ndjenjë! Kurse unë, vetja ime arrita dhe këtë ta njoh! Në Prishtinë vrapoja posht e lart për të punuar; synoja të regjistroja Arkeologjinë; e sfidoja veten time, kisha kaq shumë ide dhe… të gjitha i lash! Kurse, këtu tani kisha kohë të merresha me veten. E sprovova veten edhe nga një anë tjetër – të isha një grua, një shtëpiake, pastaj një nënë. Po mësoja të përgatisja ushqimet… Kjo kishte qenë një luftë e shkuar luftës. Sepse, arti nuk ishte vetëm te të bërit karrierë me, siç thoshte i ndjeri Zekeria Cana “me elegancë”, pra të bërit karrierë me elegancë, po art ishte edhe të bëje një drekë pa gabime dhe ta servoje si duhej. Me shumë mund edhe këtë e arrita! Arrita ta njoh veten, sepse kisha kohë të mjaftueshme. Dhe, për një gjë nuk e kisha ditur – për durimin tim të madh! Sepse, t’i lërë njeriu të gjitha që ka ndërtuar deri në atë moment dhe të sakrifikojë me vetëdije dhe me vetëdëshirë gjithçka për t’u mbyllur me muret, e për të ikur nga e gjithë ajo parajsë (e kam fjalën për njerëzit e mi e të mirë) e të vish këtu ku nuk ke asgjë përveç të zgjedhurit tënd! Kjo ose është çmenduri, ose një durim shumë shumë i fortë. Këtë nuk e kisha ditur se e kam te vetja. Kur arrita ta njoh veten, fillova të mos i gjykoj ashpër të tjerët.
Para se ne t’ia shtronim pyetjen në vazhdim, mësuesja ndërhyn:
“Në muret e një kopshti në Gjermani, lexova këto fjalë të urta. Nuk kishte shënime për autorin, por unë do të përpiqem t’i përkthej ato.

“Kur fëmijët janë të vegjël – jepjuni Rrënjët, po u rritën jepjuni Krahë!

I madh është ai popull kur e kupton, e ndjen dhe u përmbahet këtyre thënieve, kurse të mëdhenj janë ata njerëz që e zbatojnë këtë në vendet e huaja ku janë! Po nuk ua dhe rrënjët fëmijëve ku t’i marrin krahët të fluturojnë!

Kjo është ajo që e brengos secilin mësimdhënës në Diasporë. Kjo është frika jonë dhe kjo do të duhej të ishte detyra patriotike dhe kombëtare e udhëheqësve tanë. Ata nuk mund të bëjnë vetëdijësimin e nivelit njerëzor në Diasporë, por mund të na japin mbështetjen dhe mbrojtjen shtetërore për të vazhduar më tutje me vullnet e dëshirë. Nëse nuk i kemi rrënjët e ku t’i marrim krahët! Pra, ndjekja e mësimeve në gjuhën amtare sjell rezultate edhe te gjuha gjermane. Këtë e kanë dëshmuar prindërit e këtyre fëmijëve. A nuk është mrekulli kjo! Nëse në fillim nuk dinin të shqiptonin tingujt si duhej, tani ata lexojnë te librat e gjuhës, nëse në fillim belbëzonin fjalët, sot këta fëmijë përpiqen të shpjegojnë për atë që lexojnë. Nuk mund të sjell te lexuesi këtë ndjenjë të memecit, e pastaj të atij që rrëfen tregimin, sepse po nuk qe këtu nuk do ta kuptojë! Tani këta recitojnë vargje për festat e ndryshme kombëtare, këta bëjnë teatër në gjuhën shqipe, këta, madje përpiqen të shkruajnë vargje vetë në gjuhën shqipe. Mendoj, ata fëmijë që janë të frymëzuar deri në atë masë sa të shkruajnë në gjuhën e nënës, nuk janë fëmijë që do të harrojnë lehtë kush janë! Të tillët mbrumen me kombëtaren, mbrumen me amtaren dhe nuk shqiten lehtë nga trungu, të tillët nuk kanë probleme as me identitet!

Pra, kjo punë është e lodhshme kur nuk ke përkrahje nga ata që synojnë të “ruajnë” rrënjët në Perëndim, kurse e këndshme kur sheh përparimin dhe ecjen tutje të fëmijëve – nxënësve tu. Në të ardhmen do të doja që të hapen sa më shumë shkolla shqipe, sa më shumë vetëdijësim dhe sa më shumë nxënës – fëmijë shqiptarë nëpër shkolla. Do të doja të kishin rrënjë për t’i marrë krahët dhe për të mos e humbur trungun e tyre. Pra, të mos bëhemi indianë e të humbim trungun tonë, por shqiptarë me rrënjë e me krahë! Ramiz Dermaku:: Keni bërë përpjekje titanike, të cilat lidhen me shpresën, me dëshirën për të bërë gjënë më të mirë dhe më perfekte në jetë, edukimin e dy fëmijëve, apo siç po i quani ju engjëjve që t’i dhuroi Perëndia, sa ia keni arritur qëllimit ?
V. Islami Koliqi: Pyetje shumë me vend dhe shumë e rëndë, me një përgjigje kaq të madhe e të gjerë! Po përpiqem ta thjeshtësoj. Të edukosh fëmijët e të gjithëve është më e lehtë se fëmijët e tu! Nuk është e lehtë për neve që jemi në Perëndim! Pa askë të familjes dhe mbi të gjitha pa gjyshë e pa gjyshe! Për fëmijët një gjyshë ose gjyshe do të ishte sikur një libër me përralla që kurrë nuk shteron. E në ato përralla sa shumë mesazhe, sa shumë edukatë dhe sa shumë mësime. Fëmijët këtu janë në kontakt me gjuhë të ndryshme. Gjermanishtja është gjuhë zyrtare, por këtu ka edhe shumë gjuhë të tjera. Prandaj, fëmijët tanë mundohemi t’i edukojmë në frymën kombëtare. Mundohemi t’i lidhim për Kosovën dhe për çdo gjë që ka të bëj me atje. U flasim vetëm shqip dhe u tregojmë se nëse nuk e njohin gjuhën e tyre nuk do të mund të mësojnë asnjë gjuhë tjetër. Kam parë mjaft dhe dëgjuar. Më kujtohet kur isha në Francë. Një grua, ishte refugjate atje, ende nuk e dinte gjuhën vetë mirë, me fëmijët fliste frëngjisht. Njëra nga vajzat sa herë fliste e korrigjonte dhe qeshte. Kur i thashë t’u fliste në gjuhën shqipe jo më tha se duhet ta mësojnë frëngjishten! Po të njëjtat fjalë i gjeta këtu! Sa keq, sa mjerim! Ajo që do të harrohet do të jetë pikërisht gjuha e nënës, por kurrë, kurrë asnjëherë gjuha e vendit ku jeton! Me atë gjuhë je në kontakt në çdo hap, në kopsht, në rrugë, në shkollë, rrethi, shoqëria e si po u harroka kjo gjuhë!? Po mburrem ndoshta, por kur shkojmë në Kosovë fëmijët tanë nuk e flasin as edhe një fjalë të vetme gjermane. Luajnë pa problem me fëmijët e tjerë. Ndoshta mund të dallohen paksa nga theksi gjerman, sepse këtu po rriten, po jo nga fjalët, jo se nuk dinë të flasin. Sa herë na kanë uruar familjarët tanë për këtë. Fëmijët tanë nuk ndjehen të huaj në Kosovë aspak. E di se ka shumë punë, po shpresoj te ndihma e Zotit se mundin nuk do të na e hedhë posht.
Ramiz Dermaku:  Mërgimi është një vend i huaj, “pa derë e pa derman”, kur për një moment njeriu humb arsyen dhe i thua vetes ç’bëra kështu!? Lash gjithçka për t’u katandisur në mjerim, në rrugë pa rrugë! Shpresa, ajo që nuk mbyll asnjë derë. Shpresa, ajo që të thotë – mos u ngut, prit edhe pak – durim! E durimi shpërblehet, jo nga robi, po nga Zoti! Ajo Gjithçka që ke në vendin tënd tani po u shpërbleka në dy vende: te fëmijët e tu dhe te fëmijët e tjerë. Deklaruat se do të sakrifikoje edhe veten për të arritur sukses dikush tjetër, dikush që për ju është vetë jeta – fëmijët e tu? Këtu nuk le anash as fëmijët e të tjerëve – nxënësit e tu!
V. Islami Koliqi: Po, është e vërtetë, do ta bëja atë që do ta bënte secila nënë! Madje, unë e kam bërë. Sepse, edhe unë kam pasur mundësinë të punoj këtu, të studioj diçka. Kam dashur dhe dua të rri afër fëmijëve të mi. Ata kanë nevojë për mua, te shkolla, te detyrat, ose kur zgënjehen kanë nevojë t’i dëgjosh, t’i përkrahësh apo t’i qortosh… Nuk mund t’ua kthej shpinën lehtë… Për çudi, nuk më dhimbset vetja për këtë sakrifikim të ëmbël, sepse e bëj për ata që i dua më së shumti në jetë, e tërë ajo përvojë jetësore, gjithë ato historira të lexuara apo të dëgjuara tani nuk do të mbeten në pluhurin e harresës, nuk do të mbyllen në arkivën e trurit, por do të shpërndahen tutje, do të barten tek arkiva të tjerë. E tërë ajo karrierë të bër në vendin tim, tani po e zbatoj te fëmijët e mi! Madje, do të jenë më të përmbledhura, do të jenë më të përpunuara – rrëfenjëzat e përshtatura për moshën e tyre. Mbase, do t’u duhen në jetë, kush e di! Por, këtë nuk po e kursej as te nxënësit e mi. Sepse, edhe ata kanë nëvojë për këto rrëfenjëza. Do të doja, shumë do të doja që njerëzit që jetojnë në këtë qytet ku jam dhe unë, sepse këtu ka mjaft familje shqiptarësh, të më kuptonin drejt, se vërtet do të jepja gjithçka vetëm t’i dëgjoj fëmijët e tyre të flasin shqip! E di, nuk mund ta largosh gjuhën gjermane se këta po rriten me këtë gjuhë, jetojnë me këtë gjuhë, mirëpo, të paktën t’ia dinë vlerën edhe shqipes dhe të mos thonë “nuk e kam ndërmend ta studioj gjuhën shqipe!”, ose “pse a mos po zen naj vend të punës a!”. Kjo është e dhimbshme!
Ramiz Dermaku: Akoma pa u stabilizuar mirë në Gjermani, ju filluat përpjekjet për hapjen e shkollës plotësuese shqipe, çka ju shtyri?
V. Islami Koliqi: E thashë edhe diku më lart, se disa nga prindërit, të cilët edhe sot më kanë qëndruar besnikë, i sjellin fëmijët në shkollën shqipe, ishin të interesuar për hapjen e shkollës shqipe. Ata ishin dhe janë në gjendje gjithçka të bëjnë për fëmijët e tyre. Pas tri vjetësh u jetësua ideja, hapja e shkollës shqipe. U mblodhëm, biseduam dhe ramë dakord të bënim listën, që u përbë prej 35 fëmijësh, për të filluar mësimin. Në zyrat e qytetit ku jetojmë na pritën mirë. Na e dhanë lejen të punonim në objekt të shkollës. Mirëpo, nuk erdhën 35 nxënës, po 25. Pas gati gjysmë viti filluan t’i tërhiqnin fëmijët. Arsyeja ishte gjuha shqipe po u pengon te gjuha gjermane! Por, unë kam thënë, nëse më lejojnë rregullat, edhe një fëmijë po të mbetet do ta mbaj mësimin. Fëmijët nuk kanë faj pse prindërit janë të lodhur nga puna, apo nuk e kanë momentin e duhur për të sjellë fëmijën në shkollë. Prandaj, këta prindër që ende janë aktivë për ta edhe unë do të bëj të pamundurën.
Ramiz Dermaku:  Z.Vjollcë, me gjithë orvatjet tuaja dhe të disa prindërve për përfshirjen e të gjithë fëmijëve në Shkollën plotësuese shqipe, ju nuk ia arritët qëllimit. Ku është shkaku?! Që nga dita e parë kur ju filluat punën më nxënës, siç deklaroi bashkëshorti juaj, ju keni qenë e zhgënjyer dhe e prekur emocionalisht për shkak se një pjesë e madhe e fëmijëve të mërgimtarëve tanë nuk vijojnë mësimin në gjuhën shqipe. Pse ndodh kjo?
V. Islami Koliqi: Po në Perëndim dolën shtresa të ndryshme njerëzish. Disa të shkolluar e disa më pak të shkolluar. Dhe, fatkeqësisht, nuk ia dinë vlerën shkollës! Kjo është arsyeja, asgjë tjetër! Se ndryshe si mund ta ndalojë ai baba, apo ajo nënë me vetëdëshirë fëmijën e vet të mos e mësojë gjuhën e vetë!? Si mund ta asimilojnë fëmijën e tyre kështu!? Me vetëdëshirë!? Këtë e bën ai që nuk ka nivel të lartë shkollimi. Të sqarojmë diçka. Ka prindër që nuk i sjellin fëmijët në shkollën shqipe, po të paktën në shtëpi flasin shqip, u lexojnë libra shqip, janë në kontakt me gjuhën. Ata nuk mund të futen në këtë kategori! Pastaj, ju dhe të gjithë ne fort mirë i dimë të gjitha vuajtjet e popullit tonë. Po asnjëherë nuk u asimiluam, asnjëherë nuk u ndamë nga trungu, asnjëherë nuk thamë lëre se gjuhën do ta mësoj më vonë! E, pikërisht tani do të kemi asimilimin, nëse nuk kemi kujdes. Sa herë më ka rënë të dëgjoj nga prindërit, apo thjesht njerëzit për problemet që kanë me fëmijët e rritur. Sepse, ata nuk e dinë kush janë. Gjermanë nuk janë kështu u kanë thënë në shtëpi, shqiptarë nuk e ndjejnë veten, sepse nuk e njohin veten! E çfarë janë pra! Këtë pyetje ua bëj edhe unë prindërve: a i kanë pyetur ndonjëherë fëmijët tuaj se çfarë e ndjejnë veten, ose ku ndihen më mirë? Apo, çfarë identiteti kanë? Tani më shumë se kurrë duhet të bëjmë përpjekje qoftë edhe të kushtëzuar për t’i sjellë fëmijët në shkollë.
Ramiz Dermaku:: Zonja Vjollcë Islami Koliqi, a jeni e kënaqur me punën që po bëjnë institucionet e shtetit të Kosovës – sidomos Ministri i Diasporës, z. Ibrahim Makolli, Ministria e Arsimit Shkencës dhe Teknologjisë -MASHT?
V. Islami Koliqi: Po filloi dikush të merret më çështjen e Arsimit në Diasporë i duhet kohë e gjatë për t’ia gjetur fillin! Ka kaq shumë grupacione këtu, saqë z. Makolli nuk di kujt t’i besojë! Ai vonë është zgjedhur në këtë post e para, e dyta ai vepron sipas informacioneve që i merr, e treta varet kush ia servon dhe si ia servon ato informacione! MAShT-i na i ka siguruar librat. Përshtaten apo jo janë të vetmet me të cilat punojmë dhe të cilat, mua personalisht, më kanë nxjerr nga “kriza”, sepse tani kam diçka konkrete në dorë, të cilën ia jap nxënësit. Kurse, sa për ministrat kush e di edhe sa do të ndërrohen derisa të mendohet seriozisht për ne, që jemi pjesa më funksionale, më patriotike dhe më e lëna anash!
Ramiz Dermaku:  Ju keni marrë pjesë edhe në Kuize të Diturisë, pastaj funksionon grupi i valleve, recitatorëve (që e kanë prezantuar kulturën dhe traditat tona në kremtet tona si dhe ato gjermane), çka do të thotë kjo për ju ?
V.Islami Koliqi: Kjo do të thotë shumë. Mburrem kur dal me nxënësit në skenë. Po, kemi marrë pjesë në Kuizin e Diturisë me ciklin e ulët në Mannheim, para 4 vjetësh. Do t’ju rrëfej një ngjarje. Paramendoni nxënës të vegjël me moshë, kanë vetëm dy vjet që ndjekin mësimet në shkollën shqipe, kështu ishin nxënësit e mi, me të cilët merrja pjesë në Kuiz. Dhe, gjatë leximit të pyetjeve, në tekst kishin përdorur barbarizma. Dhe, nxënëset e mia vijnë tek unë e më pyesin çfarë të bëjmë. Unë u thashë le të veprojnë si të duan ato. Shkojnë te organizatori, nuk dua t’ia përmend emrin, për shkak të parimeve të mia, jo për shkak të tij, dhe i thonë kemi fjalët shqipe, pse keni përdorur fjalë serbe. Ai ishte shumë arrogant dhe i pasjellshëm me vajzat, i dëboi keq. Po, gabimet nuk i përmirësoi. Ja pse unë krenohem me nxënësit, sepse janë të mirë, e të zellshëm. Nuk janë shumë (tani janë 15), por këta që janë e duan gjuhën amtare.
Ramiz Dermaku:  Në arkivën e vetë mësuesja Vjollcë ruante me kujdes kupa, mirënjohje, dhurata, të fituara nga garat… ?
V. Islami Koliqi: Po i ruaj me xhelozi! Sepse është mundi i fëmijëve të mi, nxënësve të mi. Më shumë se këto ruaj diçka shumë shpirtërore të tyren – poezitë e para të bëra në gjuhën shqipe.
Ramiz Dermaku:: Në fund, zonja magjistre e Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe, në emrin tim dhe të gazetës kombëtare “Bota sot” juve, familjes suaj, nxënësve tuaj dhe mbarë popullit shqiptar, kudo që ndodhen, jua urojmë festat, duke ju dëshiruar shëndet të mirë, jetë të gjatë dhe suksese në punën tuaj?
V. Islami Koliqi: Ju falënderoj për intervistën!
Ramiz Dermaku: Cila do të ishte porosia juaj për prindërit, të cilët nuk i dërgojnë fëmijët e tyre në shkollën plotësuese shqipe.
V. Islami Koliqi: Mos ua shkulni rrënjët fëmijëve tuaj; mos ua preni krahët, se edhe këta duan të mësojnë shqip për kaltërsitë e vendit të tyre! Dhe, mos harroni me shekuj e me shekuj nuk arritën të na asimilonin, nuk arritën të na zhduknin, pse e bëjnë këtë tani me vetëdëshirë!

Sokol DEMAKU

MË BËNË TË LUMTUR JETA DHE PRANIA E FAMILJES SIME DHE MË BËNË TË VUAJ GJENDJA E MJERUAR

                                        -Thotë e reja tironse Mimoza Gjoni

               Ndjehem mirë më profesionin tim, por asnjëherë e kënaqur, sepse gjithnjë kërkoj më shumë dhe më të mirën e mundeshme nga vetvetja.

         Këndoj se ma do xhani, ma do shpirti, gjithë farefisi im janë këngëtarë. Që nga familja e babit ashtu dhe e mamit, e kemi në gjak këngën. Më këtë shpirt artistik ne gene më frymëzon dashuria për jetën, dashuria dhe rrespekti për Tiranën dhe gjithashtu edhe për Skraparin e Gjirokastrën, e për popullin artëdashës në pergjithësi.

          Shpirti, kur këndon njëkohësisht dhe vallëzon natyrshëm në mua. Unë vallëzoj, dhe vallëzoj bukur, kështu më thonë, mëgjithëse sot është bërë pak vështirë kjo puna jonë sepse më cfarë se kanë përzier këtë profesion të bukur, dhe tek tuk, humbet ai i zoti, por së fundmi i zoti gjithnjë triumfon.

Ju lutem një prezentim të shkurtër për lexuesit tanë?

          Përshendetje të gjithë atyre që më ndjekin nëpërmjet kësaj interviste dhe nëpër media tjera si dhe në reklamacionet e mia televizive, por dhe atyre që nuk më ndjekin, dhe së dyti përshendetje juve Sokol.

          Do prezentohem shkurtimisht, jam një vajze tiranase Mimoza Gjoni[lindur rritur në Tiranë], dhe mbesë jugu, gjirokastrite mami, skraparas babai. Gjirokastra shquhet per gatim të mirë e sidomos bbyrekët…eeeemmmm…ndërsa skrapari për raki….profesioni im i vetmi dhe më i bukuri është këngëtare.

Përvec se një krijuese muzikore, ju lutem na thoni cfarë është roli i një kënëtari të mirëfillt sot në krijimet muzikore?

          Në ditët e sotme kanë dalë rryma të shumëllojshme muzikore e këtë unë e vlerësoj si modë muzikore, ashtu si ndërron moda e veshjeve, si ndërrojnë stinët, si shumë gjëra që ndërrojnë, pse të mos ndërrojë dhe muzika?! sepse ndërrimet janë risi, pak thyerje monotonie mendoj une. Jo gjithmonë gjërat duhet të jenë njësoj, kështu ndjehet dhe më shumë mungesa dhe nostalgjia e një gjëje të bukurë, që për moment nuk egziston më. Nëse ndjehet kjo, atëhere këtu fillon revolucioni shpirtëror, dhe punohet më vemohim për të risjellë atë gjë që mungon. Ky revolucion fillon nga populli artëdashës dhe ndiqet nga këngëtarët e mirëfilltë të cilët i përgjigjen dëshirës së popullit duke mos e humbur tabanin muzikor.

Krijimtaria juaj muzikore i përket një periudhe të gjatë kohore. Sot sa jeni aktiv në këtë lami?

          Unë si Mimozë kam qenë dhe jam tepër aktive në këtë profesionin tim të adhuruar, e dua muzikën, por dhe kërcimin së bashku më të. Shpirti, kur këndon njëkohësisht dhe vallëzon natyrshëm në mua. Unë vallëzoj, dhe vallëzoj bukur, kështu më thonë, mëgjithëse sot është bërë pak vështirë kjo puna jonë sepse më çfarë se kanë përzier këtë profesion të bukur, dhe tek tuk, humbet ai i zoti, por së fundmi i zoti gjithnjë triumfon.

Nga e merrni frymëzimin në punën e juaj të palodhur në afirmimin e vlerave muzikore dhe kulturore shqiptare?

         Këndoj se ma do xhani, ma do shpirti, gjithë farefisi im janë këngëtarë. Që nga familja e babit ashtu dhe e mamit, e kemi në gjak këngën. Më këtë shpirt artistik ne gene më frymëzon dashuria për jetën, dashuria dhe rrespekti për Tiranën dhe gjithashtu edhe për Skraparin e Gjirokastrën, e për popullin artëdashës në përgjithësi.

Ju jeni njeri i muzikës profesionalist të themi, por edhe njeri i kulturës cfarë është aktiviteti juaj në këtë lami?

          Nëpërmjet prezantimit tim personal, profesional shpreh bashkangjitur pasionin dhe kulturën time personale, gjë për të cilën kam ende shumë rrugë të gjatë për të bërë.

Cka e bën të njohur në vendlindjen e saj Mimoza Gjonin?

          Në vendlindjen time më bënë të njohur më shumë se çdo gjë thjeshtësia, modestia, transparenca dhe mbi të gjitha dhe që është e para, dashuria për vendlindjen time. Kur jetoja në Gjermani gjithëmonë më dilte në ëndërr Tirana dhe lagja ime e fëmijërisë.

          Atëhere ishin vitet ’96 dhe Tirana më dilte në ëndërr në rrëmujë, në shkatrrime, dhe në fakë kështu qe edhe realiteti ishte i tillë, eeehhhh sa keq ndihesha prej ëndrres!!!

          Ajo Tirana e qetë, ajo lagja e bukur dhe e pastër nuk egziston më në realitet dhe ëndërrat i kam shumë kuptimplota, i kam dhe paralajmeruese, dua te them, nuk di, por më dalin ëndërrat dhe u besoj atyre. Pra në gjith çka Tirana ka ndërrua.

Ju merreni më zhvilimin e kulturës sa jeni e kënqur më punën që beni?

          Ndjehem mirë më profesionin tim, por asnjëherë e kënaqur, sepse gjithnjë kërkoj më shumë dhe më të mirën e mundeshme nga vetvetja.

Si e kalon Mimoza një ditë të zakonshme?

          Normal…dal për kafe më shoqërinë time ….këtu hyjnë dhe kolegèt dhe kolegët e mia qe janë të pakt por të zgjedhur, por më së shumti e kaloj kohën më njerëzit e mi të familjes, mami e para, më vëllain, e motrën time, më nipërit e mbesat. Bejë shetitje çdo ditë, gatuaj, e kam pasion gatimin dhe e përdorë pa përjashtim piperin dhe shumë erëzat, bile, bile, gjatë gatimit mundohem të ruaj dhe vlerat ushqimore të ushqimeve.

Cilat janë ato aktivitete të cilat janë në fokus të Mimoza Gjonit?

          Dihet cili aktivitet është në fokus tek unë, kënga, kënga e cila më jep jetë e gjallëri, mua kënga më rinon, por shtoj edhe stervitjen fizike, e cila më shërben si një celës për të më hapur harmonikisht orët e mëngjesit dhe për t`u ndier e freskët gjatë gjithë ditës. Nëse më praqitet rasti që s`mundem të ushtroj me duket sikur dicka më mungon, kam frikë se jam bërë bile e varurë nga kjo gjë…hehee… plus kam shumë dëshirë të eci në këmbë në rrugë orë të tëra. E urrej të shkuarit me makinë….le që këtu në Tiranë është një trafik skandaloz i ngarkuar por kam bindjen se makina të bën dembel.

Ju jeni një aktiviste, atdhetare e zellshme e qështjes shqiptare, por merreni edhe me afirmimin e vlerave kultutore dhe gjuhësore dhe traditës shqiptare, të kënegës shqipe, cfarë momentalisht është më inetres për ju?

          Po jam shqipëtare dhe e ndjen zemra vetë çeshtjen kombëtare. Jemi një komb me tradita dhe vlera të larta, por më keqardhje e them, gjithmonë kemi qenë të shtypur nga vete neve….dmth nga shqipëtaret, kjo është ironia e fatit tonë, cdo parti qe vjen në fuqi, dhe ky është mendimi im personal nuk merndon për mbarëvajtjen e kombit dhe vendit shqipëtar sesa mendojnë të majmen e të pasurohen në kurriz të popullit shqipetar. Nuk jam politikane dhe kurrë s`dua te jem, sepse të jesh politikan do të thotë të mos jesh i ndershëm, por zemra mi ndien këto që them dhe e revoltuar nga ky fakt kam bëre dhe një këngë më motive jug në lidhje më partitë politike të cilatë janë aq shumë sa ska nevojë ky vend për to.bSHUMË E PËR LUMË quhet kënga.

Pasi që jeni këngëtare nga Tirana, cili zhanër i muzikës kultivohet – e preferohet në Kryeqytet?

          Në Tiranë po mbizotëron kohëve të fundit shumë tallavaja, si kudo nëpër shqipëtari. Nuk jam kundër tallava, se fundja është edhe ajo muzike ritmike që të kënaq për vallëzim por jam kundra përse të harrohet tabani muzikor? çdo qytet ka traditat dhe kulturën e vet dhe këto nuk duhet lejuar që të humbasin, sepse mendoj, vetëvetiu dhe pa kuptuar humbasim vetë ne, humbasin qytetet së bashku më traditat e tyre kulturore artistike ku muzika mendoj se luan rolin kryesor.

Një aktivist i qështjes kombëtare kërkon të jetë pothuajse për gjithçka i informuar. Kjo ka të bëjë kryesisht me natyrën e personit. Thjesht doja një përgjigje te shkurtër si është Mimoza nga natyra?

          Pak a shumë sa thashë më lart më përgjigjet e mia më të sinqerta sa vjen e zbulohet dhe karakteri im, natyra ime. Jam shumë e drejtë, e për këtë nuk duroj dot mashtrime e fallcitete, e urrej sipërfaqësinë e gjërave dhe dua ti shoh gjërat në thellësi të tyre. Për të vepruar në di çka, nisem nga vetja dhe kjo më jep sigurin për të mos gabuar, ose të paktën, sa më pak që mund të jetë e pranueshme, aqsa do të ishte kjo e pranueshme ndaj vetëvetës. E them më transparencë dhe direkt, pa forcë, atë që mendoj edhe nëse kjo s`është e bukurë. Të vërtetat e hidhura përtypën më vështirësi, por ashtu si unë ato i shpreh, ashtu edhe i pranoj tek vetvetja. Jam e duruashme por njëkohësisht dhe shumë nevrike që shpërthej për një moment se për ndryshe nuk qetësohem. Jam temperament i çuditeshëm, jam korrekte dhe shumë mirënjohëse, e moskorrektesen e mosmirënjohjen nuk i duroj dot. Jam njeri qe di të fal, jam tip impulsive, një fjalë e urtë popullore thotë; – KALI I SERTE E NXJERR TË ZOTIN NGA BALTA…hehehe….nëse ma merr mendja dhe i futem një pune  e nis dhe e bitis, nuk e le në mes, dhe nëse s`ma merr mendja se mund ta bejë një punë, duke besuar në atë se ska asgjë të pamundur, unë marrë inisiativën për ta provuar, nëse ja arrij, ndjehem  fituese nese jo, ndjehem e humbur,      s`prish punë, dhe humbja është pjesë e jetës dhe unë e pranoj. Kështu njihem dhe më aftësitë e mia, ama jo deri aty sa të rrezikoj se kam provuar FAKTIN E TË RRËZUARIT KEQAS! ama kam dhe një huq shumë të keq, sado që mundohem ta riparoj, nuk po e riparoj dot. Hehehe….i le punët zvarre….dhe kjo asnjëhere nuk më del për mirë, përkundrazi has më shumë probleme.

          Kam punuar shumë dhe në Kosovë edhe e ftuar personalisht në organizime e festa dhe më grup artistik, më grup artistik jam ndier më e plotë dhe më e ngrohtë.

Sa është bashkëpunimi mes shqiptareve në aspektin e qështjes kombëtare sot?

          Me sa kuptoj pytjen ka të bëjë me bashkimin anembanë shqipatrisë. Në fakt nuk kam njohuri mbi këto lloj c çëshshtjesh, nuk merrem më politikë sado që politika është çështja kryesore e shqiptarisë. Pa bukë rrinë, e pa politikë nuk rrinë dot. Nuk di te të përgjigjem, nuk kam haber nga politika dhe nuk i besoj hi ç, por kaq di të them. Dëshira ime është të bashkohemi e të bëhemi një, ama jo më këto lloj qeverisjesh që kemi përjetuar deri me tani!

Nëse do të kishe mundësi te jepje ndihmësen tënde në realitetin që jetojmë ne shqiptarët sot, ku mendon konkretisht që duhet ndryshuar diçka?

          Peshku qelbet nga koka, po se luftove shkakun pasoja do të jetë e përhereshme.

Përveç aktiviteteve kulturore si e kalon kohën e lirë Mimoza?

        Kohën e lirë e kaloj më pushime më të fejuarin tim, aty ku dëshirojmë shkojmë, ska çna ndal, si dhe me familjen time, që është gjëja më e shtrenjtë për mua.

Sa është e kënaqur me ate cka sot ka arritur Mimoza me punën e saj të palodhoshme në ruajtjen dhe kultivimin kulturës, këngës, muzikës dhe traditës shqiptare aty ku jeton me punën e saj të palodhshme?

         Më thënë të drejtën unë nuk kënaqem kollaj më vetën, shumë pak punë e bërë dhe shumë e shumë për të bërë.

Është me interes të na thoni se ku e gjeni vetvetën  më mirë, në mbrëmje muzikore, dasma, apo festivale?

          Ndjehem mirë në çdo çfaqje artistike timen, por mbi të gjitha gjej vetën dhe ndjehem shkelqyshëm në dasma, martoj çift të ri, ku gëzojnë dhe argëtohen njerëz. Në ditët e sotme ku mbizotëron sidomos stresi është shumë e vështirë të arrish të kënaqesh e gëzosh e argëtosh njerëzimin, dhe kur shoh se e kam arritur këtë më të vërtetë ndjehem e lumturë.

Cili është idoli i juaj në muzikën shqipe?

          Janë shumë, nga këngëtarët e vjetër që mbetën të pavdekeshëm, edhe pse disa prej tyre sot nuk jetojnë, si Fitnete Rexha, Laver Bariu, Meliha Doda, Petrit Lulo, Demir Ziko, Mentor Kurtishi, Shyhrete Behluli etj që nuk më kujtohen për momentin.

Cfarë mund të na thoni për muzikën dhe për këngën shqip sot?

          Pak a shumë kjo pikë është përmendur dhe më lartë, por shkurt po them që muzika është kthyer në mjet pune dhe tregshitje, ska më ndjenja dhe kthjelltesi.

Cka ju benë të lumtur dhe cka ju mundon më së shumti?

          Më bënë të lumtur jeta dhe prania e familjes sime dhe më bënë të vuaj gjendja e mjeruar, jo personale, por gjendja e përgjithëshme e vështirë ekonomike e vendit tim. Më dhimbsen të varfërit kur shoh se vuajnë, e horrat as që duan t`ia dijne.

Po të kishit mundësin të zgjidhni, ku do kishit jetu?

          Ahhhhh…

          Të ishte mirë këtu s`do e ndrrroja këtë vend më asnjë tjetër në botë, mirëpo këtu ske siguri jetese!!! e jetën time e dua, e ruaj dhe çmoj….por, meqë më pyesni, më pëlqen Gjermania sepse aty kam jetuar nëntë vite dhe e di çdo te thotë JETEA!

                                Gëzuar Krishtlindaj dhe Gëzuar Viti i Ri!

                                          Më shumë rrespekt MIMOZA

Mr. Qemal Zylo is a distinguished public figure in the Albanian Diaspora, known for his intellectual and patriotic work, specifically in America. Mr. Zylo is known for his hard work, steadfast dedication and honest approach to various endeavors he has undertaken throughout his life, both in Albania and abroad. He left his native land in 1997, a very tumultuous year for Albania, to then begin his life in the United States. Prior to his emigrating, Mr. Qemal Zylo has carried various important roles in Albania. Graduating with high Honors in the field of Mechanical Engineering, Mr. Zylo was appointed at the Army Institute of Technical Design of Albania after his studies. His career in Albania includes roles as Chief of Technical Branch in the Defense Ministry of Albania, Chairperson of the Department of Mechanical Engineering at the Army Academy “Skanderbeg”, and Chief of Technical Support for the Peace Corps, a branch of the American Embassy.

In United States, specifically in New York, Mr. Zylo has organized many cultural events in the Diaspora, always with the aim to serve the Albanian community. These activities have been featured in the Albanian media, such as the lllyria Newspaper, Dielli Newspaper, various Albanian Television channels, and more.

Mr. Zylo is known to be a very modest person, one that usually does not like to talk about himself. In fact, in the past he has refused to do personal interviews, however, I believe, it is the Albanian Television “Alba Life” which he founded, and its aims that have allowed us to land this interview. I am honored that Mr. Zylo gave me his first interview for our audience today.

Tell me something about yourself? 

While it is difficult to talk about oneself, I will humbly respond to your question. First, my origin is from “Arrëz e Madhe” of Tepelena City, a place that makes me proud. I graduated as Mechanical Ingineer at University of Tirana and I worked in different places and positions that you just mentioned so, I wont repeat. Throughout those years I have taught many Engineering classes and remained active as an educator. I earned my Master’s Degree and completed all the PHD graduate course work in the field of Engineering. I have presented my Doctoral Thesis research at various conferences; however, due to leaving Albania in 1997, which was in the verge of a Civil War, I was unable to complete the last step of my PHD studies, which is always a regret of mine from the academic point of view. Once in the United States, I completed my studies in the field of Computer Science and worked as a Computer Professor for the Globe Institute of Technology and Bromson ORT College for a number of years. For the past decade, I have been working for the Norwegian Christian Home and Health Center as an Engineer.

Apart for my daily full-time job, I have organized many events at the colleges where I have worked. These activities aimed at sensibilizing the Albanian and foreign students to know and learn about the history, culture and the many traditions of the Albanian peoples. For this interview, I will point out the Symposium organized for the Independence of Kosova that I organized in Bramson ORT College, where the guest of honor was Congressman Joe DioGuardi and the annual Albanian Flag Day event, where many important personalities of the Albanian government had been invited. Another very important event, which I organized, was the “Good bye Ceremony” for the famous singer, Anita Bitri, who tragically lost her life with her mother and her only child. For this event, I collaborated with various Albanian artists, such as Frederik Ndoci, Edmond Xhani, among others. The concert was organized at the First Evangelical Free Church, where I was working and with the help of the Albanian community we made it possible to take their bodies to Albania.

I founded the organization “Alba Life” Inc., which was legally approved by the State of New York. “Alba Life” has two focal points, which are “Alba Life” TV and the “Alba Life” Albanian School that now has classes in Staten Island and Brooklyn. The Albanian School, offers Albanian classes in the after-school programs for children of Albanian heritage. Together, “Alba Life” TV and the Albanian School, hold weekly activities, that is, two days dedicated to the School and two days for the television programs run by “Alba Life” TV. So as you can see, I’ve always tried to remain active beyond my day-to-day job whether it was in academia or the Albanian community.

How were you introduced to the industry, and what first got you interested?

I have always been drawn to the many events and activities organized in the Diaspora, by many organizations, and their broadcasts in the media. My technical background as an engineer and also in the computer field, made this type of work fairly easy. The aim of “Alba Life” TV was to expose the Albanian culture and history, its traditions, its language, and so on. For this reason, the first program of Alba Life TV has been about the Albanian School and its activity. After receiving my license as a TV producer from various Media authorities in Staten Island and New York, we began our collaborations to broadcast programs about the Albanian community through many TV outlets in America. The initial work was not easy, however, the partnership and the creation of a Board, with professional people, has shown great results. I need to mention here the contribution of the Programming Director, Mr. Amir Suka, a very talented young man who works for prestigious American Media outlets, Todd Watkins, Odise Salillari, Neritan Bejleri, Osman Greva, Miri Mehmeti, Skender Pali, Andrea Lole, etc.

What are your achievements so far?

The biggest achievement is the broadcast of our programs on American TV channels, with various times during the week, making us proud to be Albanians. I am happy with the quality of the programs we broadcast. Another special accomplishment is the content of our programs such as the ability to bring to our audience many interviews from Albanian personalities known for their contribution in different fields such as culture and business, along with filming many events organized by various Albanian organizations. We try to satisfy our audience to the best way possible, especially when we get special requests about our programs on TV or what our audience would like to see on the Alba Life TV in the future. Our television programs vary in different themes, and are broadcasted not only in the channels of CTV here in NY, but also worldwide; this thanks to technology, various TV digital packages and YouTube. As a result, our programs are featured on the digital package of Diaspora TV and also TV Alb, which has viewers around the word. With TV Alb we have a special channel that features our programs 24 hours every day, which makes us work even harder to bring an assortment of programs to the viewers. I would like to point out that our aim is not to compete with the TV stations in Albania; rather, our intent is to bring to our audience what the Albanian TV stations in the homeland can not cover here in the Diaspora. Alba Life TV is gaining daily viewers and is known not only to the Albanian Diaspora, but even to the American public. This is due to being invited by various senators, congressmen and different American politicians so we could cover their events. When celebrating the Five Year Anniversary of Alba Life TV, among many important Albanian personalities, we had a special pre- recorded greeting by the New York City Mayor, Mr. Michael Bloomberg. Lastly, in 2012, Alba Life TV founders in collaboration with Petrika Melo and various talented Albanian artists well-recognized in their fields, such as Lindita Mezini Lole, organized the 1^st Albanian Classical Concert in Manhattan, NY. This concert, as pointed out by the Albanian General Consul in New York, Dritan Mishto, opened a series of events, honoring the Albanian 100 years of Independence. Finally, I would like to point out that Alba Life TV continues to successfully collaborate with Albanian Culture TV and other Medias, here in New York.

What are some programs you are producing nowadays?

When we began our producing, we were only broadcasting weekly programs on CTV in New York. Now, however, we have to produce daily, since our programs are featured daily in the digital packages, which obviously require more work and effort. In addition to this, it necessitates a broader collaboration in different areas, especially with the younger generation, to whom we hope to transmit our knowledge and work.

It is important to note that our programs always aim to service the Albanian community. Some examples of these programs cover a range of many areas. More specifically, to document different cultural events; to cover various gatherings done by Albanian American organizations; to evidence musical and cultural festivals; to present the viewers with individuals that have had achievements in the fields of arts, education, business; to show various historical documentaries about Albania, Kosova, Çamëri, Ulqin, Ana e Malit, Dibra and much more.

Who are some incredible guest stars on the show?

This is a difficult question to answer because Alba Life TV has featured many important Albanian figures on its shows. However, some of these public figures, include: Hollywood director Stan Dragoti, New York Assemblyman Mark Gjonaj, Albanian President Bujar Nishani, Kosova’s president Atifete Jahjaga, Former Albanian Prime Minister Sali Berisha, current Prime Minister Rama, Saimir Pirgu, Behgjet Pacolli, Prince Leka, Arta Dade, Teuta Arifi, Congressman Eliot Engel and Joseph Dio Guardi, James Vacca, Manhattan’s Borough President Scott Stringer, Prof.Peter R Prifti, Father Artur Liolin, Professor Sami Repishti, Dr.Elez Biberaj, Professor Shenasi Rama, Attorney Sabri Gjoni, Fadil Berisha, Tony Dovolani, Ermira Cunmulaj, Amir Suka, Ruben Avxhiu, Viktor Martini, Pëllumb Kulla, Naum Prifti, Novruz Shehu, Fatos Kongoli, Richard Lukaj, Petrika Melo, Lindita Mezini Lole, , Mike Dusi, Dom Pjeter Popaj and Edin Gjoni.

How do you feel TV and Entertainment have changed since you first began both on air and in the industry itself?

There have been many changes. First, when we began our broadcasting as a television in the Diaspora, there were only Albanian Culture TV with Adem Belliu as producer, AlbTV with producer Gani Vila and TV 21 with Halil Muja as producer. Now, we see many television channels in the AlbTV digital package. For instance, “With the Albanian People” with Qazim Doda as producer  and lastly, “AAnews” with Skender Pali as producer, who has also been Alba Life TV’s previous collaborator.

In this regard, the number of television media has grown. However, we are a very big community and there is work for everyone. We do what we do for the community through volunteer work, thanks to our passion and devotion to bringing various aspects of life of the Albanian community in the United States.

Secondly, the quality of the programs has improved dramatically, which subsequently has raised the number of viewers. For this reason, it is impossible to cover every single event that is presented. For example, this past September we were unable to cover all the official visits done by the Albanian and Kosova’s delegation. We, however, were able to cover a good number of them, which were seen with much interest by our viewers.

In addition, Alba Life TV continues to broadcast the work of various Albanian events primarily in the tri-state area. From its unbiased reports, Alba Life TV has established itself as one of the most reliable sources for the accuracy of the most important events in the Diaspora. Some of these recent events include the 20 year Anniversary of the Illyria newspaper and its celebration event of the 5 year Anniversary of Independence of Kosovo,  the 70 Year Anniversary of VOA (Voice of America) in Albanian, the 15 Year Anniversary of Albanian Culture TV. Likewise, it has covered a series of activities and events brought together by organizations such as “Ana e Malit”; “Vatra”, Albanian Roots”, “Devolli’; “Çamëria”: “NAAC”; “Shoqata e shkrimtarëve”; “Forumi për demokraci”, folkoric festivals organized by the church “Zoja e Shkodres”, International folkloric festivals in New Jersey where artists Merita Halili and Raif Hyseni have participated., and numerous other events that is impossible to mention in this interview.

What are some of your memorable moments in show business?

This type of work gives you many memorable moments, from those recordings in the studio to those Live recordings, which certainly prove to be very interesting. I would like to share a very special time we had with the famous Albanian tenor, Mr. Saimir Pirgu. Mr. Pirgu was in New York City, to play the role of Alfredo at the Metropolitan Opera alongside the famous Plácido Domingo. The interview we had with this Albanian tenor was very delightful, where Saimir presented himself as a very simple and charming young man, besides the fact that his talent is making headlines all over the world. During this interview we all enjoyed the questions and answers and in the midst of it we shared humor together. Because of his busy schedule it was hard for him to conduct the interview in our studio, which, of course, is technically stronger given our equipment there. I recently, put up this interview again in the AlbTV digital package and while watching his interview; curiously I watched another interview Saimir was giving to TV Klan months after our interview. He was giving this interview, while in Albania where he gave a concert recently, benefiting children with Down Syndrome. I watched the interview at TV Klan with close attention and many of the questions were almost the same as those conducted by our TV. This could be, because we all want to dig in dipper to those areas that has made him so famous. I mentioned Saimir, because he will remain in my memory as someone who was very humble, charming, which makes his popularity even bigger. The same can be said about the Albanian dancing superstar Toni Dovolani. We are very grateful to have him participate in some of the events organized by our community in New York. Another very memorable moment was the visit of New York Senator Mr. Martin Golden who came to one of the Albanian classes of Alba Life School in Brooklyn. Senator Golden spent over an hour with the students, staff and parents. He was so pleasantly surprised by the intelligence and wit of the Albanian young students. What was also memorable about his visit was again, the same quality that I mentioned above about Saimir and Tony, the simplicity of carrying oneself. It is very unfortunate, that we have yet to see a high government official both from Albania and Kosova visit the classes of Alba Life School and see first hand, how these language classes are being taught. Even more, it is discouraging to see that much attention is put on the dinners and lunches these dignitaries have, rather than coming and encouraging the many young children who are of Albanian parents that so eagerly spent their weekends, only so that they can learn the language, history and culture of their parents. I sincerely hope that this will change in the future.

In the end, however, I am very pleased by what Alba Life has accomplished as an organization, both with its TV and the Albanian language school. There is, of course, much more work to be done. Nevertheless, I am confident that the thousands hours of work we have put into our community will be a good reminder for the future Albanian generation that we ought to be proud of our land and never forget where we came from.

1. Njohja dhe afrimi me mërgatën shqipëtare ,

Bisedoi Keze Kozeta Zylo

Mbas çlirimit të vendit ish kryetari i Bashkisë së Tiranës për vitin 1922-1923, Ali Begeja vazhdoi profesionin e tij si avokat deri në vitin 1947, kur u arrestua me grupin e deputetëve nga regjimi komunist. Në qelitë e hetuesisë së Tiranës iu nënshtrua torturave çnjerzore derisa vdiq.

Ju ftoj të ndiqni bisedën me pinjollin e familjes së shquar intelektuale tiranase Begeja, i cili në vitet e demokracisë ka dhënë një kontribut të vyer në politikën shqiptare, është zgjedhur deputet në Parlamentin shqiptar dhe punon me përkushtim për çështjen kombëtare.

Zoti Begeja cila ka qenë fëmijëria juaj dhe sa kanë ndikuar prindërit në formimin tuaj jetësor?

            Unë kam lindur në një familje autoktone tiranase, me tradita,  sidomos në fushën e arsimimit të pjestarëve të saj.  U rrita dhe u edukova  në këtë familje intelektualësh me një bagazh dijesh, me një temperament kërkues ndaj të resë.

Sigurisht që kjo do të ndikonte ndjeshëm në formimin tim.  Që në moshë parashkollore, pra kur isha 4 vjeç, familja më dërgoi në kolegjin  e murgeshave në Tiranë, deri në moshën 6 vjeç kur hyra në vitin e parë të shkollës fillore.  Atje qëndronim nga mëngjesi deri mbasdite vonë. Pavarësisht orientimit të tij fetar katolik, aty hodha bazat e një edukate të qëndrueshme arsimore e shoqërore.  Që në atë moshë unë fillova të mësoj të shkruaj dhe të bëj veprime arithmetikore, por e rëndësishme ishte edukata që mernim atje.  Kur ngriheshim nga gjumi i drekës, duhej të rregullonim vetë krevatin.  Nëse çarçafi apo batania kishte rrudha apo nuk ishte rregulluar mirë, vinte madre murgesha dhe me mirësjellje të bënte vrejtje që ta rregulloje ashtu siç duhej, apo kur hanim drekë duhej që pjatat, lugët e pirunjtë, përdorimi i këtyre të fundit ishte i detyrueshëm, ti dërgonim në vendin ku do të laheshin.  E njeta gjë ishte edhe me lodrat: nuk mund të merrje një lodër pa lejen e madres. Pasi luajshe me të, duhej ta vije në vendin ku e kishe marrë.

Në pamje të parë këto veprime duken si të parëndësishme, por mua ato më formuan karakterin, duke më bërë që të jem ekzigjent ndaj vehtes dhe jetës.

            Edukata dhe mësimi i marrë në këtë kolegj,  bëri që kur fillova shkollën fillore e deri në mbarim të 7 vjeçares ( arsimi fillor atëhere ishte me 7 klasë) unë isha ndër më të dalluarit e klasës.  Notat e mia ishin vetëm njësha, e cila ishte nota më e lartë.

Ndikim të madh në edukatën time ka luajtur edhe bibloteka që kishim në shtëpi.  Salloni i madh me gjatësi mbi 10 metra, në muret e tij kishte rafte librash, që nga enciklopeditë italiane e franceze e deri tek libra shkencorë, të jurisprudencës, romane, libra për fëmijë etj. në disa gjuhë. Në një ndarje të tij  ishte pianoja, të cilën na e sekuestroi rregjimi komunist  në vitin 1945, së bashku me mobiljet dhe pothuajse gjithë librat. Në këtë biblotekë kaloja disa orë në ditë në shoqërinë e xhaxhallarëve duke shfletuar dhe lexuar librat që ndodheshin aty.

            Në vitin 1952 familja më dërgoi në shkollën teknike, ish Politeknikumi 7 Nëntori.  Babai kërkonte që të merrja një profesion, mbasi kishte bindjen që me gjimnaz do të  ishte shumë e vështirë që të më jepej e drejta e studimit në shkollën e lartë.  Në shkollë isha gjithmonë nën kontrollin e babait dhe të nënës, të cilët çdo javë ndiqnin rezultatet e mia dhe që kur ndodhte që të merrja ndonjë notë të ulët, bëhej diskutim në familje.

Politeknikumin e mbarova në vitin 1956 me mesatare 4,75 ( në atë kohë nota më e lartë ishte 5 ).   Nuk më dhanë të drejtën të vazhdoja  të paktën shkollën e lartë në vend, ndërkohë që shokë të mi me mesatare 3 – 3,5 vazhduan studimet jashtë shtetit.  Përkundazi më emëruan teknik i mesëm mekanik në ndërmarrjen Komunale të Durrësit. Duhej që unë djalë i ri pa mbushur 18 vjeç, pa përvojë në jetë, të punonja larg familjes !!  E gjitha kjo vetëm për shkak të biografisë.

            Ishte ndërhyrja energjike dhe shkalla e njohjes së babait tim, të të ndjerit Selman, që më dhanë mundësinë që të vazhdoj ish Institutin Politeknik, i cili më vonë u përfshi në Universitetin e Tiranës.

Me mbarimin e Universitetit në degën e Inxhinierisë Mekanike, më emëruan në Peshkopi, ku kam punuar për 12 vjet në Stacionin e Makinave e Traktorëve, fillimisht  si kryeinxhinjer dhe në pesë vitet e fundit si drejtor i kësaj ndërmarrje. Nuk e kam për turp të them se edhe kur dola në jetë, isha nën kontrollin dhe ndikimin e prindërve dhe familjes tonë, me qëllim që të përkushtohesha në punë dhe të jepja maksimumin e mundësive për të punuar me ndershmëri e devocion.  Kjo periudhë ka qenë shumë e rëndësishme për mua, mbasi njoha vështirësitë e jetës dhe i përballova me sukses.  Këtu ka ndikuar shumë edhe ambienti i ngrohtë që gjeta midis dibranëve, të cilët që në fillim më konsideruan si djalin e tyre dhe më mbajtën pranë.

Pas kësaj në vitin 1982 u ktheva në Tiranë, fillimisht në Stacionin e Mekanizimit të Bujqësisë si bashkëpuntor shkencor dhe më vonë specialist në Ministrinë e Bujqësisë, ndërsa nga viti 1991 deri në vitin 1994 kreva detyrën e  Drejtorit të Drejtorisë Mekanike në këtë ministri. Më pas punova një vit në Bankën Kombëtare si shef i sektorit të kreditit afatgjatë dhe më tej iu përkushtova tërësisht politikës.

Cila është familja Begeja e cila është ndër familjet e hershme tiranase me tradita dhe plot kulturë?

Siç e thatë dhe Ju, familja Begeja është një ndër më të vjetrat në  Tiranë.  Ajo është

vendosur aty në fund të  viteve 1700, e ardhur nga një lagje e Krujës e quajtur  “Begej”, kur Toptanasit morën në dorë administrimin e qytetit të Tiranës.

            Stëgjyshërit tanë kanë qenë kryesisht hoxhallarë, por të prirur për arsim. Këtë e vërteton fakti që djalin e parë të  tyre, Aliun, e dërguan për studime në shkollën qytetase dhe që më vonë mori profesionin e avokatit. Keni parasysh se flasim për vitet 1900.

            Zhvillimin kulturor e intelektual familjes tonë, ia dedikojmë në radhë të parë gjyshit avokat Ali Efendiut siç thirrej rëndom në rrethet intelektuale të kohës,  i cili fëmijët e tij që në vitet `30 i dërgoi në  gjimnazet më të mira në Tiranë, Shkodër e Korçë dhe pastaj në shkollat e larta jashtë shtetit në Itali e Francë.

            Për të hedhur sado pak dritë mbi figurën e gjyshit tonë Aliut, po përmend shkurtimisht aktivitetin e tij nga rinia e deri sa vdiq.

Ai në vitin  1908 merr pjesë në komisionin e krijuar për hartimin e programit për përhapjen e gjuhës shqipe dhe sigurinë e vendit, komision i drejtuar nga  Refik Toptani, ndërsa në prill 1910 merr pjesë si delegat i Tiranës në kongresin e III-të  të Manastirit për gjuhën shqipe.

Në vitin 1911 deri në vitin 1914 ka kryer detyrën e gjykatësit paqëtues në Tiranë.  Pas kësaj periudhe hapi zyrën e vet si avokat, në ish pazarin e vjetër.

Në mars 1914, së bashku me një  grup patriotësh tiranas mbështet qeverinë e princ Vidit.  Për aktivitetin e tij në shërbim të vendit, princ Vidi e dekoron me medaljen “Besë e Bashkim”, medalje që edhe sot ruhet në familjen tonë.

Në Kongresin e Lushnjes që u mbajt më 21 janar 1920, shoqata “Drita”, shoqata e parë e intelektualëve të Tiranës ku sekretar i saj ishte Ali Begeja,  e zgjodhi Atë  përfaqësues  të saj  në këtë kongres.  Avokat Ali Begeja në vitet 1922-1923 zgjidhet  kryetar i Bashkisë së Tiranës.

Në vitin 1924 Ali Begeja zgjidhet antar i Asamblesë Kushtetuese së bashku me Ahmet Zogun, Seit Toptanin, Zija Toptanin, Osman Myderrizin, Rrauf Ficon  etj. që përfaqësonin  qarkun e Tiranës.  Në vitet 1927 ishte kryetar i Dhomës së Tregtisë në Tiranë.

Në zgjedhjet parlamentare të vitit 1937, Ai zgjidhet deputet i legjislaturës së tretë për prefekturën e Durrësit, në përbërjen e së cilës ishte dhe qarku i Tiranës.

Mbas çlirimit të vendit Ali Begeja vazhdoi profesionin e tij si avokat deri në vitin 1947, kur u arrestua me grupin e deputetëve nga rregjimi komunist. Në qelitë e hetuesisë së Tiranës iu nënshtrua torturave çnjerzore derisa vdiq.

Pas vendosjes së demokracisë, rrugës që ndodhet në rrugën e Dibrës në Tiranë, 100 metra para selvisë ku historikisht janë shtëpitë tona, i është vënë emri rruga “Ali Begeja”.

Për të vijuar me pjesëtarët e familjes:

            Djali më i madh i Aliut, Jusufi, ka qenë ndër studentët e parë të gjimnazit të shtetit në Tiranë  së bashku me Mentor Qokun, Xhelal Staraveckën etj. dhe pastaj i ka përfunduar ato në liceun e Korçës.

Duke qenë i dhënë pas karierës ushtarake, familja me shpenzimet e saj e dërgoi në Itali për të kryer studimet fillimisht në  Colleggio Militare di Roma (kolegji ushtarak i Romës) dhe pastaj në akademinë ushtarake në Modena. Pas mbarimit të studimeve emërohet N/toger në batalionin e parë të Gardës  Mbretërore.  U largua nga vendi në prill 1939 dhe u vendos në Francë. Gjatë luftës së II-të botrore, në vitin 1942 regjistrohet në rradhët e  “Forces Françaises Libres” të gjeneralit De Gaulle (De Gol), duke luftuar deri në vitin 1945 si në Francë, Angli e deri në Liban, me detyrën e komandantit të kompanisë së rëndë në batalionin e këmbësorisë.

Për meritat e tij, është dekoruar nga vetë gjenerali De Gaulle me medaljen përkujtimore në shërbim të Francës dhe luftës kundër nazizmit.

 Duke patur ide anti komuniste Ai në bashkëpunim me shqiptarë të tjerë që jetonin në Francë, themeluan shoqatën “Lëvizja Patriotike Shqiptare”. Në vitin 1980 themelon shoqatën

“ Emigration Albanaise”, dhe merret me organizimin e komisionit për inagurimin e sheshit “Skenderbej” në Paris, në të cilin u vendos edhe busti i heroit kombëtar.

            Pati fatin që në vitin 1991 të vinte në Shqipëri, e cila kishte qenë ëndrra e tij gjatë gjithë jetës në mërgim. Vdiq në vitin 1992.

            Djali tretë Halimi, pas mbarimit të gjimnazit të Shkodrës, vazhdoi Universitetin e Lionit në Francë, në fakultetin e Drejtësisë.

Ka qenë një futbollist i shquar, anëtar i ekipit të parë kombëtar të futbollit.

Ishte një ndër themeluesit e Ballit Kombëtar në Tiranë. Siç shprehen bashkëpuntorët e tij, ndër të cilët edhe i nderuari Said Demneri që sot jeton në Toronto-Kanada, “Halimi ishte njeri intelektual, shumë aktivist, shumë atdhetar, shumë organizator, trim, i ndershëm, modest.  Ai ka qenë një figurë e shquar e nacionalizmës shqiptare, që tërë jetën e tij e shkriu për të mirën e kombit shqiptar,” Në demostratat kundër fashizmit, arrestohet dhe pastaj syrgjynoset në Siena të Italisë, ku përfundon studimet e larta dhe merr titullin avokat.  Gjatë luftës merr pjesë në formacionet e Ballit Kombëtar. Më 16 shtator 1942, Halimi merr pjesë në Konferencën e Pezës, si përfaqësues  i Rinisë nacionaliste dhe i deleguari personal i Mit-hat Frashërit.

Ai përpiloi “Traktin për Demokracinë”, dokument që në historiografinë e luftës ka hyrë me emrin “Dekalogu i Ballit Kombëtar”. Ky dokument  paraqitet nga Halimi, miratohet nga organizata e Ballit Kombëtar  dhe shpallet publikisht më 28 nëntor 1942.

Në qershor 1944 shkon në  Kosovë, si zv.komandant i batalionit “Besnik Çano”, ku luftoi për tre muaj rresht.  Në vitin 1944 largohet nga shqipëria dhe vendoset në New Jork, ku vazhdon aktivitetin e tij politik kundër komunizmit.  Ai mbeti gjithnjë një antikomunist i vendosur.  Halim Begeja ishte anëtar themelues i komitetit “Shqipëria e Lirë” dhe sekretar i këtij komiteti. Gjithashtu ai u zgjodh Sekretar i përgjithshëm i Ballit Kombetar dhe se bashku me Vasil Andonin, Halit Maçin, Nexhat Peshkëpinë e të tjerë, botuan për disa dekada gazetën “Flamuri” të Ballit Kombëtar. Më vonë me shpenzimet e veta botoi në New Jork gazetën “Zëri i Ballit Kombëtar” Me këtë frymë vazhdoi veprimtarinë e tij kudo që ishte, në Europë dhe SHBA.

Në luftën e tij politike për interesat kombëtare, gjatë gjithë jetës së tij e deri në vdekje, Halimi është udhëhequr nga tri parime kryesore: Shqipnia Etnike Demokratike me baza shoqnore e përparimtare; Flamuri Kuq e Ζi me shqiponjën dy krenare pa shenja të hueja; Shtet i lirë i dalë nga vota e lirë e popullit shqiptar”.

Vuante nga veshkat dhe u detyrua që të bënte transplant.  Për këtë ishte Jusufi, i vëllai, i cili erdhi nga Franca në New Jork dhe  i dhuroi veshkën e vet , me të cilën Halimi jetoi edhe tre vjet të tjera. Vdiq në New Jork në vitin 1977 pa e parë vendin dhe familjen e tij.

            Enveri djali i katërt i Aliut, mbas shkollës fillore, në vitin 1934, ndoqi gjimnazin e Tiranës. Në vitin 1938 vazhdoi akademinë ushtarake në Milano. Në vitin 1942 braktis shkollën në vitin e fundit dhe kthehet në Shqipëri për të marrë pjesë në formacionet ushtarake në luftën kundër fashizmit. Pas çlirimit përfundon studimet e larta  në Akademinë Ushtarake “Frunze” në ish Bashkimin Sovjetik. Pas kthimit nga Akademia, emërohet në Shkollën e Bashkuar të Oficerëve, ku punoi për 25 vjet, nga të cilat 15 vjet si komandant i saj, deri sa doli në pension.

Në shenjë nderimi dhe respekti për këtë kuadër të spikatur ushtarak, rrugës përballë Spitalit Civil nr.1  pranë Shkollës së Bashkuar të Oficerëve, i është  vënë emri “Enver Begeja”.

            Xhaxhai tjetër Skënderi ishe më i vogli nga fëmijët. Nën ndikimin e Halimit u bë futbollist dhe atlet i njohur. Mbaroi gjimnazin e Korçës. Mori pjesë në luftën kundër fashizmit me çetën e Dajtit. U burgos nga gjermanët dhe do të ekzekutohej, por me ndërhyrjen  e të vëllait Selmanit pranë prefektit të Tiranës Qazim Mulletit, nga burgu Tiranës e dërguan në spitalin e Elbasanit gjoja si i sëmurë, nga ku i shpëtoi dënimit me vdekje duke u arratisur.  Kreu studimet e larta në Bullgari për avokaturë.  Mbas mbarimit të studimeve, në vitin 1954  emërohet pedagog dhe shef i katedrës së Kriminialistikës në fakultetin e Drejtësisë të Universitetit Tiranës, detyrë që e ushtroi për mbi 46 vjet dhe ku mori titullin e Profesorit dhe Doktorit të Shkencave.

            Lashë për në fund babain tim Selmanin.  Ai ishte i vetmi nga fëmijët që mbeti pa shkollë të lartë.  Shkak ishte barra që i takoi për të mbajtur familjen.

Ishte djali i dytë i Aliut. Që në fëmijërinë e tij mbasi mbaroi shkollën e mesme, hyri çirak për rrobaqepës, zanat që e vazhdoi deri sa mori kafe “Kursal”, të cilën e administroi deri në vitin 1941. Ai ishte lokali më në zë në Tiranë, ku mblidheshin politikanë, deputetë, zyrtarë të lartë, të huaj të ardhur nga vende të ndryshme dhe që i siguronte familjes të ardhura të mjaftueshme për të mbajtur familjen  dhe vëllezërit e tij nëpër shkolla brënda e jashtë shtetit.

Më vonë pasi la Kursalin, hapi një dyqan ushqimor në pazarin e vjetër.  Edhe ky gjatë luftës u dogj.  Mbas çlirimit vazhdoi profesionin e rrobaqepësit fillimisht në rrobaqepësinë ushtarake, më vonë si privat e më pas si përgjegjës i repartit robaqepësisë në Ndërmarjen e Artizanatit, nga ku doli në pension. Vdiq në vitin 1988.

Në familjen tuaj keni pasur xhaxhallarë të përndjekur nga regjimi komunist,

ndërkohë më kujtohet takimi me regjisoren e famshme shqiptare Liri Begeja ardhur nga Franca (vajzën e xhaxhait tuaj) me të cilën patëm fatin të takoheshim në shkollën tonë 1 Qershori në kohën e tranzicionit pas viteve 90-të. Si arritët të mbijetonit ju, pasardhësit e tyre?

Mbas çlirimit familja jonë, megjithëse siç përmenda më lart kishte Aliun të vrarë në

birucat e sigurimit, Jusufin që konsiderohej si antikomunist aktiv e zogist nga regjimi i Enver Hoxhës dhe Halimin të shpallur kriminel lufte prej tij, nuk ka patur reperkursione, internime apo dëbime nga Tirana për asnjë nga pjesëtarët e saj. Në këto drejtime ka ndikuar influenca e  Enverit, që siç e përmenda më lart,  ishte komandant i Shkollës së Oficerëve pikërisht në periudhën më të errët të internim-dëbimeve, ndërsa Skënderi pedagog në Universitetin e Tiranës, që të dy ish partizanë në vitet 1942-1944.

            Sigurisht ka qenë edhe përkushtimi në punë i sejcilit prej pjesëtarëve të familjes tonë, që kemi qenë të gatshëm të punonim kudo që na çonin brënda e jashtë Tirane, jo vetëm unë por edhe motrat, vëllai, djemtë e xhaxhallarëve.  E vërteta është se për të gjithë ne u shprehnin vetëm fjalë të mira dhe lavdërime për punën që bënim.  Besoj se edhe ky qëndrim i joni ka ndikuar duke na konsideruar si njerëz të punës, që nuk paraqisnim rrezik për sistemin.

            Meqë përmëndët Lirien, po them dy fjalë për familjen e xhaxhait: Jusufi pati dy vajza Lirian dhe Viktorian. Siç e dëshmonin edhe vajzat e tij, ka qenë tip autoritar dhe ka ndikuar shumë në formimin e karakterit të tyre dhe veçanërisht në dashurinë e tyre për Shqipërinë.

Këtë e ka shprehur më së miri Liria me filmat e saj dhe dokumentarët që ka realizuar si “Prilli i thyer”, “Larg nga Barbarët” etj.  Liria është një grua e zgjuar, e gatshme për të ndihmuar cilindo, pragmatiste, e aftë që të përfitojë nga çdo moment që i krijohet në jetë, pa menduar gjatë për pasojat tek të tjerët.

            Viktoria është një nënë model, shumë e dashur, e sjellshme, me shpirt të madh.  Mendoj se karakterin e saj e ka trashëguar nga e ëma zonja Jeannine Lon Champ, një grua fisnike në kuptimin e plotë të fjalës, inteligjente, shumë e dashur dhe e sjellshme.  Që në takimin e parë, kur kam patur fatin të takohem në Paris në vitin 1992,  të ngjallte ndjenjën e respektit.  Ishte përfaqësuese tipike e fisnikërisë franceze.

Ju keni luftuar vazhdimisht për ceshtjen e pronave, ndërkohë keni qenë në koalicion me Partinë Demokratike, pse ende është e pazgjidhur çeshtja e pronave?

Është e vërtetë se jeta ime politike, nga viti 1991 e deri më sot, ka qenë dhe është e

përqëndruar në luftën për zgjidhjen e problemit të pronave.  Kjo luftë ka filluar që në vitin 1991 kur u miratua ligji famëkeq 7501, i cili i mori tokën pronarëve dhe ia dha atë  atyre që nuk kishin asnjë të drejtë ligjore mbi të, kundër të cilit kam luftuar me bindje dhe përkushtim, e kam vazhduar në vitet 2001-2005 kur isha deputet i Kuvendit të Shqipërisë, e vazhdoj edhe sot së bashku me stafin drejtues dhe deputetët e Partisë Republikane.

Ishte marveshtja PS-PD, e miratuar nga Ramiz Alia, në atë kohë President, që solli këtë katraurë me pronat dhe të cilën po e vuajnë jo vetëm pronarët, por e gjithë ekonomia shqiptare.

Është ky problem që ka sjellë konflikte e kaos pa fund midis familjeve, deri në vrasje.

Është ky një ndër shkaqet kryesore që  Bashkimi Europian na refuzoi statusin e vendit kandidat dhe jo vetoja e Hollandës.

Për tiu kthyer pyetjes tuaj se pse kjo çeshtje nuk po gjen zgjidhje, mendimi im është se, me gjithë përpjekjet tona si Parti Republikane, dy partitë kryesore PD-PS për interesa elektorale dhe interesa korruptive të lidershipëve e pasuesve të tyre, kanë rënë  dakord për të mos i kthyer pronën pronarit.  E them këtë se p/ligjet që ne kemi paraqitur në Parlament janë rrëzuar prej tyre, mbasi  vota jonë ka qenë gjithmonë e pa mjaftueshme për t’i miratuar ato.

Nga ana tjetër problemi i pronës po e fut qeverinë shqiptare në një rrugë pa krye.

Pronarët duke mos gjetur zgjidhje nga shteti shqiptar, po i drejtohen çdo ditë e më shumë Gjykatës së Strasburgut.  Deri në  fund të vitit të kaluar ajo ka marrë 20 vendime në favor të tyre, të cilat i kanë kushtuar ekonomisë shqiptare 10 miljon Euro ( rreth 14 miljon  USD) për rreth 69 mijë m2 tokë.  Mendoni se janë në proces edhe 60 vendime të tjera që do të merren gjatë vitit 2014.  Ky është vetëm fillimi.  Pronarët po ndërgjegjësohen çdo ditë e më shumë se shteti shqiptar, pavarësisht nga forca politike që e drejton apo do ta drejtojë atë, nuk do të gjejnë zgjidhje, përsa kohë do të ndiqet kjo strategji diskriminimi ndaj tyre.  Prandaj Ata do të vazhdojnë ti drejtohen  Strasburgut.

Si e mendoni zgjidhjen e problemit të pronës në Shqipëri ?

Deri më sot ndaj pronarëve është ndjekur një politikë mashtrimi. Bëhet gjoja sikur ata po

kompensohen për pronat e tyre.  Në fakt fatura financiare e kompensimit shkon në rreth 24 miljard Euro ose 33 miljard USD.

Në këtë faturë përfshihen 12.000 Ha troje të zëna nga ndërtimet informale dhe rreth 50.000 Ha tokë bujqësore. Nga viti 2008 që ka filluar kompensimi financiar, janë dhënë çdo vit mesatarisht 3 miljon USD.  Në institucionin që merret me shqyrtimin e dosjeve të pronarëve, Agjensia e Kthimit e Kompensimit të Pronave, paraqiten çdo vit mbi 1500 kërkesa, nga të cilat me fondet e akorduara, kompensohen 35-40 subjekte dhe këto vetëm për 200 m2 truall.

Me këto ritme  vetëm kompensimi i 12 mijë Ha ose 120 miljon m2 troje të zëna nga ndërtimet informale, do të kërkonte 6 mijë vjet !!!.

Ne si Parti Republikane kemi paraqitur propozimet tona për zgjidhjen e këtij problemi dhe konkretisht:

Së pari duhet të saktësohet sipërfaqja e tokës bujqësore dhe e truallit që i është marrë pronarëve. Pra të dalë detyrimi shtetit ndaj tyre. Me gjithë instrumentat që ka në dispozicion qeveria për ti saktësuar këto shifra, kjo nuk është bërë por është anashkaluar qëllimisht.

Në këtë kuadër është e domosdoshme që të bëhet rivlerësimi i çmimeve të tokës. Është hartuar një metodikë çmimesh në të cilën tokat në bregdet vlerësohen jo vetëm me të njejtin çmim si ato në zonën malore, por edhe vlera që nuk i përgjigjen tregut.  Po jap vetëm një shëmbull: 1 m2 tokë bujqësore në Ksamil vlerësohet me 243 lekë ose 2,4 USD, po aq sa edhe në Tamarë në malësinë e Shkodrës.  Në një kohë që vlera e tregut në bregdet shkon në jo më pak se 140 USD/m2.

Së dyti duhet të verifikohen titujt e pronësisë të dhëna deri më sot.

Është abuzuar edhe me zbatimin e ligjit 7501, sipas të  cilit toka bujqësore duhej ti jepej familjeve fshatare sipas numrit të frymëve dhe mesatares së tokës për frymë në Prill të vitit 1991. Këto kritere bazë nuk janë zbatuar, por është ndarë tokë deri në vitin 2008 pa zbatuar kriteret e përcaktuara. Nga ana tjetër në shumë raste familjet fshatare kanë marrë abuzivisht më shumë se i takonte. Prandaj verifikimi i titujve të pronësisë do të saktësonte tokat e marra mbi ato që i takonin sipas ligjit.

Këto toka ti kthehen pronarëve.

Së treti Ne kemi kërkuar që t’i jepet përparësi dhe të fillojë kompensimi fizik i pronarëve. Mundësitë për këtë ekzistojnë.  Përveç tokave të lira që do të dalin nga verifikimi i titujve të pronësisë, janë mbi 17 mijë Ha toka bujqësore dhe 71 mijë Ha. pyje e kullota në pronësi të shtetit që duhet të vihen në dispozicion të kompensimit të pronarëve, për të cilat ka patur edhe vendime qeverie,  por për të cilat duhet të saktësohen sipërfaqet e parcelave dhe vendndodhja e tyre.

Së katërti Ne kërkojmë që legalizimi i trojeve të zëna nga ndërtimet pa leje të bëhet pasi pushtuesit e tyre të paguajnë vlerën e truallit të zënë me çmimin e tregut.  E gjithë kjo vlerë të shkojë në favor të pronarit të cilit i është zënë toka.

Së pesti në pronësi të shtetit janë mbi 10 mijë Ha. toka inproduktive, shkurre, toka pyjore etj. dhe rreth 15 mijë Ha. kullota e livadhe pronë shtetrore në zonën bregdetare. Në kuadrin e master planit për zhvillimin e turizmit në këtë zonë, një pjesë e këtyre tokave mund të kthehen në troje dhe të përdoren për kompensimin fizik të pronarëve.

Nëse do të merren këto masa, jam i bindur se problem i pronës do të gjejë zgjidhje dhe fatura financiare do të zvoglohet në kufij tërësisht të përballueshëm dhe për një periudhë të shkurtër kohe.

Ju keni një përvojë të gjatë në politikë, jeni qysh ne themelim të Partisë

Republikane, cilat janë disa nga momentet më pikante që donit të kujtonit nga jeta në politikë?

Unë kam hyrë në politikë që në janar të vitit 1991, kur u formua Partia Republikane.

Që në atë kohë kam qenë anëtar i Komitetit Drejtues të saj dhe nga viti 1997 deri në 2002 N/kryetar i Partisë.

Në të gjitha zgjedhjet parlamentare, duke filluar që nga Marsi 1991 deri në vitin 2005, kam vënë kandidaturën për deputet për Partinë Republikane.

Në vitin 2001, u zgjodha deputet i saj në kuadrin e koalicionit të partive të djathta “Bashkimi Për Fitore”, detyrë që e mbajta deri në vitin 2005.

Kjo ka qenë periudha gjatë së cilës lufta ime për pronat ka qenë aktive.  Kam paraqitur në Kuvënd p/ligje e amendamente, që deri diku kanë ndikuar në përmirësimin e ligjeve ekzistuese, por që mjaft prej tyre nuk janë  miratuar nga grupet parlamentare të PD-së e PS-së, gjithmonë në kuadrin e marveshtjes midis tyre për të mos i dhënë pronën pronarit, siç e theksuam më lart.

Në vitin 2009 u zgjodha kryetar i Degës së PR për Tiranën.

Në zgjedhjet vendore të vitit 2011, u zgjodha anëtar i Këshillit bashkiak të Tiranës dhe anëtar i Këshillit të Qarkut, detyra që i mbaj edhe sot.

Aktualisht jam kryetar i Këshillit Politik të Qarkut Tiranës.

Cilat janë disa nga kujtimet me politikanin Godo?

Me të ndjerin z. Godo jam njohur që në vitin 1991.  Mund të them se kam qenë një ndër

bashkëpuntorët e ngushtë të tij. Ishte politikan i zgjuar.  Mbi të gjitha ishte në gjëndje që të parashikonte ngjarjet dhe të përcaktonte qëndrimin e tij në  çdo situatë.

Ai ka ditur që ta drejtojë Partinë Republikane me urtësi e mençuri, duke bërë që ajo të vlerësohej nga i gjithë spektri i politikës shqiptare.

Ai ka patur ndikim të drejtëpërdrejtë në vitet 90 të për kalimin e pushtetit pa gjakderdhje, nga regjimi i urryer i komunizmit në demokraci.  Ndoshta për shumë persona kjo nuk duhej të bëhej, mbasi ishte e nevojshme që tentakulat e atij regjimi të priteshin një herë e përgjithmonë, por situata që mund të arrinte deri në vrasje masive të popullsisë dhe veçanërisht kërkesat e organizmave ndërkombëtare për të realizuar kalim të butë të pushtetit, e detyruan zotin Godo që të mbante një qëndrim të tillë.

Rol me rëndësi ka luajtur z.Godo në ngjarjet e vitit 1997, ngjarje që u krijuan nga Partia Socialiste për të marrë pushtetin.  Edhe në këtë rast ai ka ndikuar që ngjarjet  mos të precipitonin  në  një luftë civile.

Z. Godo ishte bashkëkryetar në hartimin e Kushtetutës në vitin 1998.  Pikërisht preambula e saj në të cilën ndër të tjera theksohet  “ ……..aspirata shekullore e popullit shqiptar për identitetin dhe bashkimin kombëtar ”, dhe nenet 41 e 181 që sanksionojnë të drejtën e pronës private si të  shenjtë dhe të paprekshme, janë hartuar prej tij.

Gjithashtu është i njohur kontributi i tij në zgjidhjen e çeshtjes së Kosovës, lufta për të drejtat e popullit çam dhe të shqiptarëve në Maqedoni.

Dekorimi i z. Sabri Godo nga Presidenti i Republikës, me “Urdhërin e Skenderbeut”, është pa dyshim shprehja e konsideratës së lartë që ka shteti për këtë burrë të madh.

Presidenti i Italisë, Giorgio Napoliteano, i ka akorduar z. Godo titullin e nderit “ Commendator”, duke bërë që edhe në Itali Ai të gëzojë nderimet më të larta dhe të regjistrohet në librin e artë të Commendatorëve.

Mund të them pa asnjë mëdyshje se gjatë këtyre viteve Ai ka qenë politikani më i respektuar nga të gjithë krahët e politikës shqiptare.  Në çdo vendimmarrje të forcave politike kanë spikatur mendimet dhe këshillat e tij.  Me të drejtë Ai vlerësohet si “ Plaku i urtë i politikës”.

Pikërisht për këto vlerësime, Këshilli Bashkiak i Tiranës pas vdekjes miratoi vendosjen e  bustit të tij përballë Akademisë së Shkencave, në krah të Parlamentit.

Staten Island, New York

17 Janar, 2014

Bisedoi:Zyba Hysa

- Me sa di unë, vendlindja juaj është Korça, një qytet që më ka lënë mbresa të pashlyera, kur kam qenë në verë të vitit 1979, ku edhe sot kujtoj rrugët e pastra, aromën e blirit dhe bisedat mes njerëzve si pëshpëritje serenatash  që shpalosnin kulturë, ndaj doja të dërgoja në vitet e fëmijërisë tënde, atëherë kur vatra familjare të pikturohet në shpirt  me penelin e kujtesës për t’u marrë me vete gjithë jetën… a mund të na thoni  diçka që ju kujtoni në çaste vetmie, apo prej ngacmimeve të ndryshme të jetës?

- Kësaj pyetje që në krye po i përgjigjem me termin shpirtëror “lokalist”: Jam 24 karat korçare! Korça për mua është aroma e  blirit, serenatës, kulturës, inteligjencës e qytetarisë korçare. Ndërsa unë për Korçën – jam bijë e saj. Përmes qytetit tim dikur  kalonte një lumë që e ndante atë në dy lagje –të krishterë e myslimanë.  Unë jam lindur e rritur në pjesën perëndimore të qytetit, pikërisht në  lagjen e aristokracisë myslimane,  lagje e hershme e ngritur  në shekullin e 15-të me ndërtimin e Xhamisë nga Iljas Bej Mirahori, kleriku historik e i shquar korçar nga ku hodhi themelet e Korçës, të  qytetit modern për kohën.

Rrjedh nga një familje e thjeshtë qytetare dhe intelektuale, me tradita patriotike dhe atdhetare. Babi im një idealist e patriot, bir i një fanolisti dhe partizan i plagosur në kokë nga lufta, ku humbi pjesërisht dritën e syve, punoi nëpunës i thjeshtë në ndërmarrje shtetërore, ndërsa nëna ime ishte nga mësonjëset e para të dala në dekadën e parë të çlirimit të atdheut me arsim 7 vjeçar, më pas mbaroi shkollën e mesme pedagogjike në Korçë dhe dyvjeçar në Shkodër, punoi mësonjëse në fshatrat e Kolonjës rrëzë malit të Gramozit, dhe  edukatore kopshti në qytet.

Unë jam rritur dhe edukuar e rrethuar nga  erudicioni i kockës  qytetare e intelektuale, jo vetëm i familjes sime, por edhe familjeve të dëgjuara korçare, si ajo e Merdanëve, Mytevelinjve, Tabakëve, Tuxharëve, historianit Nedim Thëllimi,  dhe fermerëve të thjeshtë, fisnikë, shumë punëtorë e duarartë, që në termin popullor i quanim “bostanxhinj”. E rrethuar nga erudicioni i dijes e kulturës i mësuesit Shefqet Selimaj, një burrë i mençur dhe i ditur,  mësuesit tjetër për arsimin fillestar Haxhi Çili dhe mësueset, Zhani Zheku, Vasilika Grameno e Nimete Shtylla. Mësuesi e gjuhës dhe letërsisë në arsimin e hershëm, që ka pasur ndikim të jashtëzakonshëm te unë – ishte Sotir Naçi, biri i mësuesit të shquar të Mësonjtores së Parë shqipe, Nuçi Naçi.  Vëllai i vetëm i nënës sime, inxhinier pyjesh, por edhe  pasionant mbresëlënës i letërsisë, do të ndikonte  tek unë, mbesa e tij, me detyrimin ndaj leximit të krejt bibliotekës së tij të  pasur me libra të autorëve më të shquar botërorë që nga; Fan Noli e Konica,  Tolstoi, Dostojevski, Aleksandër Dumas, Gorki, Petro Marko, Dritero Agolli, Ismail Kadare, Fatmir Gjata, Haki Stërmilli  etj. Nuk e ekzagjeroj po t’iu them se në moshën 12 – 13 vjeçe  kam lexuar librat e ndaluar për kohën: “Zonjusha me orkide” e “Belami” të Dumas,  “Qyteti i Fundit”, dhe “Hasta La Vista” të Petro Markos, “Sikur të isha djalë” i Haki Stërmillit, “Marsejeza” e Justin Godart dhe “Nëna” e Gorkit. Kështu që unë u rrita dhe u edukova, duke vështruar erudicionin e mençurisë dhe urtësisë  intelektuale e krijuese të atyre sa përmenda më lart. Të gjitha këto së bashku me kujdesin dhe rigorozitetin e nënës sime, si mësuese, ndikuan në formimin tim të dijeve dhe letrare. Ajo më mori kohë për të kuptuar se çfarë duhet e si duhet të sfidosh që të bëhesh një shkrimtar, poet apo artist.

Kam pasur  një fëmijëri normale të lumtur e të gëzuar. Ajo ç’ka e bënte më të hareshme fëmijërinë time ishte vëmendja e gjithë pjesëtarëve të familjes ndaj meje, jo vetëm si vajza e vetme me dy vëllezër, por mësoja shumë dhe ata krenoheshin dhe gëzoheshin me arritjet e rezultatet e mija në mësime. Me mbarimin e arsimit tetëvjeçar me rezultate të shkëlqyera fitova të drejtën e studimit për gjuhë të huaja, dega anglisht. Në të mesmen do dëshiroja të përmend mësuesen e letërsisë Liri Dhrimo, ajo për mua ngelet modeli shembullor dhe profesional i dijeve, njohëse e shquar e gjuhës e letërsisë shqipe e botërore.  Statura e saj qytetare, intelektuale e dijeve dhe e mësonjëses  ka pasur një ndikim të jashtëzakonshëm tek unë. Në të lartën dua të përmend studimin në gjuhë të huaj të letërsisë botërore. Mbas mbarimit të studimeve mendova se hapi tjetër ishte puna, të ushtroja profesionin e mësueses të gjuhës angleze në Korçë e rrethinat e saj, deri ditën që kam emigruar në SHBA.

- Si mendoni ju, një krijuese në Shqipëri, a mund të jetë vetvetja në krijimtarinë e saj, po në diasporë, apo ka pengesa të dukshme dhe të padukshme që e stepin atë? Ju ku e vendosni veten, në krijuese që shpalosh pa hezitim ato që ndjen dhe mendon? Cilat janë disa nga problemet aktuale në Shqipëri e në Diasporë?

- Ka ndryshime dhe pengesa duke filluar që nga mentaliteti dhe atavizmi maskilist ndaj krijimtarisë femërore, sigurisht. Nuk më pëlqen ta ndaj në krijuese në Shqipëri e Diasporë. Zëri krijues, qytetar e intelektual femëror është i pranishëm në tërë botën shqiptare në të dyja kahjet e Atlantikut. Megjithatë, ju këmbëngulni për diçka esenciale dhe mbase esencialja mund të jetë kjo: duke e  filluar nga vetja ime, unë me mund e sakrifica kam fituar pavarësinë dhe forcën gjatë jetës, jam shumë e lirë, dhe liria ime është modeli i sinqeritetit – pra- Vetvetja. Këtë e reflektoj edhe në krijimtarinë time, ku liria ime është e pafrikshme, e çiltër e pa komplekse. Që do të thotë se frymëzimi, muza, idetë, ëndrrat janë diktuar në një pjesë të jetës dhe lirisë për të jetuar e shprehur.

Ka ëndrra prej tyre që kanë kuptim, por ka edhe të pakuptimta, sigurisht të gjithë kemi të tilla, por ato kanë rëndësinë e tyre të veçantë në jetën tonë, pra në rastin tim ato marrin kuptim nëpërmjet letërsisë. Sepse unë nuk mund ta shpjegoj, pse unë shkruaj disa gjëra që unë kurrë nuk e kam menduar edhe kur kam qenë vetvetja. Ka drama sociale, tragjedi të dhimbshme përtej dhimbjes, që mua më dhëmbin në shpirt, lënë gjurmë të thella në shpirtin tim, ka dashuri të mëdha e të bukura në lirinë dhe jetën time dhe të gjithsecilit dhe unë i kam përjetuar me forcën e shpirtit dhe reflektuar në krijimtarinë time.

Në udhëtimin tim krijues poetik e në prozë  gjen vajzën, femrën qytetare emancipuese, kurajoze, ekspozoj brishtësinë femërore, e cila jep e merr dashuri, gjen tonin qytetar e intelektual, me guxim ndaj ambientit, rrethanave, mentaliteteve, dhunës ndaj gruas, -përcjell mesazhin e dashurisë njerëzore. Sa herë ulem të shkruaj, më krijohet ndjesia e një udhëtimi të  lumtur e të trishtë, pra  më duhet të ekuilibroj gjendjen shpirtërore e pasionin në  përshkrimin e realiteti plot jetë, mbresëlënës që mbart në vetvete magjinë e ndryshimit e të shpresës, të mëkoj ëndrrat, që unë dëshiroj të arrij në rrugën e krijimtarisë. Një femër krijuese është vetvetja edhe në rastin kur shkruan për tema tabu duke përshkruar aktin intim me imtësia, ashtu sikundër ajo e ka përjetuar vetë, përpiqet sadopak të jetë e mundur transparente dhe me elokuencë, që është ajo pjesë aq tërheqëse dhe e ndjeshme për meshkujt e tërë botës.

Sot letërsia e femrave autore po zë një vend të veçantë në letrat, ku aderojnë shkrimtare të shquara si Elvira Dones, Natasha Lako,  Diana Culi, Besa Myftiu, Irma Kurti, Flutura Acka, Luljeta Leshanaku, Mira Meksi, Rozi Theohari, Albana Mëlyshi, Ilirjana Sulkuqi, Entela Safet Kasi, Mimoza Ahmeti, Elinda Marku, Lindita Arapi, Yllka Filipi, Ilire Zajmi, Albina Idrizi, Drenusha Zajmi,  Eva Gavani, Merita Bajraktari McComarck, Julia Naci Gjika, Elida Bucpapaj, Vilhelme Vranari, Shpresa Vrana, etj, dhe veçmas prurjeve të reja në letërsinë shqiptare. Të qenit vetvetja në të shkruar do të thotë se dashuria njerëzore triumfon në të bukurën e të përditshmen njerëzore. Për mua më e vështira në artin e të shkruarit ka qenë pjesa kur dhimbjen dhe dashurinë time në shpirt, apo harenë e gëzimin ta kthej fenomen shoqëror apo historik.

- Unë kam lexuar disa krijimtari të shkrimtarëve dhe poetëve të emigracionit dhe vetëm në pak autorë shikoj ngritje cilësore, shumica nuk sjell ndonjë risi të re për letërsinë shqipe, si mendoni ju, pse vjen kjo?

- Sigurisht ka  një masivitet të madh të njerëzve që shkruajnë, sepse janë shtuar edhe streset në jetën e përditshme. Disa shkruajnë fjali e paragrafë “të mrekullueshëm”, por nuk kanë asnjë ide si t’i renditin ato së bashku në një rrëfim apo si t’i bëjnë personazhet e veprës të vijnë realë e jetësorë. Të shkruara mjaft cekët, një drejtshkrim gjuhësor analfabet,  nën nivelin e mesatares letrare e artistike, jepen më shumë pas sasisë së faqeve, se sa pas cilësisë artistike e letrare, vetëm e vetëm për të fituar imagjinaren – statusin e reputacionit të një shkrimtari të madh, “të talentuar”, të një “poeti të shquar”. Këta janë  autorë të importuar nga sindromakarrieriste e përfitimit të famës e parasë, pehlivanët e letërsisë. Verbohen aq shumë nga kjo famë dhe të bëjnë emër, sa nuk kursejnë as financat e tyre ta blejnë reputacionin dhe karrierën si shkrimtarë, bilës kanë guximin shkojnë deri aty sa të vetëquhen “gjeni”. Kjo racë krijuesish  janë fenomene groteske paralajmërojnë vulgaritetin dhe mediokritetin në letërsi, injorancën dhe paditurinë, vetëgjymtimin dhe vetëvrasjen intelektuale të shoqërisë, skllavërinë shpirtërore dhe krijuese të talenteve që ripërcaktojnë karakterin e dyfishtë të udhës së artit dhe letërsisë artificiale, realitetin mjeran të kësaj lloj letërsie. Krijues, që nuk kanë asgjë të freskët apo të re për të rrëfyer.  Pse ndodh kjo? Ngaqë kemi letërsi jo cilësore e artistike, artificiale, dashuri të rremë, vetëkënaqësi mediokre, plagjiaturë e naivitet letrar. Sepse ata janë të vetëdijshëm në mediokritetin dhe melagomaninë e tyre që përfaqësojnë kokëboshësinë nën kurorat e famës e lavdisë. Ka mjaft poetë  e shkrimtarë në ekzil, që me grintën e mençurisë, talentit, profesionalizmit dhe fuqisë shpirtërore përcjellin krijimtari të mirëfilltë letraro – artistike dhe  përcaktojnë denjësisht letërsinë më të mirë në nivel letrar e cilësor të viteve të fundit në emigracion.

- Ç’është poezia për ju? Çfarë poezie shkruani ju dhe ku e gjeni më shumë veten në poezi apo në prozë?  Kur shkruani prozë, mendoni se e rëndoni me më shumë figuracion se ç’ka duhet? Kjo gjë ndodh tek poetet që shkruajnë edhe prozë, po tek ju?

- Respektoj poezinë në maksimum, ashtu si ai fetari që respekton fenë e tij. Unë besoj shumë në të qenët poet në të gjitha çastet e jetës. Të qenët poet është njerëzore, jo luks. Nganjëherë unë kaloj net pa gjumë duke medituar për funksionimin e poezisë. Poezia për mua është përpjekja që të bashkosh idetë me fjalët, figurat e goditura artistike, muzikalitetin, rimën, kadencën, vargun e lirë, modernen, kombinimin e artit me filozofiken, psikikes me shpirtëroren. Fjalët e përdorura nga poetët janë fjalët ndjellëse dhe kanë anën e tyre intelektuale, ndjejnë sensin që përshkon çdo poet që krijon. Jeta e njeriut është poezi, – poezia është Poeti!

Në prozë humbet në honet e thellësisë së shpirtit, kujtesës dhe  përvojave jetësore në këndvështrimin metaforik. Në prozë je thellësisht i vetmuar, ndërsa në poezi bisedon me natyrën, me zogjtë, me dashurinë , me jetën. Poezia e proza kanë  vështirësitë e veta. Poeti e prozatori duhet të jetë  i aftë për të dyja.  Por edhe poezia e proza ecin së bashku si dy nimfa të dashuruara.

- Kam vënë re që ju i shkruani shumë dashurisë në një këndvështrim të veçantë dhe tepër kurajoze, si është pritur fillimisht nga  opinioni shqiptar? Çfarë keni parasysh kur botoni, lexuesin, apo veten? Si mendoni ju për kualitetin e lexuesit të poezisë?

- Vetëm dashuria shpëton botën! Fjala dashuri në vetvete është një! E bukur, e brishtë inteligjente dhe gjthpërfshirëse. Ekzistojnë dy shprehje për dashurinë: – Të dashurosh dhe të jesh në dashuri! Që të dyja kanë në themel brishtësinë e sinqeritetit të ndjenjës njerëzore. Të jesh grua të të dashurojnë është art dhe të përjetosh një dashuri nga më të bukurat e jetës është vërtet –art. Pikërisht ky lloj model i sinqeritetit të dashurisë, më ka dhënë mua kurajon, forcën, guximin e besimin për të lëvruar pjesën më të guximshme të poezisë atë liriken, erotiken, meditativen e krehur bukur me skena hipotetike të besueshme të ndjeshme dhe me etikë intimiteti poetik e prozaik. Kam pasur tre lloj vlerësime; të ndershme e objektive – vlerësime lajkatare maskilistësh, – vlerësime ambiciozësh që i shtojnë vetes strese duke pasur zili gjërat të shkruajtura nga unë, një emër jo fort i njohur në poezi para pak vjetësh. Gjithsesi, të gjithë i përshëndes, se fundja ata/ato e kanë lexuar poezinë dhe prozën  time. Sa për mbështetjen e poetëve të talentuar kam ndjerë mbështetjen e tyre dhe kemi ndarë së bashku eksperiencat. Është klishe e lashtë;  “Çfarë shkon rreth, vjen rreth e rrotull” – një gjetje kjo veçanërisht e vërtetë e mbresëlënëse për komunitetin e poetëve. Unë jam një e apasionuar pas të shkruarit brenda realitetit që jetoj, jo për të qenë e pasur apo të fitoj famë – unë vetëm bëj kompromis me lirinë time dhe lirinë e lexuesit, bëj kompromis me vetveten dhe përshëndes emocionalisht dhe artistikisht lexuesin e krijimtarisë sime, bëj kompromis me mesazhin e emancipimit shpirtëror, qytetar e intelektual që ja edhe ai/ajo/lexuesi/lexuesja  të ndjehet ashtu sikundër ndjehem unë –gjithçka në emër të dashurisë njerëzore.

- A mendon se letërsia shqiptare i ka shkallmuar prangat e diktaturës dhe a mendoni ju që një shkrimtar i realizmit socialist të shkruajë vepra të letërsisë moderne?

- Po është më se e vërtetë se ekziston dhe ndjehet ndryshimi thelbësor mes dy epokave –realizmit socialist dhe periudhës postkomuniste, është rrotacion  konceptesh e përmbysje dogmash, dhe letërsia ka fituar  lirinë dhe forcën shprehëse. Gjithsesi asnjë shoqëri nuk është statike. Shkrimtari, poeti e artisti i shërben një periudhe të caktuar historike, popullit e  kombit të tij. Por e përbashkëta brenda krijimtarisë  letraro – artistike mes dy epokave janë, frymëzimi, bota shpirtërore e secilit nga ne dhe vlerat njerëzore të saj. Të gjitha këto duhen kuptuar thellësisht në kohën e kushtet kur ajo krijimtari është  shkruar. Ne kemi sot shkrimtarë të shquar që u përkasin dy epokave,  shkrimtarë që kanë bërë emër dhe janë vlerësuar nga kritika e kohës në epokën që ata kanë jetuar e shkruar. Ndërsa këta shkrimtarë të vjetër shpalosën ide të mëdha, që bota duhet të ndryshonte, për një kohë të re e me koncepte të reja, ata ditën si t’jua kalojnë të rinjve stafetën, dhe të marrin përsipër luftën për ndryshim që është luftë e vazhdueshme. Dhe lexoni letërsinë postkomuniste sa vërehet ndryshimi e progresi, – ndonjëherë ajo merr gjenerata, por shpresa për ndryshim nuk vdes.

- Në vlerësimet e veprave në letërsinë shqipe, a mendoni ju që duhet një komision mbarëkombëtar me specialistë të letërsisë për të bërë veçimin e më të arrirave dhe për të bërë një kritikë të mirëfilltë të tyre dhe si e mendon nëse po?

- Çdo krijues  dhe autor duhet të dijë se puna, praktika, eksperiencat jetësore  dhe durimi i bëjnë shkrimtarë dhe  poetë. Jo gjithçka që shkruhet është perfekt e duhet ta botojmë. Që shkrimtarit apo poetit t’i botohet vepra, së pari ai/ajo duhet patjetër të vetë ndërgjegjësohet për atë që ka shkruar dhe të kërkojë që vepra e tij/e saj të vlerësohet së pari nga një Bord Letrar dhe Kritika e Kohës i përbërë me specialistë profesionalë të gjinive të ndryshme për cilësinë, nivelin letraro – artistik, drejtshkrimin e gjuhës shqipe, si edhe  ruajtjen e pastërtisë gjuhësore nga huazimet e gjuhëve të huaja. Kur them që të vlerësohen, dua të theksoj që edhe botuesit e veprës së tyre do të konkurrojnë më pas. Botuesit janë biznesmenë njëlloj si bizneset në profesione të tjera. Nga ata kërkohet “nivel monetar,…”jo artistik, kërkohet për qokë  dhe famë. Sepse ata – botuesit – nuk janë filantropistë, ata janë aty për të fituar para. Është domosdoshmëri jetike dhe unike që veprat e reja para se të çohen për botim të vlerësohen nga një komision mbarëkombëtar, jo vetëm për të na dhënë vepra të mira e të arrira, por rritet edhe  interesi për të lexuar dhe detyrimi ndaj lexuesve sikur plotësohet më dukshëm e më mirë. Nëse shkrimtari dhe poeti kanë  pasionin dhe talentin e lindur, nuk ka rëndësi sa kohë merr, libri do ta shohë dritën e botimit, fundi e justifikon mjetin.

- A mendoni ju, që përveç Ismail Kadaresë, kemi shkrimtarë që e meritojnë të kandidojnë për çmimin “Nobel” dhe cilët janë ata?

- Kjo është  temë e prekshme, ka shumë për të thënë rreth saj. Vlerësimi letrar në Shqipëri është i përqendruar vetëm në emra të veçantë e të përhershëm. Për këtë temë po jap vetëm mendimin tim personal. Po kemi sigurisht shkrimtarë dhe shkrimtare që meritojnë të kandidojnë për Çmimin Nobël, bilës nga letërsia shqipe kemi autore  femra që e meritojnë atë çmim. Në rast se merret parasysh krijimtaria e Petro Markos mbas vdekjes ai meriton Çmimin Nobel – ndërsa mes gjeneratës së artë të shkrimtarëve dhe figurave të njohura tashmë të letrave shqipe,  e meriton Fatos Kongoli, ndërsa për  femrat autore shqiptare në poezi Luljeta Leshanaku dhe  si shkrimtare e kompletuar, nuk e ekzagjeroj kur e shpreh – e meriton Elvira Dones.

- Në vlerësimet që bën Ministria e Kulturës, apo dhe Bashkitë nëpër rrethe, unë kam shprehur mendimin se këto jepen jo për vepra të arrira, por sa e si ndihmojnë autorët në politikat partiake që janë në pushtet, ju çfarë mendimi keni?

- Si krijuese, intelektuale, qytetare dhe bashkëkombase, ju drejtohem Ministrisë së Kulturës,  kolegëve në Shqipëri e krejt botën e trojet shqiptare,  të hedhin sytë nga Letërsia që shkruhet në egzil, që jo vetëm  i përket periudhës së shtrirjes kombëtare jashtë kufijve të atdheut dhe idealizmit, pasionit dhe shprehjes,  zbulimin e zërit të veçantë rreth veprave të Rilindjes të shpirtit shqiptar krijues të letrave shqipe, rreth ideve të artit si frymëzim shpirtëror dhe metaforës së rritjes intelektuale dhe letraro – artistike, dhe shprehin më së miri të vërtetën universale për individin e shoqërinë, dhe ta vlerësojnë këtë letërsi. Të qëndrojnë larg vlerësimit nën sindromën e klaneve dhe qokave.

- Diçka konkretisht rreth krijimtarisë suaj, librat që keni botuar dhe dorëshkrime, po në të ardhmen keni projekte?

- Unë kam punuar shumë fort që ta ndërtoj krijimtarinë time. Nuk ka qenë e lehtë, me mund e sakrifica fizike, mendore, financiare dhe pasion. Jam përpjekur gjithmonë që të jap më të mirën e të bukurën në krijimtarinë time. Deri më tani jam autore e 12 librave në prozë, poezi e publicistikë dhe bashkëautore në gjashtë antologji kombëtare e ndërkombëtare me poezi shqipe dhe angleze, jam bashkëautore në antologji me prozë e publicistikë, që shkojnë në 18 libra. Shpresoj që këtë vit të botoj disa libra që i kam në dorëshkrim në gjininë e romanit, vëllim me poezi në gjuhën shqipe e angleze, një libër me përsiatje, esse dhe kritika letrare, dhe librin voluminoz me  publicistikë me intervista. Vajza ime e vetme, Evisa është menaxhere e botimeve të mija dhe shpreson shumë që ato këtë vit të shohin dritën e botimit.

- Si funksionon Shoqata e Shkrimtarëve  Shqiptaro – Amerikanë, a ndihmohet nga shteti amerikan, apo nga donatorë të  tjerë? Po për botimin e veprave si veprohet, a ka ndonjë grup kritik në Amerikë që merret me kritikën dhe në ç’nivel është ajo? Roli yt si Kryetare, planet për shoqatën?

- Në kapërcyellin e shekullit 21-ë, poeti, përkthyesi, kritiku letrar dhe publicisti shqiptaro -amerikan Prof. Gjekë Marinaj doli me teorinë në lidhje me Letërsinë Postkomuniste të Diasporës Shqiptare; Grupimin e krijuesve, autorëve, poetëve e shkrimtarëve në egzil, në  Shoqatë apo Lidhje Shkrimtarësh, – ide që pati efekt të thellë dhe mbështetje nga figura të njohura të Letrave Shqipe, mërguar në ShBA – ës, në  dekadën e fundit të shekullit të kaluar, – ide që do të bënte rrotacionin spektakolar dhe historik në letërsi; Themelimin e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro – Amerikanë. Shumica e shkrimtarëve shqiptaro – amerikanë i përkasin Letërsisë Postkomuniste të Diasporës,  ata ndajnë e tregojnë historinë nën efektin e karizmës, aureolës të rrënjëve historike dhe kulturës shqiptaro – amerikane. Është një Shoqatë e regjistruar me ligj, jo fitimprurëse, dhe nuk ndihmohet nga shteti amerikan aspak, gjithshka bëhet në bazë të kontributit financiar të vetë krijuesve  dhe aktivitetet e Shoqatës përballohen me shumë vështirësi, në bazë të kuotës së anëtarësimit në Shoqatën e Shkrimtarëve. Angazhimi im,  me zgjedhjen si Kryetare e Shoqatës,  është  aktiv, angazhim ekstra me vullnet e dëshirë, që pavarësisht mundësive që ofron Amerika,  përballemi me vështirësitë që hasen në emigracion prej punës e obligimeve të ndryshme familjare e ekonomike. Me mbështetjen e Kryesisë, të Presidentit të SHSHSHA – së,  poetit e publicistit Adnban Mehmeti dhe anëtarëve të saj, ndaj idesë sime për të mbajtur një simpozium shkencor rreth  – i dha frytet e veta dhe në fund të vitit të kaluar zhvilluam Simpoziumin Shkencor  me temë “Letërsia dhe roli i saj në Diasporë. Vëmë re se prurjet në letërsi janë të shumta, shtëpitë botuese të shumta, të cilat tashmë janë bërë në modë, duke e trajtuar literaturën, sikur të jenë mallra me shumicë, në një mjet përfitimi material, financiar dhe më shumë gjasa për përfitim moral e intelektual, kështu që veç  kumtesave që u referuan aty dhe certifikimi i referuesve,  u trajtua dhe ramë dakord në parim, ngritja e një bordi kritik letrar, që do të merret me kritikën e librit para se vepra të shkojë për botim. Aktualisht jemi në koordinim e kontakt të vazhdueshëm me kolegët e kryesisë dhe së shpejti ky bord do të funksionojë. Në muajin prill ose maj nuk e kemi vendosur akoma datën, organizojmë aktivitetin letrar  dhe në atë aktivitet do të ndajmë  çmimet për veprat më të mira, por jo si para ca viteve me Penda e Artë, por me emrat  e korifenjve të letrave shqipe në Diasporë si psh Çmimi: Faik Konica, Fan Noli, Arshi Pipa, Isuf Luzaj, Bilal Xhaferi etj.

- Një mesazh për krijuesit shqiptarë…

- Ëndrrat për t’u bërë krijues – poet apo shkrimtar është sa e bukur aq edhe e ndjeshme. Secili krijues duhet të ruajë besimin, guximin dhe kurajon për të hedhur në letër atë që ndjen e përjeton në udhëtimin e lumtur e të trishtë të jetës. Kjo realizohet vetëm  me punë e integritet, pasion e talent, por edhe fat.

Nga Raimonda MOISIU

Pikturistja e talentuar Lidia Capa, vjen nga shtresa e Personave me Aftësi të kufizuar, ajo nuk flet dhe dëgjon. Por kjo mungesë aftësie, ku realiteti i zhurmshëm nuk depërton te ajo,  nuk e ka ndaluar atë që të sfidojë në jetë, të shprehet  bukur nëpërmjet talentit dhe pasioni për pikturën, nëpërmjet ngjyrave që ajo me penel në dorë hedh “fjalët”, që asaj i mungojnë në botën e saj. Situtata më mbresëlënëse ka qenë ekspozita e parë më mbështetjen e Zonjës Liri Berisha. Në Ditën Ndërkombëtare të Personave me Aftësi të Kufizuar në ambientet e  Muzeut Historik Kombëtar, ditë  që përkonte edhe me 25 vjetorin e  Artistes, -Lidia me mbështetjen e familjes dhe shoqërisë  celi ekspozitën “Heshtja flet”,  dhe promovoi pikturat e saj. Morën  pjesë shumë prej figurave të njohura nga bota e artit, letrave shqipe dhe jetës social-ekonomike politike e kulturore të shoqërisë shqiptare. Ja si shprehet intelektuali e politikani Arben Malaj, pjesëmarrës në këtë ekspozitë: “Lidia është një nga pak shëmbujt e përkyer që na tregojnë se si vullneti dhe pozitiviteti mposht cdo kufizim edhe kur padrejtësisht një person mund të ketë kufizime të ndryshme. Lidia nuk flet dhe nuk dëgjon, por ajo është një piktore e talentuar. Lidia flet shumë bukur me pikturat e saj dhe dëgjon shumë mirë kur tregon se cfarë mesazhi përcjell me artin e saj”.

Edhe Ministrja e Zhvillimit Urban dhe Turizmit, znj. Eglantina Gjermeni, e pranishme  në Ekspozitën e 25-vjeçares me aftësi të kufizuar, por shumëë të talentuar, Lidia Capa, të titulluar “Heshtja që flet” ishte befasuar nga kolori i ngjyrave plot jetë, shpresë e optimizëm, ndërsa rektori  i Akademisë së Arteve z.Petrit Malaj,  i cili e ka njohur Lidian që në moshë të re  dhe ka ndjekur atë hap pas hapi në artin e pikturës, njohës mbresëlënës i sukseseve të saj, u shpreh se ai dhe institucioni që drejton do të mbështesin gjithmonë Lidian. Për më shumë ndiqni intervistën.

Bisedoi Raimonda MOISIU

-Zonjusha Lida, jeni diplomuar në Akademinë e Arteve. Cila është eksperienca tuaj më e preferuar si një artiste, në Skulpturë apo pikturë? 

Po është mëse e vërtetë që jam diplomuar në Akademin e Arteve, biles  kam mbaruar edhe Masterin. Të dyja janë degë të bukura, pak më e vështirë është  skulptura për delikatesën femërore. Nëse dëshiron të jesh piktore e mirë duhet të jesh më parë skulptore e mirë. Këtë  ide ma  mësoi xhaja im Dashi, si një  nga  zgjedhjet e mia të para. Kjo më bëri më pas që unë  vendosa të mos i ndahem penelit e t’i përkushtohem artit të bukur të pikturës .

-Cfarë  do të thotë për ju të bësh skulpturë? Po pikturën! Ku qëndron ndryshimi mes të dyjave, që janë pjesë e artit?

Të bësh skulpturën është pak vështirë, sikundër e theksova më lart. Do  punë e përkushtim, me procese të ndryshme kohore. Ndërsa  piktura gati është e përcaktuar në imagjinatën time. Piktura më duket më e leht, ka variacione e bukuri në ngjyra që mund të luash simbas emocioneve e ndjenjave.Ky është   mendimi im.

-A mund të më  përshkruani  lidhjen  që ju keni me artet, vecanërisht me pikturën? Pse jeni kaq e apasionuar pas pikturës? Cfarë ju ka inspiruar e motivuar të bëhen artiste në artin e bukur të pikturës?

Lidhja ime me artin është gjenetike. Babai im e ka pas ushtruar e punuar me skulpurë që  në rininë e tij.Po ashtu edhe dy xhajat e mij.Ndërsa halla ime që është poeteshë   më ka mbështetur dhe inkurajuar me këshillat e saj. E palodhura nëna ime më ka shoqëruar kudo në konkurse dhe ekspozita. Piktura ka qenë për mua gjithshka e munguar tek unë, ka qenë pjesë e jetës, mbushja e ushqimit tim shpirtëror e mendor. Motivet kanë qenë të ndryshme, të kohës e të moshës.

- Cila ka qenë piktura tuaj e parë, tema dhe subjekti i saj?

Piktura ime e parë ka qenë një shtëpi e vogël, në një kodrinë, mes gjelbsrimit, buzë një përroi dhe një varkë pranë. Por nuk ka qene vetëm kjo e para. Shtysa ime ka qenë disi e vecantë; në një ditë me shi dhe unë  nuk mundesha të dilja në oborr të luaja me dy kushërinjtë e mij më të vegjël. Kështuqë halla ime na bëri një lojë. Të përfytyronim  sikur ishim në klasë në një  minikonkurs të improvizuar.  Mua më caktuan që të pikturoja dicka , ndërsa ata që dinin dikush të  imitontë dikë e dikush të këndonte. Në fund panë të befasuar, që unë kisha bërë një kopje identike me kopertinën e një reviste. Halla e gëzuar sikur kishte gjetur celësin e Aladinit, dhe  e mori fletën në dorë dhe me vrap jau tregoi pjestarëve të tjerë të familjes.Që nag ai moment intersant e mbresëlënës  u vendos fati im. Te nesërmen u regjistrova te një mësues privat, që të vazhdoja trajnimin me  pikturën. Ai e pëlqeu punën time  dhe kështu unë më pas  vazhdova Liceun me  konkurim si të gjithë të tjerët.

-Punimet tuaja të para janë disi të ndryshme nga ato aktualet. A mos në penelin tuaj udhëhiqeni nga  vizioni konceptual?

Unë nuk ndjek një linjë,  unë eksploroj, unë pikturoj edhe kur jam e mërzitur, edhe kur kam shi brenda meje, edhe kur kam gëzim, unë edhe fantazoj shumë,  perdor imagjinatën.Kolorin e ngjyrave e përdor simbas emocionit aktual të gjendjes.

-Nga ju vjen inspirimi në pikturat abstrakte, peisazhe të natyrës, –duke rënë shi, apo borë, lindja apo perëndimi i diellit, deti i qetë apo me valë?

Natyra më pelqen në pikturat e mia, cdo gjë që ka toka më bukurit e saj edhe shiu edhe dimri me ftohtësinë e tij edhe vera me detin, malin. Cdo gjë që ka lidhje me natyrën, më inspiron. Perëndimin shpesh e kam filmuar në ikjen e diellit mbrapa kodrës, me nuancat e tyre të ndërmjetme, pemët që kanë atë madhështi zogjtë kafshët më dhimbsen, jam vetë vegjeteriane .

-Keni piktura që kanë gati të njëjtën mënyrë trajtimi si në fillesën tuaj.Pra jeni shumë e vetëdijshme për sipërfaqen dhe ngjyrat, por kur i shihni mbas një kohe, vini re bojë të pasur dhe material, por duke punuar me të njëjtën teknikë që nuk gjendet në origjinal, pse ndodh kjo?

Mundohem të jem vetvetja, të kem imazhin tim original, sepse edhe bota ime kështu është e vecantë.

-Cfarë stili të artit, do e klasifikoni talentin tuaj ?

Stili i Artit tim është Modern, më pëlqejnë aplikacionet e ndryshme e të tjera si këto.

-Jam kurioze të dij si lindi ideja për të celur  ekspozitën që ju promovuat paradokohësh në Tiranë, në Ditën e Personave me Aftësi të Kufizuara? C’mund të na thoni për burimet origjinale të pikturave tuaja?

Ideja ishte se ditëlindja ime përkon me këtë ditë.  Kjo më dha  mundësinë që ta bëja në këtë ditë, por edhe me rastin e mbarimit të Akademisë e Masterit më duhej të hapja këtë ekspozitë, plus që ditlindja ime ishte përvjetor e kështu u bënë tre mundësi për këtë ekspozitë. Burimet origjinale të pikturave janë  ndjeshmëria, talenti, vullneti e dëshira për të qenë dikush në jetë.

-Si ja keni arritur të jeni kaq e sukseshme? Si ia keni dalë që pikturat tuaja janë bërë të mirënjohura e plot talent?

Suksesi nuk arrihet pa punë, pa talent e pa dashuri për atë që do e bën në jetë.

-Kur dhe ku keni lindur? A mund të na tregoni fakte interesante nga jeta tuaj?

Unë kam lindur në Tiranë nga dy prindër shëmbullorë, nga një baba që unë i kam ngjarë në cdo gjë, si nga ngjashmëria fizike. Talentin e kam nga ai të trashëguar. Unë jam vajza e vetme e tyre, mbasi kam pasur  një vëlla që e doja e më donte aq shumë sa betohej për kokën time. Jeta ka dhimbjet e saja, dhe mua më goditi në të dyja anët e saja më të errta. Si sprovë më vuri durimin dhe  unë luftoj e sfidoj të përballem me të gjitha vështërsitë e saj, e vetme në mes dallgëveqë rrahin cdo ditë të jetës..

-Një moment i vështirë në jetën tuaj?

Moment i vështirë në jeten time, sikundër e përmenda më lart ka qenë ndarja nga jeta me vëllain tim të vetem që e doja si sytë e ballit. Nuk ka më vështirë dhe dhimbje  se të humbësh njeriun tënd të vetëm dhe më të dashur e të shtrenjtë  të familjes, aq më tepër  në prag të martesës, mua më ikën gjysma e gëzimit tim. Ai ishte gjithshka për mua , gjithshka që kishim ëndërruar u shemb brenda një dite, brengë që më duhet ta vuaj gjithë jeten time.

-Një situatë mbresëlënëse?

Situata më mbresëlënëse është një surprizë që ma bëri halla ime me  hapjen e ekspozitës time të parë nga prezantuesja Rudina Magjistari, ku të ftuar kishim edhe znj. Liri Berisha e shuëe Artistë të Artit e Kulturës. Në një kohë që jeta  ime ishte kthyer mbrapsh, në vetëm gri e pa shpresa, që nga ndarja e vëllait tim të dashur.

-Cfarë këshille do ju jepni artistëve fillestarë?

Artistët fillestarë duhet të kuptojnë a kanë talent. Më pas duhet ta dashurojnë punën me vullnet që të arrijnë sukseset.

-Cfarë po pikturoni aktualisht? Cilat janë projektet e pikësynimet në të ardhmen?

Tani kam disa piktura të pa mbaruara të lëna përgjysëm.

-Cili është mesazhi tuaj optimist, për personat me Aftësi të kufizuara?

Kam dëshirë të filloj  punë në mesin e personave me aftësi të kufizuara që të jap shëmbullin tim personal edhe duke u frymëzuar nga sakrificat që bëjnë për jetën e tyre .

-Kush janë artistët-pikturistë  famozë të preferuar nga Ju, të huaj e shqiptarë?

Artistët që  me frymëzojnë  janë nga e madhja Helen Keler  e Dalia dhe  shumë artista famozë , librat e  të cilëve i kam në komonë time, që miq të ndryshëm m’i kanë dhuruar

Ju faleminderit,

 Bisedoi :Raimonda MOISIU

Musau Lamallari i njohur me emrin e artit/shkrimtarit Tim Shkupi, ka botuar dy libra, “2001 Fundi i Botës” dhe “Historia e Fesë Hyjnore”, Në vitet 90-ta ka punuar si imam në Shkup. Ka shkruar për shumë gazeta dhe është njohës i mirë i politikës shqiptare në Maqedoni dhe më gjerë. Tash 14 vjet Musau jeton dhe punon. Prej vitit 2012 ai është një nga nismëtarët dhe themeluesit e Diasporës për Shqiptarët e Maqedonisë, si dhe drejton Njësinë e DSHM-së për Britaninë e Madhe. (www.musalamallari.com)

Na tregoni më tepër për themelimin e lidhjes qytetare DSHM-së?

Një pjesë e madhe e shqiptarëve nga Maqedonia jetojnë dhe punojnë në SHBA, Evropë, Turqi dhe Australi. Veprimtarët e shumtë të çështjes shqiptare në këto shtete dhe kontinente, të cilët kontribuuan në lëvizjet kombëtare për luftën e drejtë të shqiptarëve për liri dhe bashkim kombëtar, përkundër suksesit që sot Kosova është shtet, i njohur ndërkombëtarisht nga shumë shtete të botës, nuk mund të themi se çështja shqiptare është zgjidhur dhe nuk ka probleme, pasi ka ngecje të mëdha dhe nuk jemi të kënaqur sidomos me statusin e shqiptarëve të Maqedonisë, të shqiptarëve në Mal të Zi, në luginën e Preshevës dhe të drejtat e çamëve në Çamëri.

Këto pakënaqësi janë të evidentuar nga veprimtarët shqiptar, të cilët jetojnë dhe punojnë në shtetet e përmendura më lartë, janë të organizuar në shoqata të ndryshme dhe kanë përcjellë me vëmendje çdo segment të jetës së shqiptarëve prej kohës së ngrirjes së konfliktit të fundit 2001 luftarak në Maqedoni.

Si rrumbullakësim i pyetjes suaj, mund të them lirisht se të gjithë shqiptarët e diasporës që kanë shqetësimin e njëjtë për vëllezërit e tyre në trojet etnike janë themelues të Diasporës për Shqiptarët e Maqedonisë, pasi ideja për të refuzuar sistemin unitarist, sistemin diskriminues me përmasa të mëdha në Maqedoni, ekziston në mesin e shoqërisë shqiptare, sidomos në mesin e rinisë dhe inteligjencies shqiptare, të cilët nuk janë të prekur nga virusi i unitarizmit të partive ekzistuese të ashtuquajtura shqiptare në Maqedoni

Cilat janë qëllimet dhe misionet e saj?

Në fazën e parë jemi shumë transparent dhe kur duhet të themi qëllimin pse jemi organizuar, dhe cili është mision i jonë, duhet patjetër të kthehem te thirrja jonë e cila figuron edhe në faqen tonë zyrtare kur themi se “DSHM-ja si LIDHJE E DIASPORËS PËR SHQIPTARËT E MAQEDONISË nuk është parti politike, është Lëvizje qytetare, politike dhe kulturore e qytetarëve shqiptarë në diasporë: në Amerikë, Kanada, Australi, Evropë, Mbretërinë e Bashkuar, Turqi dhe në Republikën e Maqedonisë. Lidhja e Diasporës për Shqiptarët e Maqedonisë është organizata kupolë (varianti është lidhja unitare) e të gjitha shoqatave shqiptare në diasporë dhe personave fizik që aderojnë në Statutin e DSHM-së në vendet e përmendura. Kjo Lidhje vjen si rezultat i takimit të Nju Jorkut me 24 shtator të vitit 2012.

Në misionin tonë, në fazën e parë, para qytetarëve shqiptarë në Maqedoni dhe diasporë kemi përgatitur platformën tonë politike “Maqedonia – Opsioni Shqiptar” dhe në kuadër të saj kemi plane të ndryshme për ta realizuar.  Në  çdo plan organizativ ka një moto, kurse motoja jonë e parë është IDEJA – SHPIRTI – LEVIZJA janë parësore në misionin e Diasporës. Nuk duam që Diaspora të kuptohet vetëm si një burim financiar, por duam të kuptohet ndryshe, të besojnë shqiptarët e Maqedonisë në vlerat e veprimtarëve shqiptarë që jetojnë dhe punojnë në tërë globin, të besojnë në idenë dhe konceptin se çfarë paraqet organizata jonë. Pastaj të fillohet për mobilizim të ri politik  dhe demokratik të shoqërisë civile shqiptare në Maqedoni dhe në diasporën shqiptare, si pjesë integrale e fatit shqiptar e pjesë vitale dhe e dëshmuar e përgjegjësisë kombëtare shqiptare, që ka për objektiv kryesor:

- Krijimin e një dinamike të re politike brenda shoqërisë shqiptare dhe krijimin e një dinamike të re politiko-demokratike në raportet shqiptaro – maqedonase;

- Krijimin e sheshit politik për rinovimin e aktorëve politikë dhe të kulturës politiko-demokratike në shoqërinë civile shqiptare, si shesh që do të promovojë dhe rrënjosë në shoqërinë tonë vizionin e denjë mbi demokracinë dhe përgjegjësinë qytetare e demokratike për të mirën publike dhe vlerat e civilizimit politik modern, mbi bazat e të cilave duhet ngritur një alternativë e qartë politiko-demokratike, e besueshme dhe inkurajuese për të tashmen imediate dhe për ardhmërinë kolektive shqiptare;

- Inkurajimin në shoqërinë civile DHE TE RINIA shqiptare pikërisht të kësaj alternative dhe aktorëve që do të mbajnë në duar fatin e përhapjes së saj;

- Qartësimin e një opsioni politik shqiptar në përputhje me aspiratat legjitime shqiptare për status të njëjtë juridiko – kushtetues të shqiptarëve dhe maqedonasve në tërësinë shtetërore të Maqedonisë dhe për ta vënë këtë opsion të kristalizuar dhe të legjitimuar nga vullneti demokratik shqiptar në funksion të demokratizimit te mëtejmë të Maqedonisë. Vetëm në këtë rast , realiteti multinacionale, multikulturorë e religjioz do të gjejë hapësirën e zhvillimit të harmonishëm.

Cilat aktivitete ka organizuar deri tani dhe që kanë dalë me sukses?

Deri sa jemi në fazën e parë, siç e ceka më lartë, në përhapjen e idesë, ne kemi pasur organizime të ndryshme, por të gjitha kanë qenë jashtë Maqedonisë, pasi çdo organizim të shoqatave atdhetare prej në SHBA dhe Europë, që ngrisin zërin për padrejtësitë që ju bëhen shqiptarëve si në Maqedoni, Mal të Zi, luginën e Preshevës dhe Çamëri, i konsiderojmë si pjesë të organizimeve tona, pasi kemi kontakte dhe jemi në bashkëpunim të mirë me të gjitha shoqatat atdhetare në Diasporë. Në kuadër të organizimeve tona pas kthyerjes time nga Nju Jorku në vitin 2012 me veprimtarë të dalluar shqiptarë kemi formuar  Shërbimin Informativ të Diasporës, ku mundohemi të informojmë qytetarët shqiptar në Maqedoni me aktivitet tona duke shfrytëzuar të gjitha mjetet e komunikimit që i kemi në disponim.

Në prill të vitit 2013 ne patëm një konferencë për media në Shkup, ku shpalosëm platformën tonë “Maqedonia – Opsioni Shqiptar”, ku mediet, gazeta dhe disa portale të ashtuquajtura shqiptare në Maqedoni na bojkotuan. Kjo konferencë erdhi pas zgjedhjeve lokale ku pjesëmarrja dhe ardhja e shqiptarëve nga Diaspora vendosi për fitoren e kandidatëve shqiptar në Kërçovë dhe Strugë.

Gjithashtu kemi pasur edhe ca aktivitet tjera, por duhet të theksoj se bojkotohemi nga mediet dhe nga qarqe të strukturave kriminele të regjimit, që duan me çdo kusht të mbajnë status quo-në në Maqedoni. Nisur nga kjo ne kemi ndryshuar taktikën e veprimit tonë strategjik në Maqedoni.

Si është realiteti i shqiptarëve në Maqedoni?

Kur flasim për realitetin e shqiptarëve të Maqedonisë, në radhë të parë duhet të pranojmë se ndryshon nga realiteti i shqiptarëve në Shqipëri, Kosovë dhe viset tjera. Në aspektin politik sot shqiptarët e Maqedonisë janë populli më i diskriminuar në Europë, janë të përjashtuar në mënyrë perfide nga ndjenja e sovranitetit, si kategori kushtetuese janë vetëm “bashkësi etnike”, ndonëse me numër për kokë banori kalojnë 30 për qindshin, ka zëra sikurse ishte një konstatim nga statistikat e NATO-s se shqiptarët në Maqedoni janë 40 përqind, kanë territore kompakte dhe shtrihen në Maqedoninë vero-perëndimore.  Ky diskriminim politik vazhdon të shfaqet në të gjitha segmentet e jetës së shoqërisë shqiptare, me theks të veçantë shqiptarët diskriminohen në aspektin ekonomik, mediatik, kulturor, fetar, sportive, etj. Por ky diskriminim është perfidë pasi mbulohet me pjesëmarrjen e partive unitariste shqiptare në parlament dhe qeveri, kemi grupe dhe rigrupime me akterë të vjetër që luftojnë vetëm t’i zëvendësojnë vasalët e sotshëm, por nuk kemi një forcë reale shqiptare që do të dalë e refuzojë sistemin unitarist, procesin zgjedhor, pasi edhe regjistrimi, edhe çdo statistikë tjetër është pjesë e marrëveshjeve politike të përfaqësuesve të paaftë shqiptarë me palën slavo-maqedonase. Pasi sot jemi në vitin 2014, kurse realizimi i Marrëveshjes së Ohrit, që ishte paraparë të përfundojë në vitin 2004, ka mbetur vetëm fontanë dëshirash dhe përdoret nga partia e Ali Ahmetit njëjtë sikurse përdorte Gadafi librin e gjelbër për të sunduar me mashtrime popullin e tij.

Ju dëgjoni lajme në internet se fëmijët shqiptar rrihen, përdoren për politikë, dëgjoni zëra se shqiptarët duhet të dëbohen, duhet të izolohen, getoizohen, të burgosen. Kemi procese të montuara gjyqësore kundër shqiptarëve, kemi shqiptarë të pafajshëm nëpër burgje, kemi arsimin më të dobët në Evropë, kemi universitete me fakultete të shpërndara në shumë qytete, kemi raste ku shqiptarët për një punësim të një nëpunësi të vogël paguajnë prej 3 deri 5 mijë euro, kemi korrupsionin që ka prek çdo familje shqiptare, kemi vetëm nënçmim dhe poshtërim të dinjitetit të shqiptarëve në Maqedoni.

Si rrumbullaksim i pyetjes suaj, situata është shumë e keqe, tejet e hidhur për shqiptarët e Maqedonisë. Frika jo vetëm që është e pranishme në shoqërinë tonë, por ka marrë përmasa dramatike sa që shqiptari nuk e ngre zërin as për të drejtat më elementare njerëzore. Nëse kësaj të keqeje i shtojmë faktin se disa shqiptarë me dosje kriminale, në vend të jenë prapa grilave, me lejen e regjimit aktual, janë integruar në të gjitha partitë politike, prej nga ushtrojnë dhunën pa frikë dhe të mbrojtur nga pushteti.

Është domethënëse fakti se mbi 60 % e popullsisë nuk del në zgjedhje. Këta fakt nuk mund ta mbulojnë as manipulimet me shifrat e pjesëmarrjes në votime e as me mbushjen e kutive të votimit. Ka një zhgënjim të madh në popull dhe ka frikë se ky zhgënjim mund të kalojë në demoralizim.

Cilat janë nevojat e tyre dhe si mund të angazhohet diaspora shqiptare për këtë  çështje?

Në shikim të parë, gjërat duken se shkojnë mirë. Sa herë që përfaqësuesit e partive politike shqiptare dalin jashtë vendit, në mesin e mërgimtarëve, ata përpiqen t’i hijeshojnë gjërat dhe të fshehin realitetin. Edhe më keq qëndron puna kur takohen me politikanë dhe diplomatë të huaj. Në vend që tu thuan se shqiptarët në Maqedoni janë populli më i shtypur në Evropë ata flasin të kundërtën. Sikur të ne të lulëzonin gjërat për së miri.

Mendoj që mërgimtarët, të cilëve u dhemb atdheu dhe populli dhe brengosen për fatin e tij pa pasur asnjë interes material, duhet t’u kërkojnë llogari të gjithë atyre që nuk janë duke e kryer mandatin politik në interes të popullit shqiptar.

Nëse një gjë e tillë nuk do të japë rezultate atëherë duhet t’u kthehet shpina dhe të trajtohen ashtu si e meritojnë.

Shfrytëzoj rastin permes kësaj interviste të alarmoj shoqatat atdhetare dhe veprimtarët tjerë në Diasporë se situate politike e shqiptarëve në Maqedoni është në rrezik të madh, sidomos janë në rrezik shqiptarët që besojnë me bindje të thella në konceptin e lirisë dhe ndërtimin e shteti në funksion të qytetarëve.

Sapo u kthyet edhe nga Londra. Na tregoni më shumë për udhëtimin dhe qëllimin e vizitës atje?

Në Londër u takova me shumë aktivistë të organizatës sonë, i informova në detaje për gjendjen aktuale të shqiptarëve në Maqedoni.  Ata kanë vullnet dhe durim që tash e tutje të shtrijnë aktivitet në komunitetin shqiptar në Britaninë e Madhe. Qe pesë muaj jam në Shkup, përcjell situatë drejtpërsëdrejti nga terreni që të kemi informatat burimore.

Vetëm duke qenë i pranishëm përditë në terren kam mundur të shoh përmasat e dhunës që ushtrohet ndaj shqiptarëve dhe frikës për ta shprehur këtë realitet. Shqiptari rrehet, plaçkitet, jep ryshfet për të gjetur një vend pune, duhet të heshtë për të ruajtur  vendin e punës, duhet të mos organizohet në strukturat politike që mund ta rrezikojnë status quo-në.

Këto forma staliniste nuk më habitin kur para disa kohësh u përkujtua diktatori Enver Hoxha në mes të Kërçovës dhe organizatorë të këtij manifestimi ishin njerëzit më të afër të Ali Ahmetit, në krye me Fazli Veliun.

Rekomandimet tuaja për zgjidhjen e cështjes shqiptare në Maqedoni?

Rekomandimi im është rekomandim i veprimtarëve shqiptarë në Diasporë, nuk është vetëm i imi. Por rekomandimet dhe angazhimet tona lidhen me shqiptarët e Maqedonisë. Ata duhet të ndryshojnë vetveten, të menduarit, të kuptojnë se jetojnë në shekullin njëzet e një, në dekadën e dytë të këttij shekulli, të ndryshojnë organizimin e tyre politik dhe të mobilizohen rreth platformës së Diasporës. Ne besojmë shumë në rininë dhe ndërgjegjen e shoqërisë shqiptare, presim nga këtu të fillon diçka e re, pasi ardhmëria u takon të rinjve.

Tani në Maqedoni flitet për zgjedhje, por ato nuk janë të lira dhe demokratike, pasi nuk përmbushin shumë standarde. Nuk kemi regjistrim të popullsisë, nuk kemi statistika të sakta, kemi listat e numrit të votuesve në Maqedoni që nuk përputhen me numrin e banorëve, kemi afër 200 mijë votues fiktiv slavo-maqedonë, njerëzit që kanë vdekur bile që në shekullin e kaluar figurojnë në listat e votuesve. “Të gjallët” që i mbajnë nëpër ato lista do të “votojnë” për ta!

Zgjedhjet që janë mbajtur dhe që mbahen këtu janë pjesë e marrëveshjeve politike të liderëve me hipoteka të ndryshme. Ndaj pyesim pse kreu i PDSH-së, por edhe shumë liderë tjerë me parti më të vogla, që nuk janë të kënaqur me pjesëmarrjen e integristëve në qeveri, nuk i bojkotojnë zgjedhjet, nuk refuzojnë sistemin e jonjëkohësisë, pse nuk formojnë një bllok shqiptar që të refuzojnë imponimet e sistemit unitarist në zgjedhje por edhe në shumë aspekte tjera. Maqedonia kështu siç është nuk mund të vazhdojë, ajo ka problem me emrin, me shqiptarët brenda, me fqinjët jashtë, ndaj me ndërrimin e emrit të Maqedonisë nënkuptohet se duhet të fillojë ndërrimi i Kushtetutës dhe sistemit. Në të kundërtën Maqedonia do të ndahet në vija etnike sepse nuk mund të durohet kështu.

Sloganet e integristit Ahmeti se do ta marrim Maqedoninë edhe në Shtip dhe Strumicë, janë vetëm ninulla që u këndohen të painformuarve (të pafuqishmëve) në BDI dhe për të ruajtur status quo-në, Ahmeti shfrytëzon disa grupe të interesave ngushta, të cilët kanë uzurpuar gjithçka dhe janë të lidhura me krimin e organizuar. Për të kërcënuar dhe ngulfatur mendimin e lirë shqiptar në Maqedoni.

 Ne refuzojmë sistemin unitarist që është baza e diskriminimit të shqiptarëve në këtë shtet dhe kërkojmë nga çdo shqiptarë ta refuzojë legjitimitetin e këtij sistemi që rëndon mbi kurrizin tonë. Vetëm lufta politike dhe diplomatike kundër këtij sistemi diskriminues mund të hapë perspektiva të reja për të ardhmen e kësaj pjese të Evropës që ende funksion me mentalitetin e vjetër ballkanik.

INTERVISTA/ Flet Kryetari i Ansamblit Folklorik “Visaret e Krrabës, Ilir Selba: 24 nëntor  përvjetori i 9 i krijimit të ansamblit

Nuk mohohet ndihma e Ermir Dizdarit, Rexhep Çelikut, Lili Cingu, Afërdita Onuzi

Veshjet për ansamblin i morëm nga sënduqet e gjysheve tona

Veshjet e Ansamblit tonë janë cilësuar perlat më të bukura të kombit

Sallmoni që ka veshja e Aurela Selbës sipas studjuseve është 120 vjeçar

Albert ZHOLI

Ansambli Folklorik Visaret e Krrabës është krijuar më dt 24 nëntor 2004 edhe daljen publike e parë e ka pasur në spektaklin “Sofra Tiranse” të po atij viti. Ky ansambël u krijua nga një grup të rinjsh artdashës të cilët vendosën që pas 13 vjetësh demokraci në qytetin e Krrabës nuk ishte organizuar asnjë aktivitet kulturor apo sportiv nga askush prandaj krijimi i këtij ansambli u pa edhe si shpresë për shumë të rinj e të reja që menjëherë u bënë pjesë e këtij ansambli. Kështu ne sot nderojmë Aurela Selbën, Engjellushe Stafa, Marsida Dedn, Robert Deden , Alfred Preçin, të cilët ishin bërthama e krijimit të këtij ansambli.

- Çfarë ka në përbërje ky ansambël, sa këngëtarë, vallatrë, instrumentistë?

Pjesë e këtij ansambli u bënë shumë të rinj, të reja sidomos një shtytje e madhe ishte edhe vizita e Prof. Ermir Dizdarit (në atë kohë drejtor i Qendrës Kombëtare të Veprimtarive folklorike) i cili e vizitoi ansamblin tonë në hapat e parë duke u bërë për disa vite me radhë edhe mbështetësi kryesor. Pra në ansambël erdhën edhe shumë të rinj, po nuk mungoi dëshira ish artistëve të dikurshëm të Krrabës si Muharrem Bakalli 70 vjeç,  Hanke Bajrami, 65 vjeç, bashkëshortet Drita e Dalip Visha, pra pjesëmarrja ishte e grupmoshave nga 6 vjeç që ishte Aurela Selba e deri në moshën  70 vjeç, që ishte Muharrem Bakalli për të cilin ruaj edhe një emocion të veçantë, që kur erdhi ditën parë tha a mos vallë jam në ëndërr, sepse deri dje mendova se arti vdiq në Krrabë, po sot them se jam gabim. I përlotur filloi të takonte artistët e rinj Jetnor Balla , Ensiola Stafa, Arjola Volla, Xhulijan Lika, Ernela Lika, Hekuran Volla, Kadri Qoku. Sa shumë u bëmë me të vërtetë sepse filluan të vijnë edhe instrumentistë si lodraxhiu i talentuar Lutfi Ura, cigonaxhiu Fatos Ura, klarinetxhiu Haxhi Balla, darjexhit Refik Guxho, Fadil Saliu , Kadri Likrama, pra të gjitha llojet e veglave popullore u mblodhën në këtë ansambël që ishte ansambli i parë i krijuar në qarkun e Tiranës në rang Komunash .

-Cilat janë veshjet kryesore popullore?

Veshjet në ansamblin tonë janë të larmishme, por sigurisht ne bëmë edhe diçka që nuk e kane bërë ansamblet e tjera, duke nxjerrë nga sëndukët e gjysheve tona veshjet më të vjetra të zonës si xhokat, linjat, jelekët e vjetër dhe origjinale, pra veshjet pothuajse i siguruam nga gjyshet e nënat tona. Prf,  Afërdita Onuzi gjatë vizitës që i bëri ansamblit tonë tha,.u mahnita nga kjo bukuri kostumesh që gjeta këtu, veshjet e ansamblit “Visaret e Krrabës nga shumë specialistë janë vlerësuar si perla të folklorit tonë kombëtar pasi një nga veçoritë që e dallojnë ansamblin nga ansamblet e tjera janë veshjet origjinale që ka. Po kështu kur ne organizuam dasmën Tironse në Top- Chanal drejtuesit e këtij televizioni thanë se sot në këtë televizion kanë ardhur jo veshje, por perlat më të bukura të kombit. Pra veshjet gjithmonë e kanë dalluar ansamblin tonë pasi të gjitha veshjet janë të punuara me dorë e me mjeshtëri. Unë mund tu them diçka se Sallmoni që ka veshja e Aurela Selbës sipas studiuesve është 120 vjeçar. Pra ne arritëm të ringjallim këto vlera monumentale .

-Ku keni dhënë koncerte dhe çfarë çmimesh keni marrë?

Daljen e parë ky ansambël e bëri në Pallatin e Kongreseve në Tiranë përkrah artistëve më të mirë të Tiranës në sofrën Tiranase, të organizuar nga Shoqata Tirana. Pas kësaj në drejtim të Ansamblit mbritën shumë ftesa si pjesëmarrja në muajin mars 2005 në koncertin festiv me rastin e Ditës së Verës ku së bashku me grupet tjera performuam në bulevardin Dëshmorët e Kombit në prani edhe të ish Kryeministrit të asaj kohe z. Fatos Nano e shumë personaliteteve të tjerë. Po kështu deri më sot pjesëmarrja nëpër aktivitete  ka qenë nga jugu në veri por edhe jashtë Shqipërisë së në Mal te Zi në vitin 2005, ku ne u nderuam edhe me çmimin e dytë në Sofrën Dardane në Tropojë 2005 ku u nderuam me tre çmime, si kënga më e mirë, ninulla, si edhe çmim special dy këngëtaret më të vogla Aurela Selba e Oliverta Visha. Po kështu ne jemi përfaqësuar denjësisht edhe në Maqedoni, në Bosnjë Hercegovinë 2007 ku zv. Kryeministri i Bosnjës do të shprehej se atë që bëtë ju për tre netë këtu, Ambasadës së Shqipërisë i duhet 5 vjet për ta bërë. Por edhe Kosova do të ishte pjesë e jona si Drenica , Kaçaniku, Peja, Istogu, Prizreni , po thuajse të gjitha qytetet Kosovare na kanë pasur mysafire. Po kështu mysafire na kanë pasur edhe mediat vizive duke na përfshirë në spektaklet e tyre apo duke oragnizuar emisione të veçanta si Top- Chanal në spektaklin

Dasma Shqiptare, televizioni Ora Neës, Vizion Plus, Televizioni Shqiptar, Albani Screim. Por sigurisht nuk mund të rrijë pa përmendur dy kurorat më të bukura që mban ky ansambël . Çmimin “Riti më i mirë i Festivalit Folklorik Kombëtar në Gjirokastër në vitin 2009 si edhe pjesëmarrjen së bashku me grupet më të mira folklorike nga mbarë trojet Shqiptare në koncertin e madh festiv me rastin e 100 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë më dt 28 Nëntor 2012 organizuar nga Ministria e Kulturës,

.

Cilët janë muzikantët me famë që ju kanë ndihmuar dhe si?

Së pari Prof. Ermir Dizdari “Mjeshtër i Madh” i cili na orientoi në fillimet tona. Po kështu një ndihmesë të madhe na ka dhënë edhe klarinetisti Ismail Kavaja., Prof. Afërdita Onuzi , Prf. Esat Ruka apo mjeshtrit e valles Rexhep Çeliku e Lili Cingu apo Presidenti i Unionit Artistik t Kombit Shqiptar z. Azgan Haklaj i cili e ka pranuar ansamblin tonë me të drejta të plota në këtë Union. Të gjithë kanë qenë pjesë  e suksesit tonë edhe unë sot i falënderoj nga zemra.

Si ruhet tradita?

Në këtë ansambël ruhet tradita pasi kemi një grup valltarësh të përbërë nga djem e vajza të mrekullueshëm si Roberto Rrumbullaku, Aurela Selba, Aferdita Allmuca, Arjola Ruzaj, Florian Balla, Xhuljan Lika, Jornist Taci, Kudret Saliu Erlena Saliu, Xhoana Saliu, Enes Selba, Klesti Rrumbullaku e shumë të tjerë të cilët ecin me krenari në rrugën e vallatreve e këngëtarëve më të vjetër si Sadik Baxhaku, Shefqet Dervishi, e Xhemile Tafani. Jjë brez shkon e një brez vjen, kjo ndodhe në ansamblin “Visaret e Krrabës”. E veçantë është se në këtë ansambël, fëmijët që mësojnë këngë apo valle nuk paguajnë asgjë, pasi çdo gjë është vullnetare. Tek ne ruhet me fanatizëm origjinaliteti në këngë e në valle, në veshje pasi qëllimi kryesor ky është ecja, në tradicionalen.

INTERVISTA: Flet Doktore Shkencash Eva Allushi

Nga: Albert ZHOLI

Dikur gazetare, sot pedagoge. Nuk e harron kurrë të qenit gazetare, por edhe mësimdhënia për ‘të është një profesion fisnik. Sipas Evës, në arsim ka patur suksese, por ndërkohë, ato janë errësuar nga ngutja dhe nxitimi i aplikimit ndonjëherë, i reformave të pakonsultuara gjerësisht si në nivel ekspertize, ashtu dhe me grupet e interesit. Ajo përshëndet iniciativën e Ramës për përfshirjen e grave në rangje ministrie apo dhe drejtuese në institucionet më të rëndësishme, pasi gratë sipas saj, janë më të përkushtuara në punë.  Zgjedhja që ka bërë, duke vendosur disa zonja në pozicionin e ministres, është për t’u vlerësuar.

Problemet e arsimit janë shumë evidente, që nga mungesa e teksteve, ndryshimi i tyre në arsimin e mesëm dhe 9-vjeçar, gabimet e mëdha në shtypshkrim, etj., pse vijnë këto probleme?

 Vlerësoj faktin që në vëmendjen tuaj, problemet e arsimit zënë një vend të rëndësishëm. Në gjithë këto vite tranzicion është bërë jo pak për arsimin në Shqipëri. Nuk më pëlqejnë situatat apo analizat bardhë e zi, kur i referohemi zhvillimeve në fusha të ndryshme dhe veçanërisht në arsim. Të dalë nga një regjim totalitar, sfida për të ndryshuar rrënjësisht arsimin, si një ndër fushat e goditura rëndë nga doktrina komuniste, ishte e vështirë, por e domosdoshme. Shqiptarët janë një popull arsimdashës dhe i kanë mbështetur hapat e hedhura në kohë nga e Majta dhe e Djathta , si dhe reformat tërësore apo pjesore që janë realizuar në segmente të ndryshme të arsimit. Pa dyshim, ky reformim i vazhdueshëm ka pësuar ulje-ngritjet e veta. Ka patur suksese, por ndërkohë, ato janë errësuar nga ngutja e nxitimi i aplikimit ndonjëherë e reformave të pakonsultuara gjerësisht si në nivel ekspertize, ashtu dhe me grupet e interesit. Një tjetër problem madhor, si në çdo fushë duhet thënë se, është korrupsioni, i cili jo në pak raste ka qenë bashkëshoqërues dhe shkak i dështimit të reformave në arsim. Ka patur një mungesë vizioni, për qëllimin se ku do të arrihej dhe një konfuzion për rrugën që do të ndiqej për të transformuar këtë fushë kaq sensitive për të ardhmen e vendit. Me shumë të drejtë ju rendisni probleme madhore si mungesa e teksteve apo ndryshueshmëria e teksteve shkollore, në arsim 9-vjeçar apo të mesëm. Këto nuk janë problematika pa zgjidhje, kjo është me shume çështje vullneti dhe ka ardhur koha t’u jepet fund sot nga qeveria, aventurave me tekstet mësimore, mungesës së pa arsyetuar të tyre etj..

Numri i madh i universiteteve private e rrit apo e ul cilësinë e mësimdhënies në Shqipëri?

 Numri nuk duhet të na trembë. Çështja e cilësisë së mësimdhënies në universitetet private veçanërisht, nuk duhet të jetë dhe të mbetet e lidhur me numrin e tyre në Shqipëri. Jetojmë në një shoqëri të hapur, në një treg të hapur të iniciativës së lirë. Më shumë se çështje numri, kjo mbetet përmbushje standardesh e kriteresh që garantojnë cilësi e qëndrueshmëri në sistemin arsimor. Ne jemi dëshmitarë të faktit që, edhe pse me një historik të shkurtër të ngritjes së tyre, në Shqipëri ka edhe universitete private model të mësimdhënies, cilësisë, trajtimit të studenteve etj.. Çdo politikë centraliste, shtrënguese dhe e mbyllur, nuk do të ndihmonte konsolidimin e arsimit privat në Shqipëri. Besoj se, nëse do të kishte vullnet pozitiv për t’iu referuar shembujve më të mirë të evoluimit të proceseve arsimore në vende të ndryshme, ato perëndimore veçanërisht, optika rreth qasjes së kësaj problematike do të ndryshonte sigurisht. Pa dyshim, licencimi i këtyre universiteteve, renditja e tyre duhet të jetë në përputhje me kritere rigoroze e transparente.

Karta e Bolonjës a ka gjetur zbatim tek arsimi shqiptar dhe ku konsiston ajo?

Po, Karta e Bolonjës ka gjetur zbatim në sistemin arsimor shqiptar. Nëse i referohemi analizës që studiues të ndryshëm europianë i bëjnë këtij sistemi, si dhe efekteve që rezultojnë me aplikimin e tij në Shqipëri, kuptojmë se si çdo sistem në fund të fundit, ka anët e veta të ndriçuara apo të errëta. Pra ka vend për ndryshim dhe ky diskutim është i shtruar tani në tryezat europiane, aty ku diskutohet dhe ndërmerren hapa për të përmirësuar arsimin në tërësi. Një diskutim i veçantë bëhet lidhur pikërisht me sistemin 3+2, sa i efektshëm është ai, a i jep studentit njohuri të qëndrueshme, a e ndihmon dhe përgatit atë për tregun e punës etj.. Ka vende europiane, të cilat nuk e aplikojnë këtë sistem. Megjithatë, unë mendoj se nuk ka sisteme të këqija, por aplikime, apo zbatime jo të mira të tyre. Por nëse do të konkludohej se ka ardhur koha që Shqipëria të ndryshojë sistem referimi, do të isha e hapur ndaj ndryshimit.

-Jeni pedagoge, sot diskutohet fenomeni mitmarrjes, mendimi juaj? Si mund të frenohet ky fenomen kaq negativ?

Në këtë pikë, unë kam qëndrim tërësisht drastik. Këtij vendi po i merret fryma nga fenomeni i korrupsionit. Ky i fundit është udhërrëfyesi i së keqes, shtruar tashmë, këmbëkryq në Shqipëri, në çdo fushë. Në arsim po ashtu. Si mund të frenohej? Unë do të kërkoja më shumë patriotë në këtë vend, njerëz me dinjitet që i shërbejnë vendit të tyre. Por nëse kjo tingëllon shumë idealiste për kohët e vështira që kalojmë, atëherë ligji dhe modeli i zbatimit të tij për të parin dhe të fundit shtetas të këtij vendi do të ishte rruga më e mirë, për të frenuar këtë gangrenë.

-Thuhet se ka rënë kërkesa e llogarisë në universitete, a është e vërtetë?

 Jo. Këtë nuk mund ta them. Për mua nuk qëndron dhe jua argumentoj. Sot në universitete, fatmirësisht ka staf të përgatitur dhe ambicioz. Kurrikulat në universitetet publike mbështeten në modele bashkëkohore. Të gjithë përdorin literaturë të fundit, nuk ka më asnjë pengesë për ta gjetur atë. Nuk shikoj problem në mësimdhënie. Ka një çoroditje në angazhimin e studentëve, sigurisht, pra kanë një nivel përgatitjeje që le për të dëshiruar. Nga kjo pikëpamje mund të shikohet mënyra për të rregulluar apo ngushtuar raportet pedagog-student. Por unë, gjithsesi, mendoj që kjo është një fazë për t’u kaluar. Pra, çdo kush që nuk shikon një të ardhme të qartë i drejtohet universitetit sot, nesër pa dyshim që do t’i drejtohet një rruge tjetër, nëse konsolidimi i ekonomisë dhe i fushave të tjera do t’ia lejojë këtë.

Cila është arma më e fortë e femrës në jetë?

 Kontributi. Puna. Sinqeriteti. Nuk i ndaj dot se këto shkojnë të gjitha bashkë. Po duhet edhe kurajo, dinjitet për të ecur para në këtë terren të vështirë. Si burrat edhe gratë përballen me vështirësi e sfida, e rëndësishme është të mos devijosh nga parimet.

Cilat janë problemet e femrës shqiptare sot?

Ka disa modele femrash shqiptare sot. Një model, është gruaja e papunë. Një familjare në vështirësi ekonomike, në pamundësi për të kontribuar në shëndoshjen ekonomike të familjes, e privuar padrejtësisht për të dhënë kontributin e saj në shoqëri. Ky është sot problemi më i madh për gruan në Shqipëri, e veçanërisht në zonat periferike të saj. Gruaja në zonat rurale, gjithashtu, përballet me vështirësi të panumërta, me të drejta jo të barabarta me burrin në familje e shoqëri, e rraskapitur nga puna në një bujqësi ende të pamekanizuar. Ka edhe një tjetër model të gruas shqiptare, është gruaja e trafikuar, pre e trafiqeve të organizuara kriminale, por edhe peng i varfërisë e skamjes, e parrugëdaljes gjithashtu. Ka edhe modele të tjera, gra të realizuara, që i japin shumë shoqërisë, familjes, brezit të ri. Që punojnë fort, për ta ndryshuar këtë vend, të vendosura për të ecur përpara, herë duke e ngritur zërin e herë në heshtje.

-Ku vihet re maskilizmi i shoqërisë shqiptare?

Maskilizëm ka kudo e kurdoherë. Jo vetëm në shoqërinë shqiptare. Edhe në shoqëritë më të zhvilluara, duket sikur fle maskilizmi dhe nuk dëmton, por sapo gjen hapësirë ngre krye dhe kërcënon. Në Shqipëri ende mbetet fenomen dominant. Kjo është pjesë edhe e faktit që ne mbetemi ende një shoqëri e brishtë, e pakonsoliduar, e kërcënuar nga frikëra e ambicie të panevojshme. Ne jemi dëshmitarë të mosrespektimit të kontributit të gruas në politikë. Listat që përdorin partitë politike, janë një dëshmi, një tregues i një mjedisi ende jo respektues deri në fund ndaj angazhimit të grave, mbi të gjitha ndaj domosdoshmërisë për të ndarë me ‘to pushtetin dhe përgjegjësitë, kurajon dhe forcën për ndryshim.

Mendoni se keni zgjedhur profesionin e duhur?

 Jeta e njeriut është e gjatë. Ka vend për shumë kontribut e në fusha të ndryshme. Disa i zgjedh vetë, e të tjerat jo. Unë nuk do të harroj asnjëherë profesionin tim të parë, gazetarinë, ku mësova shumë e u përpoqa të jap sa kisha mundësi e hapësira gjithashtu. Politika po ashtu, ka qenë bashkëshoqëruese e një pjese të rrugës time. Ia vlejti gjithashtu, të njohësh shumë njerëz e të ndash me ‘ta ide e qasje të përbashkëta, është përgjegjësi dhe mbetet e bukur gjithashtu. Por pa dyshim mësimdhënia, mbetet një profesion fisnik. Unë ndihem mirë mes studentesh, sepse jo vetëm iu jap dije, por dhe marr shumë nga ata. Të ecësh me kohën, mbetet sfidë për secilin nga ne.

Cilat janë rrugët për emancipimin dhe pavarësinë e gruas në shoqërinë shqiptare?

 Në çdo kohë vështirësitë do jenë të pranishme. E rëndësishme është të vazhdohet rruga. Kudo ku gruaja jep një kontribut. Po veçanërisht duhet një qëndrim i përbashkët për forcimin e një segmenti që mund të bëjë bashkë shumë njerëz të lirë në qëndrime e mendime dhe kjo është shoqëria civile. Duhet forcuar shoqëria civile në Shqipëri. Është imperative të konsolidohet ky zë, si një kolonë e pazëvendësueshme e qëndresës dhe e përparimit në Shqipëri. Gruaja duhet të jetë pjesë e shoqërisë civile, e politikës gjithashtu. Por për këtë të fundit kërkohet më shumë bashkëpunim dhe aleancë të qëndrueshme mes grave.

Qeveria “Rama” në shumë poste ka vendosur femra. A mund të përballojë një femër problemet e drejtimit të një institucioni po aq sa një mashkull?

 Është e vërtetë. Edi Rama zgjedh të punojë me gratë. Dhe beson tek aftësia e suksesi i tyre. Zgjedhja që ka bërë duke vendosur disa zonja në pozicionin e ministres, është për t’u vlerësuar. Nuk ka gra të paafta, ka njerëz të aftë ose të paaftë. Ka gra dhe burra te suksesshëm. Por gratë dallojnë për shkak të përkushtimit të tyre shumë të lartë kur i besohet një detyrë. Eksperienca botërore ka treguar se, gratë kanë qenë të afta të marrin vendime si për paqe, ashtu edhe për luftë. Pra, unë nuk shoh asnjë ndryshim. E rëndësishme është që në këtë marrëdhënie të mbizotërojë besimi dhe dinjiteti, jo e kundërta. Në fund duhet t’i vlerësosh për këtë kontribut. Në politikë nuk ndodh gjithmonë kjo.

Mike you have promoted Mikeboy on an international platform traveling all over Europe. What have been some memorable experiences you would like to share?

 Mike Dusi: My most memorable experience is the warm welcoming I received by my Albanian community in all the locations I went to. There are too many amazing experiences to talk about specifically. I can happily say that after visiting Europe I’m even more proud to be Albanian than ever before, which for people who know me would find that hard to believe.

Mikeyboy screened in Tirana in Albania, Prishtina in Kosovo and Tetove in Macedonia amongst other big cities. How was the movie received? What was the feedback from the fans.

Mike Dusi: The communities and the people were very welcoming and open to an English speaking film in their local cinema and were excited that I was there personally for the gala events. It’s a pretty remarkable experience when you’re in another country and the audience is laughing out loud and enjoying your film. I was pleasantly surprised to find that most of the locations I visited spoke English, but it made it difficult for me to practice my Albanian.

Liza Gashi, Robert Budina and Mike Dusi, “Varg e Vi”, Center for Contemporary Art, Gjilan, Kosove

Mikeboy is meant to be a comedy where you incorporate your Albanian background which you are very proud of. How responsible do you feel to represent a certain image for Albania? And did you achieve that with your movie?

Mike Dusi: My life has always been under the microscope which represents a certain image for my family which by definition means Albanian and Albania. My parents were local business owners and had responsibilities within the community which was important for us to always do the right thing. We grew up in Queens NYC which is the most diverse city in America where everyone was defined by their culture. People recognized you by your background and what the stereotype of that was. My family always represented the best image possible for our family, friends and community and it reflects in the film Mikeyboy the same way it does in real life. The movie by definition is a huge medium to get your message across and I do feel I was extremely successful in getting my message across with the entertainment value added. There wasn’t something in particular that I was trying to achieve; it was more of just laying out the realities of past experiences.

Now that you got to visit Albania and meet the people there what are your impressions?

Mike Dusi: I’m going to say the same thing my Austrian business friend Markus Bauer said when he flew in to Join me for the Mikeyboy Premier in Tirana. This is TIRANA!? What a pleasant surprise and great discovery. From the 360 Sky Tower in the city center to the hustle and bustle on the streets with everyone running around in suits going to work. It reminded me of NYC 15 years ago when everyone always wore ties, Albania is very up and coming and I’m excited for its future in the world.

The movie has been a huge success but it’s also had its critics. What is your response to those who maybe got offended by certain comic references or did not get that the movie was meant to be a comedy?

Anyone who is trying to be loved by everyone is living in a warped reality. I do what I do, and to the best of my capabilities. When anyone takes an enormous amount of action it’s going to cause a melting pot of reactions. You can’t have the good without the bad. And if you don’t do anything because you’re afraid of what the bad may say, then you end up with nothing. If someone didn’t know they were walking into a comedy, I hope they don’t walk into the wrong house at night.

I won’t be changing how I do anything and I’ll always be taking an enormous amount of action. There are many people who are inherently negative, will stay negative and people who are positive thinkers and out for a good time will find that too. A lot of people came out to see the movie and have a great time, and that’s exactly who I made the film for.

Where are you currently now and what are you doing?

Mike Dusi: I’m currently back home in Los Angeles working on a slate of pictures with my company busy getting some great film projects made.

What projects do you have coming next? What would you like to accomplish after New Years. Any resolutions?

Mike Dusi: I’m not the kind of person that has New Years Resolutions. I have daily and weekly resolutions. I’m always on the go and spearheading projects. I have some very interesting projects, but I don’t like to discuss them until they are close to completion. I’ve found the more someone talks about what their going to do, the less steps they actually take in doing it. I take the position to show people what I’m doing rather then talking about it. Doing things this way keeps me more motivated to finish my projects.

I also heard that you are currently working on a new project “The Path” involving some big names of Albanian cinematography such as Robert Budina, etc. What is your experience working with these Albanian talents thus far?

Mike Dusi: Robert Budina is an absolute all-star filmmaker and who I consider a close personal friend. Having Robert run the set of “THE PATH” in Kosova was an amazing experience. I was the lead Actor in the project and Robert was my Producer on the ground that made all the magic happen. We had some wonderful Co-Producers who helped Robert and I assemble the project in Kosova. Mrika Krasniqi, Blerim Gjoci, Halil Budakova and Alban Budakova were all invaluable with bringing resources to shoot THE PATH in Kosova.

Mike Dusi, Hija Halili and Robert Budina (The path movie)

Mike Dusi and Xhevat Limani , cinematographer Boubkar Benzabat

What is the story about? What is your role in Path? Who will you be playing?

Mike Dusi: It’s about a soldier named Pete who starts off on his long journey home after ten years in the military. He stops to rest for the night at Walters house, an old recluse. Bored to no end Pete attempts to converse with Walter but to no avail. The old man is not interested in anything Pete has to offer except for the gold he has which was payment from the army. Pete has a decision to make, hold on to the gold or a lifetime worth of wisdom. This chance encounter changes the course of Pete’s path and life. I’m playing the solider Pete and I am the Producer of the project as well.

What inspired this movie?

Mike Dusi: My father told us this story many times growing up. It’s a story he was told by his father and everyone I sent the script to who is Albanian knows a version of the story as well.

Where is the movie being shot?

Mike Dusi: The whole film was shot on location in Kosova, December 2013.

Who else are you working with on this project?

Mike Dusi: My brother Jack flew in from NYC to direct and Boubkar Benzabat flew in from Paris to be our cinematographer. We had some amazing actors in the film also such as Xhevat Limani, Adriana Matoshi, Besart Sllamniku, Edona Rehitaj, Agon Latifi, Dafina Berisha, May-Linda Kosumiviç, Blerim Gjoci and Blin Budakova.

Mike and Jack Dusi, on the set of THE PATH, Kosovo

When do you expect to finish “The Path”?

Mike Dusi: We’re expecting to complete The Path in early 2014 and will be screened publicly mid 2014.

INTERVISTA/  Flet kompozitori Klodian Qafoku

-Triumfin e Eurosong-ut e ngrita me këngëtarin Luiz Ejlli

-Sot janë përzier stile të ndryshme muzikore në gjithë botën

-Dashuria, është si një bimë e bukur që rritet në zemër

Albert ZHOLI

Nuk është bërë rastësisht muzikant, historia e tij lind pikërisht përpara se të dilte në jetë. I ati, Ylli Qafoku, ka mbaruar Institutin e Lartë të Arteve më 1978-n në degën e dirigjimit, ku pas diplomimit u emërua si titullar kryesor për drejtimin kulturor e muzikor në shtëpinë e kulturës në qytetin e Çorovodës dhe në rrethin e Skraparit. Pra, duke qenë pranë tij, kudo që ai zhvillonte koncerte, kudo që ai luante muzikë, kudo që ai e mësonte të luante në fizarmonikë apo piano, u ushqye me muzikën, sa vështirë të dilte jashtë saj. Jo vetëm ai (si djalë i tij), por dhe shumë instrumentistë e muzikantë të tjerë kanë qenë zbulesa të babait të tij Ylli Qafoku, ku sot performojnë nëpër orkestra simfonike prestigjioze.

Babai juaj, Ylli ka qenë frymëzuesi juaj në rrugën e bukur të muzikës?

Ai është jo vetëm frymëzuesi im, por dhe shumë instrumentistë e muzikantë të tjerë kanë qenë zbulesa  të babait tim jo vetëm në qytetin e Çorovodës por në gjithë rrethin e Skraparit Dhe meqenëse m’u dha rasti në këtë intervistë, dua ta falënderoj tim atë, jo vetëm në emrin tim, por dhe të gjithë atyre që e kanë njohur vërtetë, për kontributin e dhënë me përkushtimin dhe profesionalizëm për kulturën e këtij rrethi, ndonëse në evente të ndryshme në Çorovodë, emri i tij është lenë në harresë nga drejtuesit e pushtetit lokal ku nga padituria ngatërrojnë vlerën me anti-vlerën!

-   Sigurisht ju ndoqët rrugën e babait edhe në shkollimin tuaj?

Sigurisht! Jam diplomuar në Akademinë e Arteve në degën e Kompozicionit në vitin 2003 me Akademik Prof, Vasil. S. Tole. Gjatë viteve të studimit, kam marrë pjesë në shumë konkurse që zhvilloheshin atë kohë për kompozitoret e rinj, ku jam vlerësuar dhe me çmime. Jeta dhe studimet universitare ishin një kthesë shumë e madhe në drejtimin tim profesional. Më pas, përfundova dhe studimet pas-universitare për muzikologji dhe sot jam në përfundim të shkollës doktorale në etnomuzikologji.

-Cili është kompozimi juaj i parë dhe me cilin këngëtar bashkëpunove në atë krijim? 

Në fakt, kompozimin e parë e kam krijuar në moshën 10 vjeç, pikërisht një këngë për fëmijë në Festivalin e Fëmijëve në Çorovodë dhe këngën e këndoi një vajzë që për momentin nuk e mbaj emrin e saj. Shumë vite më vonë… në rrugën e gjatë e të bukur të krijimtarisë, krijova për herë të parë për festivalin e këngës në Radio Televizion në vitin 2005, me këngëtarin Luiz Ejlli, ku dhe u vlerësova me çmimin e parë. Kënga përfaqësoi dhe Shqipërinë në Eurovizion, që u mbajt në Athinë dhe për mua, pavarësisht shumë problemeve që më dolën gjatë realizimit të këngës, qe një eksperiencë që do ngelet gjatë në memorien time.

-Sa kompozime ruani në arkivin tuaj të krijimtarisë? 

Ka shumë, mund të jenë rreth 100 kompozime, të zhanreve të ndryshme muzikore.

-Cili është momenti më i bukur i krijimtarisë suaj? 

Padyshim është gjetja e temës dhe zhvillimi i saj, si dhe bashkëpunimi me autorët e tekstit dhe këngëtaret, është një fazë e bukur në produksionin e një kënge

-Po momenti më i vështirë? 

Në fakt, jam natyrë këmbëngulëse në krijim, të cilën duhet ta çoj deri në fund. Momentet delikate dua t’i shumëzoj me punë dhe studim, për ta kaluar vështirësinë.

-   Cilët janë këngëtarët tuaj me të cilët keni bashkëpunuar?

Janë shumë, vërtetë shumë, ndoshta s’do i nxë as intervista…

-Sukseset më të mëdha me cilët këngëtarë i keni pasur?

Siç thashë dhe më sipër, triumfin e Eurosong-ut e ngrita me këngëtarin Luiz Ejlli. Kam pasir bashkëpunime mjaft të suksesshme me grupin Vvest Side Family, Jonida Maliqin, me këngëtarin e ri Klodjan Kaçani, ku Festivalin e Këngës së fundvitit u vlerësuam me Çmim të Dytë, gjithashtu, në krijimtarinë e muzikës popullore kam pasur mjaft bashkëpunime interesante dhe të suksesshme njëkohësisht me këngëtaret si: Poni, Ylli Baka, Petrit Lulo, Nertila Vreto, e mjaft të tjerë.

- A kanë të veçantat e tyre kompozitorët? 

Të gjithë kompozitorët, normalisht janë të ndryshëm nga njëri-tjetri, sepse gjithsecili ka individualizmin e vetë, por të veçantat e një kompozitori s’mund të thuhen me 2 rreshta, sepse do të duhet një bibliotekë e tërë për të shfaqur vërtetë cilësitë e një kompozitori.

- Cilët janë kompozitorët shqiptarë për të cilët ruani respekt dhe i keni si shembull në krijimtari?

Në elitën e kompozitorëve shqiptarë, të cilët kanë lenë gjurmë në fondin e artë të muzikës shqiptare dua të përmend kompozitorët Çesk Zadeja dhe Kujtim Laro, ndërsa në muzikën e lehtë shqiptare ruaj respekt të veçantë për miqtë e mi Shpëtim Saraçin dhe Endri Sinën.

-Keni një model si referencë apo keni modelin tuaj të të kompozuarit? 

Jo, përgjithësisht në krijimtari referencat janë të dëmshme për disa arsye, ajo çfarë duhet një kompozitor të ruaj në krijimtari është stili muzikor. Nëse stili përkon me kohën, melodi dhe me një orkestracion të mirë-detajuar, atëherë mund të arrijmë në një model që pse jo… mund të jetë referencë për të tjerët.

-Sot ka shumë huazime të muzikës së huaj, cili është mendimi juaj për këto huazime? 

Dakord, përpara se të përgjigjem, më lejo të bëj një pyetje, kush është muzika e huaj? A ka identitet? Unë them që jo! Sot muzika e huaj nuk ka dallim nga muzika e vendit, E djeshmja nuk funksionon më. Sot janë përzier stile të ndryshme muzikore në gjithë botën, sa vështirë të përcaktosh se ajo muzikë i përket një vendi apo shteti të caktuar. Këngët sot dallohen vetëm nëpërmjet stilit që këndojnë këngëtarët, që sa i dëgjon, edhe pa i parë vizualisht përcakton si p.sh… Beyonce, Rihanna, Michael Bubble, Josh Groban… etj..

-  Kohët e fundit ju keni një bashkëpunim me këngëtarin Arjan Korkaj, cili është mendimi juaj për këtë bashkëpunim? Kush ishte e veçanta e kësaj kënge?

Me Arjan Korkaj, së fundmi kam bashkëpunuar me këngën “Floriri i vogël”, pjesë e albumit të tij të fundit po me të njëjtin emër. Teksti është realizuar nga këngëtarja Poni  dhe të them të drejtën, tek Arjani kam parë një shpirt vërtetë të sinqertë që kur mendon, flet apo këndon, i thotë me gjithë shpirt.

Mund të na bëni një përkufizim për dashurinë? 

Dashuria, është si një bimë e bukur që rritet nga viti në vit në zemër dhe i zgjeron degët e gjethet duke i dyfishuar në çdo stinë frytet dhe aromat e saj.

Ku është më afër Klodiani tek muzika popullore apo muzika e lehtë? 

Klodianin kam qejf ta shoh gjithkund, kur bëhet fjalë për muzikë…

-Je penduar që keni zgjedhur këtë profesion?

Aspak, përkundrazi jam krenar dhe i plotësuar në profesion.

-A ndihet i vlerësuar sot kompozitori shqiptar?

Kjo është një pyetje më përgjithësuese. Unë them që jo. E drejta e autorit në Shqipëri u mohohet të gjithë krijuesve, nuk do të ketë kurrë vlerësimin që meriton kompozitori.

-A është ende maskiliste shoqëria shqiptare? 

Them se është. Duhet ndryshuar një mentalitet dhe një formim më i madh kulturor që brezat e ardhshëm të jenë në gjendje të barazojnë gjinitë e tyre.

-Çfarë vlerësoni tek njerëzit?

Fisnikërinë, shpirtin human dhe mirësinë.

-Në agjencinë e Korçës u njoha për herë të parë me Dritëro Agollin

-Drago Siliqi, “profeti”, që zbuloi talentin e Ismail Kadaresë

-Rrethi letrar i gjimnazit zgjodhi kryetar Dritëro Agollin

-Vjersha “Dashuri krenare” u kritikua për mungesë të frymës së Partisë në letërsi

- Nga kjo vjershë isha në fije të perit për t’u përjashtuar nga shkolla

-Dritëro Agolli më këshilloi: “Bëj një autokritikë ‘bolshevike” sa për të shkuar radhën”

-Poezia ime për Stalinin u lexua në Radio -Tirana

- I pushuar nga puna për botimin e një rrëfimi në revistën “Ylli”, punova në peshoren e Maliqit

- Sterjo Spasse, shpëtimtari im në Maliq

Albert ZHOLI

Qysh në vegjëlinë time shkrimet e tij në revistën më të lexuar të kohës “Hosteni”, më kishin tërhequr vëmendjen jo vetëm për stilin dhe vërtetësinë, por edhe nga emri interesant Hyskë Borobojka (emri artistik) që për mua ishte një emër humoristik. Tashmë që pata rastin ta intervistoj, shoh se jeta e tij krijuese është sa e veçantë, po aq e bukur dhe shumë shprehëse, por e mbushur dhe me  ankth, brenga, lëvizje dhe befasi. Në gjimnazin “Asim Zeneli” në Gjirokastër ai u njoh me Ismail Kadarenë, Dritëro Agollin, Agim Shehun dhe shumë letrarë të tjerë që do t’i jepnin tonin letërsisë shqiptare duke u bërë të famshëm edhe në botë. Ja si shprehet ai për fillimet e studimeve në gjimnaz: “Si mbarova shkollën unike në Korçë në qershor të vitit 1948. Më doli bursa për të vazhduar shkollën në gjimnazin “Asim Zeneli” në Gjirokastër. Kur prisja në agjencinë e Korçës për të marrë biletën e udhëtimit, aty u njoha edhe me Dritëro Agollin, i cili kishte mbaruar shkollën unike në Bilisht dhe se atij i kishte dalë bursa për të ndjekur shkollën e mesme në Gjirokastër. Që në agjencinë e Korçës mësova se, Dritëroi shkruante vjersha, madje, më tregoi njërën që ishte botuar në gazetën “Rinia” dhe tjetra në “Letrari i ri”. Gjatë katër viteve të shkollës së mesme, u njoha edhe me të tjerë letrarë, që shkruanin e botonin  në organet e shtypit. Aty një vit më poshtë nga ne ishte Agim Shehu, Bardhyl Xhana, Bekim Harxhi, ndërsa në vitin shkollor 1950 – 1951, në gjimnazin “Asim Zeneli” erdhi nga shkolla 7-vjeçare, Ismail Kadareja dhe nga Vlora Ibrahim Tafilaj dhe Luan Kapaj. Ismaili ishte anëtari i rrethit letrar më i ri në moshë, por jo nga krijimtaria….

-Cilët kanë qenë shokët e tu të gjimnazit. A njiheshit me Kadarenë, Agollin, Agim Shehun e tjerë. Çfarë kujtimesh ruani me ta?

-Si mbarova shkollën unike në Korçë në qershor të vitit 1948. Më doli bursa për të vazhduar shkollën në gjimnazin “Asim Zeneli” në Gjirokastër. Kur prisja në agjencinë e Korçës për të marrë biletën e udhëtimit, aty u njoha edhe me Dritëro Agollin, i cili kishte mbaruar shkollën unike në Bilisht dhe se atij i kishte dalë bursa për të ndjekur shkollën e mesme në Gjirokastër. Që në agjencinë e Korçës mësova se Dritëroi shkruante vjersha, madje më tregoi njërën që ishte botuar në gazetën “Rinia” dhe tjetra në “Letrari i ri”. Gjatë katër viteve të shkollës së mesme, u njoha edhe me të tjerë letrarë, që shkruanin e botonin  në organet e shtypit. Aty një vit më poshtë nga ne ishte Agim Shehu, Bardhyl Xhana, Bekim Harxhi, ndërsa në vitin shkollor 1950 – 1951, në gjimnazin “Asim Zeneli” edhi nga shkolla 7-vjeçare, Ismail Kadareja dhe nga Vlora Ibrahim Tafilaj dhe Luan Kapaj. Ismaili ishte anëtari i rrethit letrar më i ri në moshë, por jo nga krijimtaria. Mbaj mend kur në Gjirokastër erdhi Drago Siliqi, që në atë kohë ishte anëtar i Komitetit Qendror të Rinisë dhe bëri një takim me rrethin tonë letrar, më pyeti: “Cili është Ismail Kadareja?”. Ia tregova dhe kur e pa aq të vogël, si pionier, vuri duart në mes e tha: “E po dëgjoni, ky djalë do të na heqë të gjithëve për hunde!”. Dhe për hir të vërtetës këtë “profeci” të Drago Siliqit e vërtetoi koha. Në vitin e dytë të gjimnazit, kur mësues të letërsisë kishim Fajzi Dikën, i cili kishte botuar librin me vjersha “Rreze të larushme” u krijua rrethi letrar i shkollës. Ky rreth u forcua më shumë sidomos me vitin e tretë të shkollës, kur mësues i letërsisë erdhi shkodrani Vehbi Bala, që ishte diplomuar në Universitetin e Bukureshtit, në Rumani. Rrethi letrar zgjodhi Kryetar Dritëro Agollin dhe mund të them se ai ishte rrethi më i mirë në të gjithë shkollat e Shqipërisë. Shumë nga ne botonim krijimtarinë në organet qendrore të shtypit të asaj kohe, siç ishin “Letrari i Ri”, gazeta “Rinia”, Revista “Nëntori”, gazeta “Pionieri” etj.. Në këto organe do të gjeje vjershat e Dritëro Agollit, Ismail Kadaresë, Agim Shehut, Ibrahim Tafilajt, Bardhyl Xhamës, Bekim  Harxhit etj.. Edhe unë, si anëtar i rrethit letrar shkruaja vjersha. Botova në vitin e parë të shkollës, në gazetën “Letrari i ri”, vjershën “Ra një shqipe në Kufi”, më pas shkrova një vjershë dashurie me titull “Dashuri krenare”, të cilën e dërgova për botim në po të njëjtën gazetë. Kur erdhi gazeta në Gjirokastër, në faqen e fundit, në rubrikën “Posta e redaksisë” shkruante: “Gaqo Veshi, shkolla e mesme “Asim Zeneli” Gjirokastër. Vjershën tuaj “Dashuri krenare” e morëm, por nuk mundet ta botojmë. Ju humbisni frymën e Partisë në letërsi, duke rënë nën influencën e një poeti dekadent siç është Lasgush Poradeci”. Kaq u desh që ky njoftim të përhapej në konvikt e në shkollë, aq sa isha në fije të perit për t’u përjashtuar nga shkolla. Dhe përjashtimet nga drejtori satrap i shkollës nuk ishin të rralla, jo vetëm për ne nxënësit, por edhe për profesorët. Në fund të vitit të dytë të shkollës ishte pushuar profesori Fejzi Dika, për një vjershë dashurie “O moj erëza malore”, që e kishin bërë këngë. Po ashtu ishte pushuar edhe profesori i fizikës dhe kimisë, Rustem Buzoja, pasi në detyrën me shkrim të kimisë, një nxënëseje i kishte lënë këtë shënim: “Tresh minus, hallall nga gruaja ime”. Dhe me që gruaja e tij ishte e bija e ish-prefektit të Gjirokastrës, nuk kishte të drejtë të dhuronte nota, qoftë edhe një “tresh minus”. “Bëj një autokritikë ‘bolshevike’ sa për të shkuar radhën. Thuaj se në Korçë kam lexuar libra e vjersha dekadente”,- më këshilloi Dritëro Agolli. Por “autokritika” ime nuk i kënaqi disa “revolucionarë” të konviktit e të shkollës. Atë vit mbushte 70 vjet Stalini, me ndihmën e Dritëro Agollit vendosa të bëja një vjershë për Stalinin. Vargjet ishin standard, me elozhe siç e deshte koha, se, “vendi ynë po ndriçon, nga dielli i bukur stalinian” e të tjera, e të tjera. Vjershën e dërgova te “Letrari të ri” në Tiranë. Kaluan disa ditë dhe ajo u recitua në “Radio -Tirana”. Kur erdhi gazeta “Letrari i ri” në Gjirokastër, vjersha ime ishte botuar kryeartikull, në faqen e parë. “Ja kjo është vjershë, jo ajo paçavurja “Dashuri krenare” e influencuar nga dekadenti Lasgush Poradeci, më mburrën “revolucionarët” e shkollës e të konviktit. Por pas kësaj ndodhie ika njëherë e përgjithmonë nga fusha e poezisë dhe u futa seriozisht në arën e rrëfimeve satiro-humoristike.

-Ku u caktuat pasi mbaruat shkollën? 

-Ushtrova detyrën e mësuesit. Në fillim, dy vjet në rrethin e Skraparit, pastaj inspektor Arsimi në Korçë, drejtor shkolle, mësues i thjeshtë për lëndën Gjuhë-Letërsi. I pushuar nga puna për botimin e një rrëfimi në revistën “Ylli” e një tjetër në gazetën “Mësuesi”, duke më detyruar të punoja peshues në peshoren e Kombinatit të Sheqerit në Maliq. Natyrisht duke qenë drejtor e mësues, shumë nga ata që ngarkonin e shkarkonin makinat me panxhar, më shikonin shtrembër. Madje, ndonjëri arrinte deri atje sa të më thoshte: “Hë, more drejtor, mirë ta kanë bërë!”. Por një mbrëmje, kur në dhomën e peshores ishin mbledhur ngarkuesit e shkarkuesit e makinave të panxharit, vjen shkrimtari Sterjo Spasse, bashkë me shkrimtarin korçar, Andon Mara. Sterioja më përshëndeti, pasi më njihte mirë, se kishte qenë ai që u kishte bërë elozhe rrëfimeve të mia, që kisha botuar në gazetën “Letrari i Ri”. I miri Sterjo më tha të mos mërzitesha se, “kështu e kanë këto punë!”. Kur u largua, njëri nga ata që u ndodhën aty, më pyeti: “Cili ishte ai me ato flokë të gjata e të dredhura?  “S’e njihni! Ishte Sterjo Spassia!- u thashë. “Pse ky qenka ai që ka shkruar “Pse”-në? Që atë ditë ngarkuesit e shkarkuesit e makinave e punonjësit e kombinatit ndëruan mendim e thanë: “Deri sa erdhi e takoi ai i “Pse”-së, nuk paska faj. Pasi e mbylli sezonin e prodhimit Kombinati i Sheqerit, më dërguan të punoja llogaritar-magazinier në komunalen e Maliqit, që porsa ishte krijuar. Aty punova një vit e gjysmë. Pas shumë përpjekjesh e kërkesash nga ana ime, m’u “zgjidh” e drejta dhe shkova përsëri në arsim, në shkollën 8-vjeçare të sektorit “Sheqeras” të NB-Maliqit. Por edhe pse u ktheva përsëri në arsim, vazhdonin  përndjekjet në një mënyrë tjetër. Ndërsa seksioni i arsim-kulturës dhe Pallati i Kulturës në Korçë, më aktivizonin për të shkruar tekste për estradën edh shkrime për një farë almanaku letrar, që nxirrte Pallati i Kulturës, me krijimtari të rrethit letrar. Madje, kur punoja në komunale për “riedukim” më aktivizonin në lëvizjen artistike të rrethit. Në vitin 1964 më dërguan në Festivalin  Kombëtar të Fjalës Artistike, që zhvillohej në Vlorë, për të përfaqësuar rrethin si recitues. Jo kaq, por pranuan të merrja me vete edhe gruan që ishte mësuese në shkollën e Maliqit. Aty ndenjëm një javë me dietë për vete e gruan. Edhe pse brenda përbrenda rrethit e çmonin krijimtarinë time, Seksioni i Arsimit dhe Kulturës dërgonte shkresa në organet e medias të asaj kohe, që te revistat. “Hosteni”, “Ylli”, “Shqiptarja e re”, gazetat “Zëri i Popullit”, “Bashkimi”, “Zëri i Rinisë” “Pionieri” “Fatosi” , madje edhe te gazeta “Puna” që as kisha shkruar e as që kisha ndërmend të shkruaja ndonjëherë, që të mos i botonin shkrimet e mia, sepse, sipas tyre, ishin me “zarar” dhe diskretitonin punën e mirë të rrethit. Në vitin 1970 u emërova drejtor i Kino-klubit  të Bashkimeve Profesionale në Maliq.

-Cili është botimi juaj i parë në revistën “Hosteni”. Si u prit dhe cili ishte Kryeredaktori në atë kohë? 

-Kam filluar të shkruaj e të botoja në gazetën “Letrari i Ri”, që nxirrte Lidhja e Shkrimtarëve në Tiranë, që kur isha në bankat e shkollës së mesme. Në klasën e dytë shkrova një vjershë satirike për ndërmarrjen e artizanatit në Gjirokastër dhe vendosa ta  shpija për botim në revistën “Hosteni”. Kur shkova në Tiranë, pyeta se ku i kishte zyrat kjo revistë dhe si ia gjeta adresën, u paraqita aty me vjershën që kisha shkruar. Në atë kohë Kryeredaktor i revistës ishte Tonin Miloti, i cili më priti me dashamirësi. Aty ishte edhe anëtari i kolegjiumit, Nonda Bulka, që shkrimet e tij, me humor të rrallë, më pëlqenin aq shumë, sa krijimet e tij në librin “Kur qan e qesh bilbili” gati i kisha mësuar përmendsh. Nonda e mori dhe e lexoi vjershën time. Si duket i pëlqeu e më tha: “Shumë mirë ia ke bërë artizanatit të Gjirokastrës, por ke harruar drejtorin. Duhet t’ia ndreqësh samarin edhe atij?” Më tha të ulesha e t’i shtoja vjershës edhe një strofë për “samarin” e drejtorit. Me sa mbaj mend, i shtova edhe këto vargje: “Po drejtorit miku im,/ Kush do ia ndreqë samarë?/ Për këtë mos kij hidhërim,/ Do ja ndreqim sa më parë”. “Tani e ke bërë mirë e do ta botojmë!- më thanë Nonda dhe Tonini. Madje, më dhanë edhe një librezë si korrespondent vullnetar i revistë. Kur e pashë vjershën time në faqet e revistës, të asaj reviste që e kisha aq përzemër, isha gati të fluturoja. Ky qe botimi i parë në revistën “Hosteni” që me kalimin e viteve do ta pasonin shkrime të tjera, jo më në vjershë, por në fejtone e tregime dhe do të isha një bashkëpunëtor i rregullt i saj, aq sa në 25-vjetorin e themelimit të revistës, isha i vetmi që u dekorova me “Urdhrin Naim Frashëri”

-Kur hyre përfundimisht në revistë dhe cilët gazetarë gjetët aty? Sa ishte tirazhi i revistës? 

-Në nëntor të vitit 1971 u emërova redaktor në revistën “Hosteni”. Në ato vite Kryeredaktor kishte ardhur nga gazeta “Zëri i Popullit”, Niko Nikolla. Redaksia e revistës përbëhej nga Selman Kasapi, sekretar i kolegjiumit, redaktorët Dionis Bubani, Aleksandër Banushi, Arshin Xhezo, Thanas Dede dhe Ollga Lashova, si dhe nga dy karikaturistë, “Piktori i Merituar” Zef Bumçi dhe Esat Mysliu. Veç tyre, ishte një llogaritare, një daktilografiste dhe një shofer. Revista, kur shkova unë, kishte një tirazh shumë të paktë dhe dilte me 12 faqe të vogla. Me ardhjen e kryeredaktorit të ri dhe me largimin e disave, që nuk e merrja me mënd përse i kishin emëruar në një revistë satiro-humoristike, kur s’kishin shkruar kurrë humor. Si dhe me ardhjen e redaktorëve të rinj, si Gjikë Kurtiqi, Skënder Hasko dhe karikaturisti Bardhyl Fico, revista u bë me 16 faqe, me format më të madh.  Puna e përçapja e kryeredaktorit dhe e redaksisë, profilizimi i një reviste, që trajtonte probleme të rëndësishme në të gjitha sferat e jetës së vendit, duke mos u marrë me cingërima, me berberët e kamerierët, tirazhi i saj u rrit e shkoi deri në 30 mijë kopje. Shumica ishte abonime.

Disa nga kujtimet me Niko Nikollën dhe Filip Çakulin 

-Me Niko Nikollën jam njohur herët, që kur ai punonte në gazetën “Zëri i Popullit”. Na kishte njohur miku ynë i përbashkët, Dritëro Agolli. Në vitin 1971 erdhëm së bashku të punonin ne revistën “Hosteni”. Ai kryeredaktor dhe unë redaktor.  Redaksia e vogël e revistës para ardhjes së tij, mund të ishin njerëz të mirë, por nuk ishin për një reviste satiro-humoristike siç ishte “Hosteni”. Më kujtohet kur njërin prej tyre e dërguan me shërbim në Fier që të shkruante për mallrat e mbetura stoqe, solli një shkrim se në ndërmarrjen tregtare ishin tre milionë e kusur opinga stoqe. Kur e lexoi kryeredaktori, tha  me humor: “Të bëjmë një njoftim në revistë. Të gjithë ata shqiptarë, nga janë e nga s’janë, të venë në Fier të marrin nga një palë opinga t’i mbathin e nga një palë t’i kenë rezerva kur t’u grisen!” Merita e madhe e Niko Nikollës është, se në këtë gjendje që e gjeti revistën, u lidh ngushtë me gazetarë e shkrimtarë me autoritet, duke sjellë në faqet e saj ajkën e letërsisë e gazetarisë. Bashkëpunëtorë të “Hostenit” u bënë, që te Nonda Bulka, Spiro Çomora, Shefqet Musaraj, Miço Kallamata, Qamil Buxheli, Sabri Godo, Ymer Minxhozi, Dritëro Agolli, Kolë Jakova, Petro Marko, Vangjush Gambeta, Naum Prifti, Pëllumb Kulla, Tasim Aliaj, Spiro Dede e deri te Ismail Kadareja, Xhevahir Spahiu e të tjerë. Sektori i karikaturistëve, përveç Zef Bumit, që Kryeredaktori e gjeti në redaksi, u afroi faqe të tëra karikaturistëve më të mirë të vendit, si: Tef Palushit, Enriko Veizit, Sabaudin Xhaferit, Bujar Kapexhiut, Bardhyl Ficos, Dhimitër Ligorit, Ilir Pojanit, Gazmend Lekës, Agim Sulajt e deri te Medi Belortaja. Niko Nikolla ishte human. Për 20 vjet që drejtoi revistën, nuk u dënua apo u largua njeri pa dëshirën e tij, ashtu siç kishte ndodhur më parë, kur gazetarin dhe karikaturistin P. Kaso, të patalentuarit bënë çmos deri sa e burgosën, ashtu si vepruan edhe me shkrimtarin Tahsim Aliajn, që për një fjalë goje e syrgjynosën në fshatin më të largët të Tiranës, në Vrap. Një nga meritat më të mëdha të Kryeredaktorit Niko Nikolla, është se ai e ngriti shigjetën e humorit e të satirës me kritika të forta për problemet e rëndësishme që shqetësonin vendin, duke e kthyer revistën në një opozitare të vërtetë. Revista nuk merrej më me cingërima, me humor për humor, por me dikasteret e institucionet. Në kryeartikujt “Letër pa zarf” nuk mbeti ministri dhe institucion pa u kritikuar për probleme të rëndësishëm. Ajo vuri në majë të “Hostenit”, vjedhësit, mashtruesit, euforikët, llustromanët, dembelët, gënjeshtarët, prepotentët të çdo kallëpi, që në bazë e deri lart në dikastere, institucione dhe ndërmarrje, në qytet e në fshat. Shkrime si “Paratë hidhen në ujë”, “Kur firmos me dorë dhe e shkel me këmbë”, “Pasuria e popullit bëhet rrush e kumbulla”, shkrime për pritjen e përcjelljen e qytetarët nëpër zyrat e pushtetit, “Qëndrimi i pakulturuar ndaj kulturës” etj., që u botuan në 480 numra të revistës që për 20 vjet e drejtoi Niko Nikolla. Disa prej të cilave u botuan nga Shtëpia Botuese “Naim Frashëri” në librin “Në majë të Hostenit”. Mund të them se të gjitha këto merita janë të Niko Nikollës. Për 20 vjet që punova me Niko Nikollën në revistë, ruaj shumë kujtime, që tregojnë për bujarinë dhe mprehtësinë e tij. Ndërmjet shumë ndodhive, po tregoj vetëm dy.

Nga shërbimet çfarë të ka mbetur në mendje? 

Kisha vajtur me shërbim në kooperativën e Poshqes në rrethin e Beratit dhe kisha bërë një shkrim, ku tregoja se koopetativa kishte 30 e ca specialistë me arsim të lartë, por punën e këshillit shkencor ia kishin varur në qafë një njëriu, që mezi kishte mbaruar shkollën e mesme të mbrëmjes.. Shkrimi im u botua, por pa u mbushur java filluan protestat. Përveç drejtuesve të kooperativës, alarmim me të madh e dha kryetari i Komitetit Ekzekutiv të rrethit. Sipas tyre shkrimi im nuk përputhej fare me realitetin, se unë kisha gjetur një njeri në rrugë, që s’kishte të bënte fare me këshillin shkencor. Sa ia thashë kryeredaktorit ecurinë që kisha ndjekur për hartimin e shkrimit, ai më tha: “Bëju gati se do shkojmë bashkë që tani në Poshqe!”. Sa arritëm në vend, kryesia e kooperativës ishte mbledhur. Kryheagronomi mbante përpara një dosje të fryrë me dokumentacionin  e punëve të kryera nga këshilli shkencor, që, sipas tyre, unë nuk i kisha parë. Sa ai hapi dosjen e na vuri disa relacione e punime shkencore, Nikoja u ngrit në këmbë i revoltuar e u tha: “ Turp të keni. Këto  relacione e dokumenta janë bërë dy-tre ditë më parë, edhe pse mbajnë data e numura nga muajt e vitet e kaluara. Këtu tek ju nuk hyn më gazetaria, por hetusia!?”. Përvoja e madhe në shtyp e kishte mësuar se letra e Kavajës, kur kalonte një kohë zverdhej, kurse dosja e “Këshillit shkencor” i kishte letrat të shkruara taze, të bëra pas botimit të shkrimit tim, për të kundërshtuar kritikën. U ngritëm të dy, duke ua lënë në duar sajesat e tyre dhe shkuan në Berat tek kryetari i komitetit ekzekutiv dhe i thamë: “E bëmë ballafaqimin në Poshqe. Por ata nuk kishin nevojë të ballafaqoheshin me gazetarë, por me hetusinë e prokurorinë, si fallsifikatorë,  mashtruaes e gënjesdhtarë!”

Po rasti tjetër?

Rasti tjetër më ndodhi në Ersekë, ku drejtori i komunales kishte vendosur lulishtar, në të vetmen lulishte të qytetit, vjerrin e tij. Madje dhe e kishte shperblyer si të dalluar, edhe pse në lulishte s’kishte asnjë lule, veç gjembave për të kullotur gomarët. Sa u ktheva në redaksi trokita në zyrën e kryeredaktorit, për t’i dhënë sihariqin se çfar teme të bukur kisha gjuajtur në Ersëkë, por ai më tha: “Pa eja këtu!? – dhe më vuri përpara një shkresë që kishte ardhur në redakse, nga Komiteti i Partisë të rrethit përpara se të vija unë. Në të shkruhej:

                                    Kryeredatorit të revistës “Hosteni’

                                                Shokut Niko Nikolla.

“Kemi vënë re se në rrethin tonë vjen shpeshherë gazetari juaj, Gaqo Veshi.(Hyskë Borobojka) Ai nuk merr takim me njerëzit e Partisë e të Pushtetit, por shoqërohet me disa njerës jo fort të kontrolluar. Ditët e  fundit ka vajtur në ndërmarrjen komnale dhe kur drejtorii tha se, për këtë problem është në dijeni  edhe partia edhe pushteti, ai u përgjigj: “Ike more se une nuk njoh as parti as pushtet!”.

                                                            Për Komitetin e Partisë të Rrethit

                                                                                    Sekretari:

                                                                              Xhevdet Mema

“Ulu, – më tha kryeredaktori – dhe më bëj një relacion sa herë ke vajtur në Ersekë, me kë je takur dhe çfar ke shkruar!”. Pasi bëra relacionin, u nisëm të dy mënjëherë për në Ersëkë. Kur u vërtetua se njeriu i “pakontrollur”, që sipas tyre kisha takuar, ishte poeti Dhori Qiriazi dhe se për të gjitha shkrimet që kisha bërë për këtë rreth kisha marrë kontakt me njerzit kompetentë, i erdhi radha shpehjes: “Nuk njoh as parti as pushtet?!” “Në zyrën e drejtorit kush ishte?” – pyeti Nikoja. “Unë dhe gazetari!” – i përgjegj drejtori i komunales. “Gazetari thotë se nuk e ka thënë, drejtori thotë e ka thënë, kush i dëgjoi?!” – pyeti kryeredaktori. “Drejtorin e kemi kuadër dhe nuk gënjën!”, – u hodh sekretari i partisë të rrethit. Në çast Nikoja u ngrit në këmbë dhe iu drejtua sekretarit: “Pse gazetari ynë çfar është, lëng groshe apo vidë makinë?!” Unë i bëra një pyetje drejtorit se sa lekë e kishte shpërblyer lulishtarin. “1000 lekë!” – tha ai. “Ky gënjen edhe këtu. Shkoni e shikoni borderonë në zyrën e llogarisë!” – thashë. Ahere Nikoja u ngrit në këmbë i revoluar e u tha atyre që më akuzonin: “Ju jeni edhe qerozë, edhe fodullë! Ngreu të ikim! – më tha. Dolëm jashtë, duke i lënë gënjështarët në zyrë.

Si ishte Niko Nikolla?

Niko Nikolla ishte njerëzor, që bëhej copë  për çdo hall që kishim në gazetarët, në të mira e të këqia. Më kujtohet kisha vajtur me shërbim në Vlorë dhe kur kthehem në shtëpi, në oborrin e pallatit, shoh makinën e redaksisë. Ngjita shkallët me shpejtësi dhe në mës të njerzve të mi, shoh kryeredaktorin. Djali im, në atë kohë nxënës në klasën e shtatë, kishte rënë nga një vinç i lartë pa ndjenja, i mbytur në gjak. Por shpirtmadhi dhe zemërmiri Niko Nikolla, me të marrë vesh tragjedinë u gjend në shtëpinë time. Kishte vajtur në spital, kishte biseduar me mjekët se çfar operacioni do t’i bënin dhe në se kishte nevojë të ndërhynte për ta çuar jashtë shtetit. Fola pak  për cilësitë dhe virtytet e ti në dobi të humorit e satirës. Ishte ai që krijoi një revistë të dashur, që tërhiqej e lexohej që nga intelektuali e shkencëtari me titull dhe deri të fshatari i tjhjeshtë i Mokrës, Tropojës, Mirditës apo Labërisë.

Kur dhe si jeni njohur me Filip Çakulin?

Filip Çakulin e kam çmuar që kur ishte student dhe ruaj shumë kujtime me të. Njëherë erdhi në zyrat e revistës e solli një krijim të tij. E pyeta për emrin. Kur përmëndi “mbiemrin “Çakuli”, m’u kujtua se një  shok me këtë mbiemër e kisha në klasë në gjimnazin “Asim Zeneli” në Gjirokastër. Pyeta për të profesorin tim, Shaban Demiraj, i cili me tha se është një student i dalluar, edhe pse minoritar, ishte zgjedhur kryetar i shoqatës të gjuhës shqipe në faklultet. Bisedova me kryeredaktorin dhe vendosa ta dërgoja me shërbim në rrethin e Tepelenës e Gjirokastërës, duke i sugjeruar edhe temat që duhet të trajtonte. Ai u kthye një ditë më parë nga shërbimi e më solli jo dy shkrime, por tre. Sa lexova njërin prej tyre, që kishte të bëntë për dëmtimet e serave në Gjirokastër, vura re një detaj artistike, që tregonte për kapjen e temave e talentin e tij. Filipi bënte  një intërvistë me kryagranomin, që mbante çadrën hapur brenda serës. Kjo tregonte se çatia e serës ishte trokë.

Çfarë menduat pas këtyre shkrimeve?

Që në shkrimët e para, ia vumë syrin për ta marrë në redaksi. Por me që në atë kohe s’e mbnim dot në Tiranë, e caktuam në Lushnjë. Më të kam bërë disa shërbime dhe kam shumë kujtime e qyfyre me të. Njëhërë kishim vajtur bashkë në Gjirokastër për të bërë një shkrim për gjurmën që lënë ekipet e dikastereve kur zbresin në bazë. Në komitetin Ekzekutiv na priti vete kryetari, i cila na ftoi në bufe për një kafe. Në atë çast unë pyeta se ku ishte banja. Një nga nëpunësit erdhi e ma tregoi. Kur Filipi mbeti vetëm me kryetarit, ky e fundit e pyeti: “Përse ka ardhur Hyska bashkë me ty në Gjirokastër?”. Filipi që i kishte batutat në majë të gjuhës iu përgjigj: “Ka ardhur për të shkruar një shkrim të fortë për higjenën e banjove, duke filluasr që nga Komiteti Ekzekutiv!”. Kaq u desh dhe kryetari nisi me të shpejte një nëpunës drejt banjës ku po vija unë. Sa hodha këmbën të futesha brenda, ai më kapi për krahu e më tha: “Jo këtu! Eja me mua!” Dhe me çoi në katin e dyte tek banja e rezervuar, që mbahej e mbyllur me me çelës për raste të “veçanta”. Në atë shërbim, qyfyret me Filip Çakulit nuk nbaruan vetëm në Komitetin Ekzekutiv me kryetarin, por edhe në Ndermarrjen Metalike e vazhduan në Lushnjë.

Si ishte banesa e Filipit në Lushnje?

Ahere Flipi kishte shtëpinë në ketë qytet, një dhomë e një kuzhin. “Mos shko sot në Tiranë, rrimë në shtëpinë time të bëjmë muhabet! – më tha Filipi. Si hëngrëm e pimë, ramë për të fjatur, Filipi dhe e shoqja, Vasilika, në dhomë dhe unë në guzhinë. Nga mesi i natës dëgjoi ca zhurma në ballkon. Kujtova se kishte dalë Filipi me Vasilikën. Kurse ata të dy menduan se mos më kishte dalë gjumi mua e kisha dalë në ballkon të freskohesha. Në ato çaste troket dera me forcë. Ngrihet Filipe dhe e hap. Ishin dy policë. “Unë e vrava!- u tha Filipi. “Çfarë vrave more! Po të vjedhin shtëpinë!” – iu përgjigjën policët. Ndërkohë u ngrit dhe Vasilika e shkoi në ballkon. “Bobo!- thirri- Më kanë marrë golfin e ri!?”: Filipi vazhdonte humorin e u thoshte policëve: “Njëqind herë i kisha thënë Vasilikës të ma zhdukte atë golf, se s’doja ta vishnja kurrë!” Policët me panë mua që po flija në guzhinë dhe e pyetën Filipin: “Po ky ç’është?” “Eshtë shefi im!” i sqaroi ai. “Po këtë çamtë të madhe ç’e ka?” – pyetën policët. “Mban në të shkrimet dhe paratë e “Hostenit”! – iu përgjigj  Filipi. “Pse s’thua ti, – tha njëri nga policët, – për të vjedhur çamtën e shefit erdhën vjedhsit, dhe kur panë shefin shtrirë pranë saj, vodhën rrobat tuaja?!” “More kur kishte gjithë matërialet e paratë e revistës, shefi yt, pse nuk erdhi ta linte çantën në polici tek ne?” – tha polici tjetër. Ndërkohë edhe një polic i tretë bashkë me qenin për të ndjekur erën e gjurmët e kusarit. Bashkë më ta shkoi edhe Filipi, Qeni i shpuri drejt e në një shtëpi. “Gjithnonë tek unë u sjell qeni juaj! – u tha ai policëve. “Do vish me ne! – i thanë ata. “Mos e mbyll portën se do vij prapë si ngaherë!” – porositi ai nënën. Të nësërmen Filipi i thotë shefit të policisë: “Le policët i keni të paaftë, por edhe qentë i keni zgjedhur të paaftë?!”

Kur jeni ndodhur keq në lëvizjet e shumta me Filip Çakulin?

Në vitin 1985 bashkë me Filipin bëmë një shkrim për punën prodhuese  të studentëve të Institutit te Fiskulturës “Vojo Kushi”. Sa doli revista me shkrimin tonë “treshia” e shkollës (drejtoria, sekretari i Partisë dhe i Bashkimeve profesionale) ishin mbledhur kokë më kokë dhe kishin  vënë “sekretarët”, “normistët” e shkruesit të mbushnin evidenca fiktive të “dokumentonin” për punën e shkëlqyer që ishte bërë në atë institucion. Pas këtij veprimi dhanë alarmin në Komitetin e Partisë të Tiranës, se shkrimi ynë nuk qëndronte fare, se puna prodhuese, jo vetëm se ishte bërë si duhet; por ishte tejkaluar. Kur ne na paskan thënë të vinim e të njiheshim me dokumentat përkatse, unë e Filipi kishim thënë: “Nuk kemi benzinë!”. “Ku i keni marrë të dhënat për të katranosur atë farë shkrimi! – i bërtiti në telefon kryeredaktorit sekretari i Komitetit të Partisë të rrethit të Tiranës. “Kanë qënë në vend dy gazetarët tanë!- iu përgjegj ai. “Përse kanë qenë, për shëtitje apo për të parë me symbyllur si e kryejnë punën fizike studentët. Ata kanë dokumente të regullta, por gaetarët tënd nuk pranuan t’i shihnin! Prandaj të vini menjëherë këtu, bashkë me dy gazetarët- urdhëroi me inat sekretari. Sa hymë në zyrën e sekretarit dhe kur pa se Filip Çakuli nuk ishte qethur shkurt, iu kthye kryeredaktorit: “Ç’e këtë bashibozuk, qafëlesh, si hipi?! – dhe i bërtiti Filipit: – Jashtë! Shko qethu dhe eja ne njëherë!” Filipi doli me nxitim, ndërsa sekretari iu kthye kryeredaktorit me prepotencë e arrogancë bashkë: “Kështu i bëni shkrimet ju në revistë?! Me fakte të trilluara? Gjyqi do ta ndajë këtë punë!” Nuk vonoi  dhe erdhi Filipi i qethur tullë. “Pa na thuaj ti bandill nga i more ato të dhëna, që shpejt e shpejt i hodhe në letër? – iu kërcënua Filipit sekretari: “Ishim bashkë me Gaqo Veshin në Yzberish!“ “Nuk do mend, ky gjyshi, -  m’u drejtua mua, – t’i ka mësuar këto marifete!” Me që sekretari ishte në moshën time, ndërhyra duke i thënë: “Kështu jemi, ç’të bëjmë, një gjysh një babagjysh!”. Ai mori më tëpër zjarr dhe na përuri nga zyra, duke thënë: “Me ju nuk do merrem unë, do të merret hetusia!”. Pas dy ditësh erdhi hetusi në redaksi dhe na zgjati një letër për ta firmosur se çështija ishte mbyllur në favorin tonë. Ndërsa Filip Çakulli u detyrua një muaj e ca të mbante kapelë, deri sa iu rritën flokët. Filipi solli një frymë te re në faqet e revistës, por ai nuk qëndroi gjatë, pasi e mori “Zëri i Popullit”. Aty nuk ndenji shumë kohë, pasi i sajuan ca “cene” në biografi dhe e derguan mësues në Çermë të Lushnjës, ku iu desh të mundohej  të zgjidhte çështjen e “biografisë” e të kthehej në organet e shtypit. Ai e fitoi të drejtën, por s’u kthye as në “Zërin e Popullit” as në “Hosteni”, por në gazetën “Bashkimi”

-A është dënua apo çuar në prodhim ndonjë gazetar i “Hostenit” dhe pse?

-Gjatë qënies timë për njëzet vjet redactor në revistën “Hosteni” asnjë gazetar nuk është dënuar apo çuar në prodhim. Eshtë merita e Niko Nikollës në këtë drejtim. Edhe ata që janë larguar e kanë bërë me dëshirën e tyre. Madje kanë shkuar me ngritje në sektorë të tjerë. Kështu ka ndodhur më Arshin Xhezon që shkoi në “Zërin e Popullit”, madje u bë edhe kryeredsaktor i kësaj gazette. Po kështu me Gjikë Kurtiqin, Skëndër Haskon, Ilir Pojanin e ndonjë tjetër.

Kur jeni pranuar antar i Lidhjes së Shkrimtarëve?

-Në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë jam pranuar direkt antar në vitin 1962.

-Dikur në Lidhjen e Shkrimtarëve është bërë një aktiv, ku është kritikuar edhe Kadareja. Akeni marrë pjesë? 

-Puna ime si gazetar në revistën “Hostëni” ishte e tillë, që shumicën e kohës e kaloja jashtë redaksise në rrethe të ndryshme të vendit, për të verifikuar faktet e shkrimeve, pasi veç shkrimeve të mia, në redaksi mbuloja edhe rjetin e bashkëpuntorëve e korespondentëve vullnetare. Kështu që nuk kam marrë pjesë në këtë akriv.

-Cilat kanë qënë lidhjet tuaja me Dritëro Agollin, çfar mbani mend nga takimet me të?

-Kur fola për gjimnazin “Asim Zeneli” në Gjirokastër, thashë se kam qënë më Dritëronë katër vjet, në një klasë, në një bankë, në një tavolinë në mensë e një një dhomë gjumi. Edhe pas mbarimit të shkollës së mesme, i dhuruam njëri tjetrit nga një fotografi. Në foton e tij Dritëroi më shkroi:

“Ta kesh kujtim nga unë, o shoku Gaqo. Kur të shikosh këtë              portret të vogël, një tabllo e tërë do të të dalë para syve

                                                            Shoku yt

    Dritëro Agolli

Dhe vërtet nuk e harruam e s’e kemi ndarë shoqërinë e miqësinë edhe sot e kësaj dite. Edhe kur u lrgum, pas mbarimit të shkollës së mesme, ai për studime në ish-Bashkimin Sovjetik dhe unë në Institutin e Lartë Pedagogjik në Tiranë, i shkrunim njëri-tjetrit. Në një letër të gjatë që më dërgonte nga ish-Leningradi, (sot Petrzbugu), kishte futur brenda tre brisqe rroje “Neva”, duke më thënë: “E di se ti e ke me zahmet të rruarit, prandaj po të dërgoj këta brisqe. Por me kujdes se presin shumë e të gjakosin”. Në një letër tjetër më dërgonte një fotografi, ku kishte dalë bashkë me dy vajza, një ruse e një gjermane dhe më thoshte: “E shikon si jam unë me dy dama e jo si ti që s’ke asnjë!” Në fakultet, ku isha unë, ishim tre djem dhe 12 vajza. Kur ua tregova atyre foton që më dërgonte Dritëroi, ato u mblodhën të 12-ta, më muarr mua në mes e bëmë një fotografi, në të cilën i shkrova Dritëroit: “Ti me dy e unë me dymbëdhjetë!. Edhe kur ai u kthye nga studimet e filloi punë gazetar në “Zërin e Popullit” nuk i shkëputëm lidhjet, madje i forcuam akoma më shumë. Sa herë që ai vinte me shërbim në Korçë do të rrinim bashkë. Kur unë vija  në Tiranë, njeriun e parë që do takoja, të uleshim e të tregonim qyfyret tona, ishte Dritëro Agolli.

Cili ishte pseudonimi i Dritëroit në shkrime të ndryshme?

Po të tregoj diçka të veçantë…Banoja në Maliq, kur në gazetën “Drita” në vitin 1968, Dritëroi, me pseudonimin. Bamkë Çomaga, i dërgonte një letër Hyskë Borobojkës (Gaqo Veshit). Edhe unë iu përgjgja në faqet e shtypit. Kështu filloi letërkëmbimi ynë lëtrar. Bamkë Çomaga (Dritëro Agolli) i shkruan Hyskë Borobojkës (Gaqo Veshit) faqe të tëra letrash të mbusura me humor e satirë për probleme të ndryshme të kohës, që ashtu si thoshte ai “ta shpien nofullën shtrembër”, duke u bërë përzonazhe me to edhe Lulushja e Bamkës dhe Nafija e Hyskës. Dhe këto letërkëmbime do të vazhdonin ndër vite e do të gjenin dritën e botimit herë në gazeta e herë në revista. E përherë brenda në shpirt do të mbeteshin ata nxënësit gazmorë e hokatarë të gjimnazit “Asim Zeneli” të Gjirokastrës, si do të thoshte Dritëroi në vjershën “Pjeprri” që më dërgonte për Vitin e Ri 1973 në faqet e revistës “Hosteni” kur ishim bërë 40-vjeçarë. “Ne të dy sa kemi ardhur,/ Ku leruan gjyshrit tanë,/ Koha flokët na ka zbardhyr,/ Dhe mbi qafat na vu dhjamë”.

Kur isha drejtor në kino-klubin e Maliqit, në vitin 1971, Bamka (Dritëroi) më dërgon një letër në revistën “Hosteni” me titull “Emërtimi: Kostum”, e cila ishte guri themeltar që unë të vija redaktor në këtë revistë. Edhe kur fillova punë në revistë, ndihma e Dritëro Agollit ishte e madhe.. Një herë kisha vajtur me shërbim në Kolonjë dhe kisha shkruar një reportazh për disa probleme negative të atij rrethi, ku midis të tjerave në të ishin edhe tri radhë për një kryetar kooperative që vriste me kobure viçat e fshatarëve. Kur ia dhashë Dritëroit ta lexonte ai me tha: “Fejtoni është këtu në këto tri radhë, leri të tjerat!” Kjo këshillë e tij bëri që unë të merrja me vete edhe karikaturistin Zef Bumçi e të vinin përsëri në Kolonjë. Shkuam në atë kooperativë ku kërciste koburja, takum kryetarin me kobure në bres dhe mësuam fakte të reja. Unë shkrova fejtonin “Kryetari vret viçin me kobure”. Zefi bëri karikaturën duke vendosur mbi shpatullat e tij, në vend të kokës, një kobure. Që të tregosh miqësinë dhe mardhënjet 65-vjeçare më Dritëro Agollin, duhet të rrimë një natë dimri e një ditë behari.

-Kur e keni ndjerë veten më keq në revistën “Hosteni”?

-Të ishe redaktor  20 vjet me radhë në revistën “Hosteni, duke e përdorur fshikullin e satirës dhe humorit majtas e djathtas, ishte e vështirë të rezistoje. Pas çdo numuri të revistës që delte në treg, buçisnin telefonat e sulmonin letrat. E çfar nuk kanë sajuar e thënë për mua.. Më kujtohet se nga Dhivri i Sarandës vinte një letër në redaksi, që shkruante se “ka ardhur në rrethin e Sarandës një “agjent i Teme Sejkos”. Nga Elbasani vinte njoftimi se unë isha një “rufjan politik” që mundohesha të nxija punën e madhe të rrethit.. Nga Atelia e Monumenteve në Gjirokastër vinte njoftimi se ka ardhur një i çkalluar e merret me nje të lojtur.. Të tjerë nga Lazarati mblidhnin “ deklarata” kundër meje. Madje më padisnin edhe në gjyq për “shpifje”. Kur letrat e telefonat vinin e binin nga poshtë, nuk shkaktonin ndonjë shqetësim të madh, pasi isha mësuar me to, shqetësimi ishte kur binin telefonat nga sipër, nga Partia apo qeveria. Më keq veten e kam ndjerë në vitin 1972., Nuk ishin mbushur as gjashtë muaj që kisha flluar punë në revistën “Hosteni’, kur bie zilja e telefonit. Ishte kryetari i Këshillit të Ministrave, Mehmet Shehu.” Kam ketu numrin e fundit të revistës tuaj dhe po lexoj “Letrën pa zarf” që i dërgoni Ndërmarrjes së Ndërtimit në Peshkopi dhe për njoftim Komitetit ekzekutiv dhe Ministrisë së Ndërtimit në Tiranë. Të vërteta janë këto që shkruani këtu?”.- pyeti. “Të vërteta, shoku kryeministër, i kemi verifikuar në vend!”- i thashë. “Dëgjoni! Do dërgoj Kontrollin e Shtetit në Peshkopi dhe po qe se s’janë të vërteta ato që shkruani, të gjeni vrimë ku të futeni!”- tha dhe mbylli telefonin. Mbeta i ngrirë se autor i kësaj “Letre pa zarf” isha unë. Edhe pse faktet i kisha verifikuar një nga një, madje nuk i kisha vënë të gjitha në hartimin e shkrimit, kush ma nxirte frikën? Kushedi si i verifikonte e i vlerësonte Kontrolli i Shtetit e pastaj “të gjeja vrimë ku të futesha”. Dy javë me radhë s’e mblodha dot veten. Rrija ngrehur pranë receptorit të telefonit për të mësuar ndonjë gjë si do i vinte filli punës sime. Nganjëhere me dukej sikur të gjitha ata që hynin e delnin ne redaksi, vinin për të sjellë lajmin fatal për mua. Nganjëherë i thosha vetes, çfar m’u desh të vija në këtë revistë e të përballesha me kritika me zarar. Isha mirë e bukur në Maliq. Ankthi e shqetësimi rriteshin çdo ditë, deri sa erdhi përgjigjia. Kontrolli i Shtetit kishte zbuluar edhe allishverishe, shkelje e përvetësime të tjera dhe kishte marrë masa të rrepta, që nga largimet nga puna e deri në denoncimin e personave përgjegjës në organet e drejtësisë. Por megjithatë edhe sot e kësaj dite betohem për ankthin që hoqa, për të gjetur “vrimën’ ku të futesha. Shkrmet që më kanë sjellë telashe e shqetësime janë të shumta, por përç atë me kryeminisrin po të tregoj dhe ato që më ndodhën me fejtonin “Kopshtet ujore të Zaranikës” në Elbasan. Në keshillin shkencor të këtij rrethi ishte një dosje e madhe me “studime shkencore”, që nuk ishte gjë tjetër veçse “shkencë për shkencë”. Por mbi të gjitha ishte “studimi shkencor” për shfrytëzimin e zallit të Zaranikës me anë të hidroponisë. Sipas “studimeve” aty do të vendoseshin vaska të mëdha prej çimentoje të ngulura në hunj. Ato do të mbusheshin me lëndë kimike dhe në to do të kultivaheshin të gjitha llojet e perimeve. Çfar pamje do të shihnin njerzit kur të zbrisnin nga Kërraba  në Elbasan. Ato do të ishin më të bukura se kopshtet e varura të Babilonisë së lashtë. Kjo temë “shkencore me leverdi kolosale” ishte eksperimentuar në një govatë, që përdorej për të larë fëmijët, në Shëmilin malor nga një agronom. Ai kishte vendosur në të disa rrënjë patatesh e domatesh. Për ngrohjen e tyre përdorte një llambë elektrike. “Nga ferra e vogël del lepuri i madh”, thonë, prandaj këtë “zbulim të madh”, këshilli shkencor i rrethit vendosi ta vinte në jetë në fillim të vitit 1981 më Ndërmarrja Bujqësore. Kur pyeta  në këtë ndërmarrse si po shkonte puna në zallin e Zaranikës, më thanë: “Këshilli shkencor i Komitetit Ekzekuti të rrethit tonë kërkon të mjelë qumesht nga delja shterpë”. Dhe më sqaruan se puna e hidroponisë kërkon kushte të larta, që te rëra sterile, shtresa prej lesh gruri sidentik e jo vaska çimentoje të ngulura në humj. Sa u botua shkrimi im, buçitën telefonat. Komiteti Ekzekutiv i rrethit kërkonte që unë të vija e të njihesha ne punën “shkencore” të aranomit të Shëmilit që s’e kisha parë dhe të jepja “llogari” Sa mbrrita në Elbasan, më priti makina e seksionit të bujqësisë për të më çuar në Shëmil. Aty ishte mbledhur fshati. Burrat ishin të rallë, salla ishte mbushur me gra. Me të filluar “ballafaqimi” sejcili që ngrihej rukulliste gurë për mua, sikur ishin përgatitur me kurs të posaçëm. Burrat me çibuk në gojë e gratë me furka e shtiza në duar më turreshin sikur të isha “armik i klasës”. Njëra prej tyre u ngrit e tërë urrejtje foli kundër meje duke thënë: “Të vijë këtu t’i japim kazmanë!” “E shikon, siç e ke gatuar, do ta hash!” – më tha kryetari i këshillit shkencor. ‘ Kjo këtu në Shëmil është “uvertura”, “opera” do të shfaqet diten e premte në Elbasan!” – më kërcënoi shefi i bijqësisë. Për punën e hidroponise u konsultuam me specialitët e Stacionit të Futa-Perimeve në Tianë dhe vendosa të mos shkoja të shijoja “operan” time në Elbasan. Komiteti Ekzekutiv i vuri në lëvizje disa herë telefonat, duke kerkuar të vija atje të “jepja llogari”. Dhe duke parë se nuk po bindesha më paditën në gjyq. Por edhe pse nuk lanë gur pa lëvizur nuk u ndriti. “Kopshtet ujore të Zaranikës” kanë mbtur edhe sot e kësaj dite zallishte.

-Si është vlerësuar revista nga udhëheqja e asaj kohe? Po kritika a ka pasur?

-Nga udhëheqia e asaj kohe revista është vlerësuar, duke filluar që nga Enver Hoxha. Një herë kur shtypshkroja e vonoi daljen e revistës, ai dha alarmin: “ Pse s’ka dalë “Hosteni”?!. Për këtë u vu në levizje Dega e Punëve të Brendëshme dhe, me që s’e gjeti kryeredaktorin, morën në telefon Zef Bumçin, i cili u tmerrua, pasi e kishte “biografinë me njolla” Një herë tjetër Enver Hoxha kishte thënë: “Pse nuk e shtypin “Hostnin” me gërma më të mëdha që ta lexojmë edhe ne!”. Kjo na e letësoi punën ne redaktorëve.  Revista, si i gjithë shtypi i kohës, botohej me gërma “8-ç. Duke e botuar me gërma 10-çe e 12-çe, merrte më pak lëndë. Edhe kryetari i Këshillit të Ministrave, Mehmet Shehu, interesohej për revistën. Vetë ai kishte zhvilluar një bisedë të gjatë me kryeredaktorin për humorin dhe satirën. Kur revista filloi të botonte pjesë-pjesë në faqet e saj romanin “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo”,  të Dritëro Agollit, ai kërkoi nga Parisi  t’i dërgonim veprën e plotë. Por redaksia, me në krye Niko Nikollën u zu ngushte, pasi Dritëroi e shkruante pjesë pjesë për çdo numër, aq sa unë isha urdheruar nga kryeredaktori t’i rinja pranë që të shkruante pjesën që do të botonim. Revista hynte në të gjitha dikasterët, as sa në të gjithë tavolinat e ministrave të asaj kohe do të gjejë, krahas “Zërit të Popullit” edhe “revistën “Hosteni”.

 Emrin  artistik , Hyskë Borobojka kush ua ka vendosur? A keni fituar ndonjë çmim?

-Këtë emër e kam zgjedhur vetë dhe është i lidhur që nga fëminia. Në fshatin tim, në Lavdar të Oparit, shërbentë një rojtës, që quhej Hyskë Borobojka. Ai ishte njëri pa njëri, si shokë kishte dy qenër, njërin e thërriste “Bishto” (se e kishte bishtin e prerë) dhe tjetrin Vero. Në sup mbante gjithnjë një pushkë të shkurtër. Por Hyska ishte shumë i rrepte dhe ne kalamajtë kur bënim ndonjë zullum  në arat, kopshtet e pemtoret e botës, dridheshim nga Hyska, që s’të falte kurrë, por t’i bëntë veshët opingë. Ky emër dhe portreti i tij më mbetën në kujtesë, aq sa kur fillova të shkruaj humor, e zgjodha për pseudonim artistik. Ai tani është bërë emri i parë për mua, aq sa njërëzit s’më njohin e s’më thërrasin me emrin që më kanë vënë prindërit, por Hyskë. Sa për fitimin e çmimeve,

gjatë krijimtarisë timë shumë vjeçare, sa herë jam paraqitur në komkurse kombëtare, nuk kam mbetur pa marrë çmim. Për herë të parë jam paraqitur në konkursin kombëtar më 1969 më një përmbledhje me rrëfime satiro-humoristike me titull “Në bisht” dhe kam fituar çmimin e tretë. Në konkursin kombëtar më 1974 të shpallur për 30-vjetorin e çlirimit, jam parqitur me vëllimin me rrëfime e skica satirike me titullin “Qilimi më rrota” dhe kam fituar çmimin e dytë. Në konkursin  Kombëtar të shpallue në vitin 1981, me vëllimin “Ndize njëherë”, kam ftuar çmimin e dytë. Po në konkursin kombëtar të shpallur më 1089 kam fituar çmimin e dytë pë librin “Tre qeshin, një inatosët”. Në konkursin e shpalluar më 2003 nga klubi i shkrimtarëve  “Drita” në Greqi dhe Lidhja e botuesve shqiptarë, kam fituar “Çmimin e karierës” me përmbledhjen satirike “Të fala bga Athina”. Veç këtyrë kam fituar çmimë nga “Bashkimi i Gazetarëve të Shqipërisë” më 1977, nga revista “Ylli” më 1981 etj. Si dhe kam marrë Urdhërin “Naim Frashëri”, klasi i III-të nga Kuvendi Popullor, në vitin 1970, me motivacionin: “Ka dhënë një kontribut të mirë me shkrimet e tij në fushën e humorit dhe satirës”. Në vitin 1980 jam dekoruar përsëri nga Kuvendi Popullor me Urdhërin “Naim Frashëri” të klasit të II-të, me motivacionin: “Për ndihmë të vlefshëme në revistën “Hosteni si bashkëpuntor dhe redaktor për një periudhe shumëvjeçare”

-A vlerësohet sot krijimtaria?

-Për mendimin tim shumë pak, pasi kanë dalë si simitet nga fulla shumë libra që nuk shquhen për vlera. Krijimtria letrare edhe nga autorët e shquar shitet rrugëve e trotuarëve si qepët, hudhat, preshtë dhe veshmbathjet e përdorura. Fitojnë emër gjithë ata krijues që punojnë nëpër studjot e televizorëve dhe redaksitë e gazetave  revistave, duke i bërë reklamë vetes së tyre. Mungon krejtësisht krika letrare, që të evidentojë vlerat e krijimtarisë, të ndajë grurin nga byku.

-Ke ndonjë peng në jetë si krijues?

-Kam vetëm një. Që në konkurset kombetare kam fituar gjithnjë çmime të dyta dhe as njëhërë të parë. Por ngushllohem nga këshilla e Don Kishotit që i dha Sanço Pançës: “Mos u dëshpëro, i dashur Sanço se çmimet e dyta janë të vërteta, të parat jepen me porosi e miqësi!?”

Nga: Sokol DEMAKU

TË QENIT NË MËRGIM TË OFRON NJË ARMË TË FORTË, SEPSE ATËHERE VENDIN KU U LINDE E VAJTON DHE GJYKON MË OBJEKTIVISHT

-thotë peoti dhe mërgimtari elbasanas me qendirm në Holandë Rezart Paluqi

          Tematika ime është njeriu i ndodhur përballë pesë pushteteve: natyrës, vdekjes, politikës, fesë dhe dashurisë.

          Duhet frenuar urgjentisht nacionalizmi artificial skënderbean. Fillohet me atdhedashurinë përpara. Mbasi të kemi bërë shtet atëherë mund të merremi me nacionalizëm. Shqipëria do dalë nga balta tridhjetëshekullore vetëm nëse të keqen e kërkon tek trupi i saj, ose vetëreflektim siç quhet ndryshe dhe jo siç bëri diktatori, duke e kërkuar atë gjithmonë jasht zemrës shqiptare. Evropa duhet konsideruar jo si një çek i bardhë, por një gozhdë ku është varur pasqyra shqiptare, (e cila për momentin edhe thyer copë e çikë) të cilët duke e parë veten e tyre lakuriq në të, do të zbulojnë dhe rifitojnë vetëbesimin e humbur. Trupi dhe dheu flori, dheu pjellor, detërat tanë që na pollën janë të evropianizuar.

Një prezantim të shkurtër.

           Kam lindur në Elbasan ku edhe kam jetuar deri në moshën gjashtëmbëdhjetë vjeçare. Im atë ka punuar në një fabrikë elbasanase, nëna, elektriçiste në kombinatin metalurgjik. Kam një motër dhe një vëlla.

I lindur në qytetin Elbasanit, ku edhe kaluat rinin tuaj, çfarë mundë të na thoni për atë kohë për vendlindjen tuaj?

          Rinia ime është karakterizuar nga një varfëri tipike të asaj kohe, e ngjyrosur me nostalgjinë dhe trishtimin e saj. Prindërit punonin me tre turne në fabrika, dhe çelësin e shtëpisë e mbaja në qafë. Argëtimet ishin të kufizuara. Shkoja ose të peshkoja në lumin e Shkumbinit, ose ndiqja ndonjë ndeshje futbolli dhe dy herë në muaj prindërit më dërgonin në këndin e vetëm të lojërave në atë kohë. Pjesën tjetër të kohës e kaloja në ullishtat e bukura të Elbasanit, ose duke lypur ndonjë karamele ose çumçakëz shoferëve daneze që importonin domate nga Elbasani.

Shkollimin fillore dh të mesëm keni bërë në qytetin tuaj të lindjes mund të na thuash më shumë për jetën tuaj në rini?

           Sa i përket shkollës fillore, të vetmet kujtime që më kanë mbetur, janë betimi që bënim çdo mëngjes në oborrin e shkollës ndaj Partisë dhe xhaxhit Enver; rreptësia e mësuesit të vizatimit, i cili më tërhiqte veshët ngaqë sipas tij nuk kisha fare shije për të kombinuar ngjyrat si edhe dorën e rëndë të dentistes së shkollës. Shkollën e mesme m’u desh ta braktis për shkak të rrëzimit të diktaturës hoxhiste. Si i tërë brezi im, edhe mua më fshikulloi si i marrë me vete, tufani i emigracionit.

           Ndërsa në lagje, mbaj mend shtëllungat e tymit të metalurgjisë, të cilat shpesh davaritenin aq ulët, saqë në panik kujtoja se kishin marrë flakë mbeturinat ose perdet e fqinjve të katit të parë.

           Marëdhënia ime me bashkëmoshatarët ka qenë xhunglore. Bashkëmoshatari i katit të parë, ishte kapoja e lagjes, sepse në kampionatin e mundjes, boksit mashkullor, ai rradhitej i pari. Ndërsa unë u rendita i parafundit. Arrita të hedh tuç vetëm fqinjin të katit të dytë. Para tij sillesha si gangster, ndërsa përpara të tjerëve sillesha si një pulë e lagur. Më ofendonin ose shuplakonin kur të donin, ngaqë unë nuk reagoja ndaj agresivitetit të tyre. Dhuna dhe konfliktet trupore më dukeshin të panevojshme.

Emigrant në Greqi, kujtimet e juaja nga kjo kohë e rinisë suaj në punë me brezin e ri, një paralele mes punës si i ri në vendlindje dhe asaj në mërgim?

           Kanë qenë vite të ngatërrueshme. Emigrova me një eufori erotike, pak a shumë indiane, kur evropianët i dhuruan atyre copa pasqyre. Por shkëlqimi i emigracionit në Greqi u zbeh shumë shpejt, sepse atëherë sic e dimë të gjithë emigracioni zyrtar ndalohej. Kufijtë grekë i kam kapërcyer shtatë herë duke udhëtuar çdo herë shtatë ditë, pra rreth pesëdhjetë ditë në këmbë për pak liri perëndimore. Megjithatë, edhe ky emigracion primitiv, pati bukurinë e tij. Duke qenë se unë kisha statusin e skllavit, grekët reflektuan shpesh dashuri prindërore, duke na ushqyer, gatuar në një tenxhere, prej ku hanin edhe fëmijtë e tyre. Sa më i madh ishte presioni policor grek, dhuna që ata ushtronin gjatë arrestimit në lagjet e fshatit, aq më shumë ata na mëshironin dhe afroheshin me ne. Kësaj epoke barbare i erdhi fundi në vitin 1997 kur edhe u legalizuam.

          Ka qenë shumë e vështirë të kombinoja emigracionin klandestin me vendlindjen.

          Mallëngjimi që kisha për Shqipërinë, shuhej fill mbas një jave që isha kthyer në Elbasan, sepse atëherë zgjohej ankthi: si do i kapërcej përsëri malet greke? A do më zënë ushtarët grekë apo jo? A do më hajë ujku, apo vrasë a grabisë ndonjë bandë shqiptare në malet greke apo jo? Dhe nëse arrij në fushën e punës, a do më arrestojë policia në bodrumet greke ku flinim apo jo?    Këto kujtime i kam hedhur në romanin tim të parë, autobiografik, titulluar: “Deti pa dallgë”

Pas Greqise emigrim i serishëm por kësaj radhe në Holandë, cfare ju shtyri në këtë?

          Mbas vitit 1997, emigrova nga Maqedonia greke në ishullin grek të Mitilinit.

          Atje zbulova një Greqi krejt tjetër, ca grekë naivë, shpirtmirë, por edhe të evropianizuar më shumë se sa athinasit, për shkak të kontakteve të tyre me turistët nga çdo anë e botës. Atje, u njohta me shumë holandezë, gjatë punësimit tim në një restaurant grek. Më bëri përshtypje të thellë thjeshtësia dhe inteligjenca e tyre e lartë. Thashë: do jetë kënaqësi të jetoj midis këtij populli. Dhe intuita ime nuk gaboi as edhe një grimë. Mund të them, se nëse dje holandezët kanë qenë kolonizatorët më të egër evropianë, sot janë sipas mendimit tim populli më demokratik në të gjithë botën.

Qysh kur keni filluar të merreni me shkrime, cilat janë shkrimet e juaja te para dhe ku i keni publikua në atë kohë ato?

           Poezinë e parë e kam shkruar disi vonë, në vitin e tymtë, 1997, atëherë kur Shqipëria vlente më pak se një Arkë me pará. Prej andej erdhi edhe frymëzimi. Po në atë kohë kam botuar rregullisht në gazetën lokale të Elbasanit.    Kam qenë edhe korrespondenti i saj nga Greqia, ku mblidhja informacaione rreth proçesit të legalizimeve të lejeve të qëndrimit të shqiptarëve në Greqi. Disa prej poezive të mia të para, që i kam për zemër janë botuar në gazetat lokale të Mitilinit, ndërsa njëra është botuar në një ndër revistat më të njohura të asaj kohe, titulluar: Max.

Krijimtaria juaj i përket një periudhe të gjatë kohore. Cila është tema dhe motivi ne veprat e juaja?

           Tematika ime është njeriu i ndodhur përballë pesë pushteteve: natyrës, vdekjes, politikës, fesë dhe dashurisë. Në çdo roman unë përpiqem që njeriu dhe pesë pushtetet e lartpërmendur të kalojnë relativisht paqësisht nëpërmjet të njëjte ure. Por edhe kur njeriu shpërthen në një konflikt me pesë pushtetet e përjetshme, atëherë përpiqem që ta sinjalizoj njeriun për rreziqet që i kanosen, duke krijuar personazhe që e japin shembullin e mirë se si ai mund të dalë nga ai konflikt me sa më pak plagë? Popujt unë i ëndërroj jo si qindra pemë që ndodhen larg njëra-tjetrës, por qindra gjethe të të njëjtës pemë. Ata, pra përpiqem t’i afroj sa më shumë nëpërmjet letërsisë, e cila për mua është një pemë e vetme universale.

Nga e merrni frymëzimin, çfarë është tema apo subjekti në veprat e juaja?

           Frymëzimi im buron prej teatrit tragjik të jetës. E keqja gjuan vazhdimisht penallti, dhe e bukura e plagosur rëndë përpiqet të presë topin, që shpesh janë kokat e njerëzve të vrarë, ose shpirtërat e gjakosur të njerëzve. Duke qenë i vetëdijshëm për këtë ndeshje të pabarabartë, përpiqem të inkurajoj të bukurën, dritën e lirisë ta luftojë tëkeqen me vepra letrare, ku rolet ndryshojnë: e bukura gjuan më shumë penallti… Jam shkrimtar me prejardhje ballkanike, dhe dua që Ballkani të marrë përfundimisht lamtumirë nga dramat tragjike të grekëve të lashtë. Fatkeqësisht letërsia e sotme shqiptare e më gjërë, po i riprodhon ato me forcë, dhe kjo është fatale për fatin e dritës dhe lirisë njerëzore.

          Evropa skandinave e arriti në një shkallë të lartë të arratiset nga rrethi vicioz i dramacitetit Eskilian. Shpresoj që t’u jap dorën ballkanasve për të dalë nga gropa e zezë, të cilën helenët e lashtë e letrarizuan tragjikisht e pafundësisht.

            Tjetër burim frymëzimi është lufta ndaj monotonisë që mbizotëron kryesisht në vendet me mirëqënie të lartë, si në Holandë. Një poezi materialisht kushton pak bojë dhe një copë letër dhe një dialog disa-minutësh çdo ditë me vetveten ose natyrën përreth. Po kështu edhe lumturia e vërtetë: pak bukë, një copë djathë, një të puthur të sinqertë, dy palë çorape dhe një kuvertë për t’u mbuluar. Nëpërmjet shembujsh të tillë mund të smpraset monotonia njerëzore, e cila shpesh është më e dhimbshme se sa varfëria.

Ju keni botuar në shqip, çka ka botuar deri më tani Rezarti?

            Në shqip kam botuar dy romane: “Deti pa dallgë “ dhe “Dallendyshet pa fole”. Në sirtar fle këtu e tre muaj romani im i tretë. Kam shkruar edhe mbi njëqind poezi në shqip. Sapo kam filluar romanin e katërt në shqip, të cilin do ja kushtoj genocidit çam.

Kur kemi te bëjmë me mërgimin, ju lutem një krahasim mes atij grek dhe holandez?

           Grekët i konsiderojnë thellë në shpirt emigrantët is barbarë, ndërsa holandezët nuk i shohin vetëm si nevojë krahu pune por edhe pasurim i kulturës së tyre , sepse ata duan të mësojnë shumë prej kulturave të huaja. Grekët i shohin emigrantët si kërcënim të drejtpërdrejtë, nuk është e rastit që edhe fjala ksenofobi është greke. Holandezët dhe në përgjithësi ish vendet koloniale, kanë përfituar përvojë të madhe me popujt e huaj, ndërsa grekët kanë mbetur ende në guackën e tyre shekullore raciste, të cilën epoka bizantine e përforëcoi edhe më shumë.

           Nëse punon fort, paguan taksat rregullisht dhe nuk merresh me krime, holandezi t’i hap të gjitha dyert. Ndërsa grekun e bën mik vetëm nëse çpersonalizohesh: hedh poshtë rrënjët e tuaja: fenë, emrin, gjuhën, kulturën. Nuk është e rastit që edhe kryetari i bashkisë së Rotterdamit është me prejardhje Marokene. Imagjinoni, sikur kryetari i bashkisë se Selanikut të ishte shqiptar?

Ju keni botuar edhe në Greqi, me cilat të përditshme keni bashkëpunuar?

           Siç e thashë edhe më sipër, meqë mbas vitit 1997 emigrova ne Mitilini, shkrova rreth dyzet poezi në greqisht, disa prej tyre u botuan në disa revista greke dhe gazetat lokale. Më vonë, shkrova disa ese që trajtonin hallkat dhe problemet e bashkëjetesës shumëkulturore, të cilat u botuan në gazetën lokale, Dimokratis. Kam qenë bashkëpunëtor i kësaj gazete për disa vite, madje kryeredaktorin e gazetës, Jorgos Skufos, e kam pasur edhe mik të mirë. Ne besonim se grekët duhet të bënin një dallim midis emigrantëve nikoqirë dhe progresivë, dhe pakicës së emigrantëve kriminelë. Shpesh herë ai i bëri thirrje në gazetën e tij grekëve të distancohenin nga rracizmi gjithëpërfshirës.

Keni botua në greqisht apo në shqip?

           Rreth botimeve të mia në greqisht dhe shqip fola më sipër. Dua të shtoj se qysh kur shkela këmbën në Holandë në vitin 2005, përvetësova në kohë rekord gjuhën holandeze, dhe fillova të shkruaj qysh atëherë poezi drejtpërdrejt në holandisht. Në vitin 2006 botova ciklin e parë me poezi në holandisht “Hoe smaken de tranen van jouw medemens”? (shqip: i ke pirë ndonjëherë lotët e fqinjit tënd?) Jam këtu e tetë vjet anëtar i klubit poetik të qytetit ku jetoj(i vetmi me prejardhje të huaj nga 14 anëtarët e tij) Marr pjesë rregullisht në aktivitetet poetike që organizon qyteti por edhe më gjërë. Kam dhënë disa intervista për gazeta të ndryshme regjionale. Një ndër poezitë e mia është përfshirë në antologjinë poetike holandeze me temë: poezitë më të bukura të të gjitha kohërave rreth “Motit”!

Sa jeni ju i kënaqur me punën në shkolla në mërgim kur kemi të bëjmë me lëndën e Gjuhës shqipe, sa është ky mësim sot efektiv tek fëmijët mërgimtar?

           Mesa di unë, zemra e komunitetit shqiptar në Holandë rreh në Roterdam dhe Deventer. Kam dëgjuar se atje shkollat holandeze disponojnë lëndën e shqipes në programet e tyre. Di gjithashtu se egziston një mësues i shqipes po në Rotterdam. Shkurt, shqiptarët nga Kosova, i japin më shumë rëndësi mësimdhënies së shqipes tek brezat e rinj, të tjerët shumë më pak, ose fare dhe kjo lë shumë për të dëshiruar. Prindërit e tyre prezantohen në publik më mirë në anglisht se sa në shqip.

Cfarë mundë të na thoni rreth integrimit të shqiptarëve këtu në mërgim?

          Emigrantet shqiptarë këtu shkëlqejnë edhë në drejtimin e keq dhe atë të mirë. Në Holandë egzistojnë ose super-kriminelë shqiptarë ose shqiptarë me arsim të lartë, të diplomuar në Universitetet e njohura holandeze. Egziston edhe një grup i vogël që përbën nivelin e mesëm ose te ulet profesional. Fatkeqesisht, shqiptarët kriminelë janë ambasadorë shumë të fuqishëm për Shqipërinë tonë të vogël. Shqiptarët e tjerë, që mbartin bagazhe të fuqishme artistike ose profesionale, janë të përçarë. Edhe kur shkëlqejnë, xixëllojnë si ca xixëllonja egoiste, te vetme, çka e bën të pamundur të shkrijnë errësirën që krijojnë gjestet e kampit kriminel shqiptar.

Një shkrimtar, një publicist, të jetë pothuajse për gjithçka i informuar. Kjo ka të bëjë kryesisht me natyrën e personit. Thjesht doja një përgjigje te shkurtër si është Rezarti nga natyra?

           Rezarti nga natyra është shumë kurioz të mësojë, zhbirojë arsyet e sjelljeve negative dhe pozitive të njerëzve. Rezarti është impulsiv, sarkastik, i drejtpërdrejtë, vuan nga alergjia ndaj gënjeshtarëve, puthadorësve, dhe është i cinik ndaj shkrimtarëve që tradhtojnë fjalën ose të vërtetën lakuriqe, për interesat e tyre personale.  Shpesh është i padurueshëm dhe kërkon gjithnjë e më shumë nga vetvetja. Ai nuk vrapon mbrapa turmes por edhe nuk e humbet ate nga syte. Sillet dhe jeton aq thjeshtë, saqë shpesh ata qe e njohin për herë të parë thonë: ky, shkrimtar?

Ju jeni shkrimtar, si e ndieni veten si shkrimtar në mërgim?

           Të qenit në mërgim të ofron një armë të fortë, sepse atëherë vendin ku u linde e vrojton dhe gjykon më objektivisht. Holanda më kulturën e saj të thellë demokratike dhe respektimin esktrem të kulturave të ndryshme më bën të ndjehem më universal, dhe besoj edhe më fort se bashkëjetesa e kulturave të ndryshme është e mundshme nëse ne i respektojmë ato mjaftueshëm. Të jetuarit në mërgim sjell në vetvete për mua edhe një vuajtje të tmerrshme, kur shoh shqiptarët ose popuj të ngjashëm me të, të kërcejnë në baltë si ca bretkosa të dehura, por në fund të fundit të mallkojnë moçalin, ndërkohë që ata moçalin e kanë krijuar vetë. Dhe unë, ose çdo shkrimtar në emigracion dëshiron ta ndihmojë popullin e tij, por nuk mundet: atëherë është njëlloj sikur të të lidhin në trungun e një peme dhe keqtrajtojnë fëminë m’u para syve të tuaj. Një pafuqi e skëterrtë është kjo…

Kohëvë të fundit keni në dorë romanin tuaj më të ri për çfarë bëhet fjalë në te?

           Për këtë fola edhe më sipër. Romani i tretë që fle tre muaj në sirtar i kushtohet hapjes së dosjeve të diktaturës, ndërsa i katërti që kam në duar, i kushtohet genocidit çam.

Nëse do te kishe mundësinë te jepje ndihmësen tende në realitetin që jetojmë ne shqiptaret pa marrë parasysh se ku, ku mendon konkretisht që duhet ndryshuar diçka ne për të mirë?

           Duhet frenuar urgjentisht nacionalizmi artificial skënderbean. Fillohet me atdhedashurinë përpara. Mbasi të kemi bërë shtet atëherë mund të merremi me nacionalizëm. Shqipëria do dalë nga balta tridhjetëshekullore vetëm nëse të keqen e kërkon tek trupi i saj, ose vetëreflektim siç quhet ndryshe dhe jo siç bëri diktatori, duke e kërkuar atë gjithmonë jasht zemrës shqiptare. Evropa duhet konsideruar jo si një çek i bardhë, por një gozhdë ku është varur pasqyra shqiptare, (e cila për momentin edhe thyer copë e çikë) të cilët duke e parë veten e tyre lakuriq në të, do të zbulojnë dhe rifitojnë vetëbesimin e humbur. Trupi dhe dheu flori, dheu pjellor, detërat tanë që na pollën janë të evropianizuar. Na mbetet për të evropianizuar vetëm mendjen. Duhet gjithashtu kultivuar humanizmi. Evropa e sotme karakterizohet për natyrën e saj sociale, prandaj nëse duam të bëhemi evropianë duhet të mendojmë për shtresat e  pafuqishme, duke  i ofruar secilit një portofol elegant.

Çka mendoni mbi gjendjen politike shqiptare në përgjithësi, parë në prizmin Shqipëri-Kosovë dhe trojet tjera shqiptare?

           Politika shqiptare vuan nga dy sëmundje, ose thënë ndryshe: është një bishë grabitqare që vuan nga kanceri hoxhist. Duhet filluar më hapjen e dosjeve së diktaturës dhe pastaj terapinë anti-hajdute. Ndërsa ajo kosovare vuan vetëm nga një sëmundje: pirateria shqiptare tridhjetëshekullore.

           Sa i përket Kosovës dhe Shqipërisë, është fat i madh që Kosova u çlirua nga zgjedha sllave. Por udhëheqësit kosovarë duhen të përkujdesen për mirëqënien e kosovarëve, dhe të mos e detyrojnë atë të pyesë vetveten çdo mëngjes fatalisht: a ishim më mirë nën rregjimin millosheviçian apo sot nën rregjimin shqiptar?

           Momentalisht jam kundra bashkimit të Kosovës me Shqipërinë. Është sikur dy doktorë të panvarur, të vendosin që operacionet në të ardhmen t’i bëjnë së bashku, ndërkohë që ata, pra doktorët, u vjedhin serumin pacientëve të tyre. Doktorët duhet të bëjnë një terapi ndaj grabitjes së serumit, dhe më pas të bashkohen për të operuar sëbashku. Përndryshe turpi i dështimit do të ishte më i madh, nëse dy doktorë nuk janë në gjendje të operojnë me sukses një pacient.

Përveç artit te të shkruarit, publicistikes, si e kalon kohën e lirë Rezarti?

          Më pëlqen të shëtis nëpër parqe, ngas biçikletën, lexoj vetëm titujt e gazetave, ndjek dokumentarë historikë, t’i qëndroj bashkëshortes dhe fëmijve sa më pranë, qesh dhe qaj me oji me marrëzinë shqiptare dhe popujve të krahasueshëm me të.

Çka ju benë të lumtur dhe çka ju mundon më së shumti në jetë?

           Në jetë më lumturon kur njerëzit buzëqeshin më shumë, aq më tepër kur atyre ua dhuroj unë buzëqeshjen nëpërmjet letërsisë ose ndihmës time materiale.  Ajo që më mundon më shumë është gropa e zezë ku njerëzimi ka rënë me dhjetëra herë dhe mund të bjerë edhe në të ardhmen. Në rastin më të keq, shpresoj që ta vesh gropën me një batanije, dyshek letrar, me qëllim që njerëzimi të thyejë sa më pak gjymtyrë të trupit. Unë shkruaj sepse kjo botë nuk është shfarosur ende. Për aq sa kohë ajo nuk do të jetë shfarosur unë dotë shkruaj, duke shpresuar që datën fatale të shfarosjes të tij, ta shtyj sadopak, disa ditë, muaj, vite apo shekuj…

Ju faleminderit për këtë intervistë, ua shpërblefsha me letërsi dhe humanizëm!

Rezart Palluqi

                           Amsterdam, 31 janar, 2014

Nga: Prof. Murat Gecaj

publicist e studiues-Tiranë

1.Thonë se rastësia bën çudira! Por këtu nuk e kam fjalën për ndonjë “çudi” të madhe  (ha,ha,ha)… Pra, fare rastësisht, ne u takuam dhe u njohëm këto ditë, gjatë një përurimi libri, në Tiranë.  Kështu, me kënaqësi mësova se ke shkruar e publikuar tre libra dhe tematika e tyre është interesante. A mund t’i informosh lexuesit, sigurisht shkurt, për përmbajtjen e tyre?

-Po, patjetër dhe me gjithë dëshirë…Së fundi, kam botuar librin me titullin “Pikturoj në qiell”, në shqip e anglisht dhe ai ka 100 poezi. Ato përcjellin shumë mesazhe, për një shoqëri më të ndërgjegjshme e bashkëkohore, për bashkëjetesë ndërfetare, për familje të qëndrueshme, me kërkesa ndaj rritjes së nivelit intelektual dhe vlerësim për to. Po kështu, ka mesazhe që ta vlerësojmë më shumë familjen e njëri-tjetrin, që ta duam natyrën e të kujdesemi për të etj.

Përurimi i këtij libri hapi siparin e  themelimit të Klubit të Shkrimtarëve, në Shkodër. Krahas krijuesve të këtij qyteti, më nderuan me praninë e tyre  tyre mjaft shkrimtarë e poetë, nga e gjithë Shqipëria,  anëtarë të “Pegasi-Albania”, nga Kosova  e Mali i Zi, shoqëruar me të gjithë TV-të  e Shkodrës, Lezhës dhe Koplikut. Ata e transmetuan, për  dy ditë rresht, këtë veprimtari mbresëlënëse. Po atë ditë, poetja e shkrimtarja dhe veprimtarja e njohur Kozeta Zavalani, më dorëzoi titullin “Ambasadore e Paqes”.

Libri, për të cilin folëm më lart, është ndarë në pesë kapituj. Në të parin, “Virtualitet ndjenjash”, poezitë trajtojnë ndjenja, emocione dhe pasione rinore. Disa nga titujt  e tyre janë: “Shkruajmë me ndjenja”, “Lot i lirë”, “Dashuria flet shqip”, “Të lutem, zemër!”, “Dallgët lehtëson”, “Largoj ëndrrën,  “Tatuazh në përjetësi”, “Skaner i vetëvetes”, “Më mirë, siç je”, “Sfidë ndjenjash” , “Legjenda e reve”, “Vrapon shpirti”, “Luajmë me valën”, “Takat”, “Fjalë notash”,” Melodi” etj.

Në kapitullin tjetër, “Lodrojmë me natyrën”, siç e shprehë edhe vetë titulli, tamatika është e tillë. Disa nga titujt e poezive të tij janë:  “Hëna”,”Perëndimi”, “Stinët pasohen”, “Mjellma”, “Pasqyra”, “Lodrojmë me zogjtë”, “Monolog me peshkun”, “Globi”, “Hëna dhe dielli”, “Flokët e hidhëruara, me krehërin”(fabul), “Pentagrami”, “Zog i lirë”, “Stilolapsi”, “Kukuvajka”, “Shans apo dhuratë”, “Hëna dhe dielli” etj.

Më tej, janë renditur disa poezi, në kapitullin “Ndjenja, qëkur linda”. Aty flitet për nënën, mësuesen, vendlindjen, pavarësinë e Kosovës etj. Kapitulli i katërt është “Vëmëndje dhe cilësi njerëzore”,  që trajton  sjellje, cilësi dhe karaktere njerëzore. Disa nga titujte poezive janë: “Injorancë e skaduar”, “Mendjemadhi”, “Skanohu”, “Fustanbardha”, “Mania”, “ Poetët”, “Fshij mendimet”, “I pasuri”,  “Di të eci”, “Për një botë të re”, “Deti dhe njerëzia”, “Të pikturoj”, “I gjori gardh”, “S’e mbaj dot fajin”, “E pështira”, “Me jetën nuk bëj lojë”, “Ndërroni formë” etj.

Kapitulli i pestë,  “Në poret e jetës”, ka në përmbajtjen e tij  tematikë sociale. Këtë e shprehin edhe poezitë: “”Emigrimi”, “Gjakmarrja, plagë e pambyllur”, “Lypsari”, “Jetimi”, “Dhimbja nga prindërit e mi”(për fëmijët me prindër të ndarë) ose “Më lini të jetoj” (vejusha).

Ndërsa libri i parë ishte ai, që u botua në vitin 2004, “Shumë mirënjohje. Faleminderit, Itali!” (shqip-italisht”). Ai trajton çështje të emigracionit, si: “Përse ikën shqiptarët?”,“Vështirësitë e shqiptarëve për të marr vizat dhe për të plotësuar një varg me dokumentash, që të dalin jashtë”,“Opinioni i italianëve për shqiptarët”, “Një pjesë e realitetit në Shqipëri” (vitet 2000-2003) dhe “Karakteristikat e shkodranëve”.

Libri im i dytë e ka titullin “Dhimbje, nga prindërit e mi”(botuar në vitin 2007). Ndër 150 seanca gjyqësore, me detyrën e psikologes për fëmijë, pranë Gjykates së Rrethit Shkodër, janë përzgjedhur  10 nga ato. Tematika e tyre është: Si e përjetojnë fëmijët  ndarjen e prindërve; përse ndodhin ndarjet, shkaqet e pasojat dhe si duhet të reagojë shoqëria për parandalimin e tyre.

2.Je mësuese në shkollën 9-vjeçare “Pashko Vasa”, të qytetit Shkodër. Sa ka ndikuar profesioni yt, në krijimtarinë letrare?

-Meqenëse jap lëndën e gjuhës dhe leximit, është në profesionin tim krijimtaria ose njohja me krijimtarinë e shkrimtarëve të tjerë. Por, jam nxitur dhe nga situatat, zhvillimet bashkëkohore, sjelljet e njerëzve e problemet sociale. Po kështu, më ka ndihmuar puna ime e psikologes për fëmijë, prej disa vitesh, pranë Gjykates së Rrethit Shkodër etj. Pra, me shkrimet e mia e kam ngritur zërin, sadopak, ndaj dukurive të dëmshme, të përcaktuara në detaje sipas tematikave specifike, në librin tim me 100 poezi,  ”Pikturoj në qiell”, shqip-anglisht,  i sapo përuruar. Dëshiroj ta theksoj se, në këtë libër, çdokush gjen një pjesë të jetës së tij: problematikë, sjellje ose nxitje për ndërgjegjesim, reflektim ndaj dukurive të ndryshme, por dhe guxim për të shprehur mendim të lirë dhe për  të vepruar pozitivisht, për vete dhe mjedisin në të cilin ndodhet, për familjen dhe shoqërinë, në përgjithësi.

3.Gjatë shkrimit të librave, a i ke patur parasyshë ose objekt “frymëzimi”, fëmijët dhe nxënësit tu?

-Natyrisht, shumë tematika i përfshijnë, fëmijët e nxënësit  dhe jetën e tyre, në mënyrë që të kuptojnë dhe të ndërgjegjësohen, se virtytet e mira njerëzore vlerësohen lart, se duhet të mësojnë që të bëhen të denjë për vetën e familjen dhe për një shoqëri me kërkesa europiane. Sigurisht, dihet që fëmijet kanë një botë me mjaft tematika, kërkesa dhe risi. Jam munduar që, nganjëherë, të jem si shoqja e tyre dhe nganjëherë si prind, për t’u bërë sa më familjare me problemet e tyre.

4. Megjithëse fole diçka më lart, a po na tregon pak më gjerë, për familjen?

-Kam një familje të qendrueshme dhe dy fëmijë, tashmë në moshë madhore. Jam përpjekur që t’u jap atyre më të mirën e mundshme, qoftë në sjellje dhe në komunikimin me njerëzit, t’i edukoj me dashurinë për punën dhe profesionin. Po kështu, kam treguar kujdes të vazhdueshëm që ata të kuptojnë se njerëzit me nivel intelektual janë të nderuar dhe të respektuar, se puna vlerësohet shumë, krahas të ardhurave, që siguron secili pjesëtar i familjes dhe, më gjerë, të jenë të mbarë në marëdhënie me shoqërinë. Pra, edhe në këtë pikë, them se ia kam arritur qëllimit, pasi fëmijët e mi dinë ta vlerësojnë siç duhet punën dhe përkushtimin tim, ndaj tyre.

5.Praktika e jetës dëshmon se, kur hyn në udhën e krijimtarisë, nuk shkëputesh dot lehtë prej saj…Pra, çfarë planesh ke ose, më mirë, cilët libra i ke në dorëshkrim a po shkruan dhe me çfarë tematike?

-Tani për tani, kam thjesht disa ide, por ende në letër. Siç e theksova më lart,  sapo kam përfunduar një libër voluminoz me poezi, të cilat janë relativisht  të gjata dhe puna për to më ka kushtuar mjaft kohë. Besoj se, pas një pune të lodhëshme krijuese, duhet pak pushim, për t’i qartësuar idetë dhe për të mbledhur materiale rreth asaj, që kam në mendje. Pra, kërkohet kohë e durim, pse jo, dhe kosto monetare, për të cilat, ne shkrimtarët dhe poetët, e kemi një pikë mjaft të dobët. Dihet, gjithashtu, se nga kjo punë e jona e lodhëshme, frytet monetare janë shumë të pakta.

6.Së fundi,  a dëshiron të shtosh ndonjë gjë tjetër, rreth çështjeve, që biseduam bashkë ose për diçka tjetër?

-Po shprehem pak edhe rreth përmbajtjes së teksteve shkollore. Meqenëse jam mësuese e leximit, dua të bëj një vërejtje për shtëpitë  botuese ose për ata, që krijojnë kurrikulat mësimore. Mendoj se është mirë që  t’i shtrijnë kërkimet e tyre për tematika të reja, kryesisht në copat e leximit dhe të jenë më të theksuara ato me paraqitje drejtshkrimore, nga ato me strukturë dialektore, të cilat mund të them se tani janë të bollshme. Njëkohësisht, në kurrikulat mësimore të shtohen temat për marrëdhënie të mira dhe respekt për njëri-tjetrin, për familjen e mësuesit, për më të moshuarit dhe për ata me probleme sociale, për rritjen e nivelit intelektual dhe dashurinë për punën etj. Krahas të mirave, koha e internetit po bën një shoqëri mjaft sedentare, pa veprimtari fizike dhe sikur po i mbështjell fëmijët në një “kornizë” të mbyllur, që çdoherë e më shumë po i frenon dhe largon ata nga gjallëritë e veprimtaritë, në familje dhe në shoqëri.  Sepse pasiviteti, të qëndruarit shumë orë pranë internetit dhe në kafene, sikur po i humbasin dhe ato vlera të moshës shpërthyese të rinisë. Sigurisht, një gjë e tillë nuk i shërben ardhmërisë së tyre, as mbarë shoqërisë shqiptare.

-Faleminderit për  përgjigjet e dhëna, Farida, që janë me korrektësi e profesionale dhe nga zemra të urojmë gjitha të mirat, si në punë e në  jetën e përditëshme, sigurisht  dhe në krijimtarinë letrare! Me këtë rast, shprehim besimin që, me përvojën e fituar, nga ti, lexuesit do të kenë ndër duar libra të tjerë, gjithnjë e më të arrirë!

Tiranë, 2 shkurt 2014